Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Teknolojinin Evrimi ve Memetik Evrim Kuramı: Teknoloji Nasıl Evrimleşiyor?

Tıpkı Doğada Olduğu Gibi, Teknolojide de Hiçbir Ürün Son Haliyle, Birdenbire Var Olmaz; Evrimleşir!

Teknolojinin Evrimi ve Memetik Evrim Kuramı: Teknoloji Nasıl Evrimleşiyor? Kore.ai
9 dakika
15,805
  • Memetik
  • Evrim Mühendisliği

Çoğu zaman kullandığımız karmakarışık teknolojik aletlerin özünde yalnızca elektronların kablolar içinde bir noktadan diğerine akışı sayesinde çalıştığını idrak etmek insana zor gelir. Çünkü çoğumuz, teknolojik araştırmaların son ürününü kullanırız. Onların geçmişi, üretim basamakları, "evrimi" bizi pek alakadar etmez. Son kullanıcı için önemli olan, o cihazın tanıtıldığı gibi çalışmasıdır. Bu nedenle, sanki o karmaşık halleriyle bir anda kullanımımıza sunuldukları ve var oluverdikleri algısı oluşur. Bu karmakarışık makinaların elektron yığınlarına indirgenebildiği gerçeği bize tuhaf gelir. Doğru olmaması gerektiğini, daha fazlası olması gerektiğini düşünürüz. Halbuki tüm elektronik cihazların çalışma prensibi, bir devre üzerinde elektronların nereye, ne şekilde aktığından ibarettir. Ama hiçbiri o noktaya birdenbire gelivermemiştir.

Her şey, bir sopayı düzgün doğrultabilmemiz ve ucunu sivriltebilmemiz ile başladı. Sonrasında o sopa, çekice, tornavidaya, orağa dönüşmüş, diğer malzemeleri şekillendirecek ve kontrol edecek araçlara evrimleşmiş ve bin bir ara basamaktan geçerek bildiğimiz tüm "insan ürünü" teknolojilerin her birine dönüşmüştür.

Tüm Reklamları Kapat

Bu teknolojiler, süreç içerisinde dallanmış, ancak her biri, bir öncekinin farklılaşması, değişmesi ve işe yarar olanların çoğaltılıp, diğerlerinin elenmesi sonucunda, birikimli bir seçilimle var olmuştur. Tıpkı biyolojik varlıkların tarihinde gördüğümüz gibi, teknolojinin tarihinde de ürünleri üreten "üretim hatlarının" oluştukları basamakları, değişimlerini, olumsuz versiyonlarının elenmesini, yeni tasarımların halk tarafından tutulup yaygınlaşmasını ve daha nicesini açıklayabiliriz. Hangi teknolojik aleti elinize alırsanız alın, onun tarihini adım adım izleyerek, bin bir türlü ata teknolojiden geçerek, nihayetinde "ilk alet"e ulaşabilirsiniz. Çünkü hepsi, o atanın torunlarıdır. Bu gerçekten ilham alan şu videoya bir bakalım:

Burada Satürn isimli bir firmanın reklamında, makinalar üzerinden evrimin kabaca ama "ihtişamlı" bir şekilde anlatılmasını görüyoruz. Videoda söylenenlerin ezici çoğunluğu, Darwin'in Türlerin Kökeni isimli başyapıtından alıntıdır.

Bu videonun güzel, belki de farkında olmadan Memetik Teori'ye değiniyor olmasıdır. Gerçekten de yukarıda da söz ettiğimiz gibi teknolojide ve genel olarak kültürümüzde, sadece "güçlü" olan bilgi ve parçaların, kısaca "memlerin" hayatta kaldığı, diğerlerinin elendiği, kültürümüzün de bu şekilde evrimleştiği düşünülmektedir. Burada "güç"ten kasıt, tıpkı biyolojik evrimde olduğu gibi, uyumluluktur. Daha fazla sayıda insanın beğenisini ve savunusunu kazanabilen fikirler, daha kalıcı olurlar. Diğerleri ise elenir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu, bir yerde biyolojik evrim gibidir: Bir fikir veya ürün, daha önceki fikirler ve ürünlerden yola çıkarak ileri sürülür, bu fikrin veya ürünün birçok çeşidi (varyantı) bulunur ve süreç içerisinde ortaya çıkar, ancak bunlardan sadece "ortama en uyumlu" olanları hayatta kalır ve yoluna devam eder, geri kalanı ise elenir. Bu konuya şu videomuzda da değinmiştik:

Örneğin otomotiv sektöründe var olan yüzlerce tür araba, her seferinde kendisinden önce gelen arabalardan evrimleşmiştir. Tasarımı, yakıt özellikleri, ekonomi durumu, estetik özellikleri, iç hacmi, vb. özellikler bakımından en uyumlu olanlar her seferinde "hayatta kalmışlardır"; yani piyasada tutunmayı başarmışlardır. Diğerleri ise sürekli olarak elenmiştir.

Bu hayatta kalanlardan evrimleşen torunlar, biyolojik evrimde olduğu gibi atalarının yerini almıştır. Örneğin şu anda Nokia 3310'un hayatta olmaması, 6600, N73, N95 gibi ara basamaklardan geçtikten sonra günümüz telefonlarının ortaya çıkmadığı anlamına gelmez. 3310, insan evrimindeki atasal bir maymun türüne benzetilebilir. Ondan evrimleşen torunlardan sadece en uyumlular hayatta kalmışlar ve ataların yerini almışlardır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Örneğin günümüzde 6-7 milyon yıl önce yaşamış bir ortak atadan geriye insanlar, şempanzeler ve bonobolar kalmışlardır. Bunlar haricindeki onlarca ara tür (ve o ata tür de) yok olmuştur. 

Hiçbir telefon gökten zembille inmez. Her biri, kendisinden önce gelenlerin (atalarının) değişmiş birer versiyonlarıdır. Doğanın rolünü insan ürünlerinde "insan" üstlenir: "uyumluluk ortamı" (fitness landscape) adını verdiğimiz, olası bütün tasarım, biçim ve özellikleri barındıran hayali bir ortam içerisinde, en uyumlu olanlara ulaşmaya çalışılır. Bu çabayı iteleyen ise, çevresel koşullar (toplumun istekleri) ile bireysel niteliklerdir (reklam gücü, donanımsal özellikler, yazılımsal özellikler, vs.).
Hiçbir telefon gökten zembille inmez. Her biri, kendisinden önce gelenlerin (atalarının) değişmiş birer versiyonlarıdır. Doğanın rolünü insan ürünlerinde "insan" üstlenir: "uyumluluk ortamı" (fitness landscape) adını verdiğimiz, olası bütün tasarım, biçim ve özellikleri barındıran hayali bir ortam içerisinde, en uyumlu olanlara ulaşmaya çalışılır. Bu çabayı iteleyen ise, çevresel koşullar (toplumun istekleri) ile bireysel niteliklerdir (reklam gücü, donanımsal özellikler, yazılımsal özellikler, vs.).

Teknolojinin evriminde de, benzer bir durumu telefon, tablet ve aklınıza ne gelirse görebilmekteyiz. Her seferinde, "piyasada kalma mücadelesinde" en uyumlu olanlar hayatta kalır, diğerleri ise elenir. Böylece sürekli olarak daha uyumlu tasarımlara ulaşılır. Hatta örneğin telefonların evrimine bakacak olursanız, kültürün ve teknolojik imkanların değişimiyle birbirine zıt evrimsel "trendler" (gidişatlar) görmek de mümkündür: Telefonlar, bir süre giderek küçüldükten sonra, şimdi yeniden büyüme ve irileşme eğilimi göstermektedirler. Bu evrim sonucu ortaya çıkan ürünler, üreticilerin isteklerinden ziyade "doğanın" (tüketicilerin) tercihleriyle şekillenmektedir.

Teknolojinin evrimini düşünecek olursanız, biyolojik evrimle oldukça fazla sayıda benzerlik bulabilirsiniz. Evet, telefonların aksine, insan da dahil olmak üzere Dünya üzerindeki hiçbir canlı son haliyle tasarlanıp da yaratılmamıştır. Hepsi, biyolojik evrimin ve atalardan bugüne kadar yaşanan kademeli bir değişimin ürünüdür. Bizler, oturup yepyeni bir telefon tasarımıyla piyasaya giriş yapabiliriz ve o, bizim "yaratımımız" olur.

Ya da olur mu?

Bu fotoğraf çok eski değil, 1956 yılında çekildi. IBM firması tarafından üretilen 5 MB (megabayt) hafızaya sahip bir belleğin, satın alan bir firmaya postalanmak üzere bir araca yüklenmesi sırasında çekildi. Bundan sadece 50 sene önce, 5 MB bellek 4-5 kişi tarafından taşınabiliyordu ve kamyonla kullanıcılara gönderilebiliyordu. Bu tarihte MB başına 9200 Amerikan Doları (USD) harcanıyordu. Yani şu gördüğünüz bellek, zamanın parasıyla 46.000 dolara mal oluyordu! Günümüz parasıyla bu, 79.000 dolar civarına denk geliyor! Günümüzde... 21 Temmuz 2015 itibariyle Amazon üzerinden IBM'in 3 TB (terabayt) hafızalı belleğini 150 dolara alabiliyorsunuz. Yani 600.000 kat fazla belleği, 526 kat ucuza alabiliyorsunuz. Bilim... Teknoloji...
Bu fotoğraf çok eski değil, 1956 yılında çekildi. IBM firması tarafından üretilen 5 MB (megabayt) hafızaya sahip bir belleğin, satın alan bir firmaya postalanmak üzere bir araca yüklenmesi sırasında çekildi. Bundan sadece 50 sene önce, 5 MB bellek 4-5 kişi tarafından taşınabiliyordu ve kamyonla kullanıcılara gönderilebiliyordu. Bu tarihte MB başına 9200 Amerikan Doları (USD) harcanıyordu. Yani şu gördüğünüz bellek, zamanın parasıyla 46.000 dolara mal oluyordu! Günümüz parasıyla bu, 79.000 dolar civarına denk geliyor! Günümüzde... 21 Temmuz 2015 itibariyle Amazon üzerinden IBM'in 3 TB (terabayt) hafızalı belleğini 150 dolara alabiliyorsunuz. Yani 600.000 kat fazla belleği, 526 kat ucuza alabiliyorsunuz. Bilim... Teknoloji...

Eğer ki telefonların bugüne kadar var olan tasarımları, biçimleri, teknolojileri, özellikleri, nitelikleri, vs. olmasaydı, biz o "yepyeni" telefonumuzu tasarlayabilir miydik? Bizden önceki kültürel, bilimsel ve teknolojik birikim olmasaydı, herhangi bir "yeni tasarım"dan söz etmemiz mümkün olur muydu? Bilimin, teknolojinin ve kültürün kademeli olarak ve birikimli bir şekilde ilerlemeyen bir kısmı var mıdır? Tüm bu soruların cevabı, "muhtemelen hayır" olacaktır. Çünkü her teknoloji, kendisinden öncekilerin üzerine tasarlanarak inşa edilir. Her bir makina, kendisinden öncekilerin dezavantajlarından biraz daha az, avantajlarından biraz daha fazla barındıracak şekilde üretilir. Çünkü "çevre şartları", yani tüketicilerin talepleri bu yöndedir. Sadece çevreye en uyumlu olan tasarımlar hayatta kalır, diğerleri ise elenerek yok olur.

Tüm Reklamları Kapat

Bu sayede bilimimiz, teknolojimiz ve aklımıza gelebilecek her türlü ürün, kültürel ve memetik bir evrimin bir sonucu olarak "yaratılmış" olur.

Ama elbette elde var olan varyasyonlar ve imkanlar (üreticilerin kapasiteleri) da, tıpkı biyolojik evrimde olduğu gibi, neyin evrimleşebileceğini şekillendirmektedir. Örneğin uçan telefonlar yoktur, çünkü şu anda bunu yapabilecek teknoloji bulunmamaktadır. Fakat bu evrimsel sürecin ilk adımlarını oluşturacak teknolojiler telefonlara dahil oldukça, bu tür bir evrim de, tüketicilerin tercihleri ve istekleri çerçevesinde mümkün olabilecektir. Böylece elden kaydığında yere düşmeyen telefonlar evrimleşebilecektir.

World Gaming

Tabii ki, cansız varlıkların evrimi, canlılarınki gibi değildir. Çünkü cansızlar, kendilerini eşleyemezler - ki bu, evrimin (ve biyolojinin) can damarıdır. Cansızlar üreyemezler, kendi yavrularını üretemezler.

Yani teknolojinin evrimine insanın müdahale ediyor olmasının nedeni ise, teknolojik ürünlerimizin karbon-temelli ve organik olmamasıdır. Bizler, genellikle silikon-temelli ve organik olmayan malzemeler kullanrak daha stabil ve sağlam ürünler üretiriz. Organik kimyasallar, esnek yapıları ve değişkenlikleri sayesinde canlılığın cansızlıktan evrimleşebilmesini mümkün kılmışlardır. Ancak bizlerin, oturup da istediğimiz "teknolojik" yapıların biyolojik bir evrimsel süreçle, seçilim sonucu ortaya çıkmasını bekleyemeyiz. Evrim, çok yavaş ve sancılı bir süreçtir. Bunun yerine, inorganik yapılı bileşiklerden yola çıkarak malzeme bilimini, malzeme biliminin ürünlerinden yola çıkarak da teknolojimizi inşa etmişizdir. Ancak o teknoloji bile, yukarıda izah ettiğimiz gibi, kültürel bir birikimli seçilimin sonucudur.

Tüm Reklamları Kapat

Dave Coverly

Bu nedenle birebir analoji kurmak doğru değildir (bunun detaylarını burada anlatmıştık. Yine de, genel sürece bakarak aradaki benzerlikleri görmek mümkündür.

Örneğin, uçak tasarımlarında evrimsel süreçlerin etkisini buradaki yazımızdan okuyabilirsiniz. Benzer şekilde, evrimsel süreçlerin kullanımıyla tasarlanan uydu anteni veya elektronik devre örnekleriyle, evrimin doğrudan teknolojiye etkisini görebilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi almak için Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı kitabımızı edinmenizi tavsiye ederiz.

Teknolojinin Evrimi, Sosyal Gelişimimizi Nasıl Etkiliyor?

Aşağıdaki görsel, teknolojik evrimin hızını görmemiz açısından hoş bir örnek sunuyor. Öyle ki, sadece birkaç on yıl içinde belki de bu örnek bile anlamını yitirecek, 3 boyutlu yazıcılar "geçmişin araçları" olarak kalacak:

Bundan sadece 15 sene kadar öncesine ait teknolojiler, bugünkü teknolojiler için sadece birer "ikon" olarak hayatlarımızda varlıklarını sürdürüyorlar. Çocuklarımız, Commodore veya disketler yerine 3 boyutlu yazıcılar, dronlar, yapay zeka teknolojileri ile büyüyor. Bundan 15 sene sonra bugün kullandığımız USB belleklerin belki de "şahsi kuantum bilgisayarlarımızın" ("PC" değil de, "PQC") içerisindeki bir "Hatırla" tuşundan fazlası olmayacağını hayal etmek gerçekten tuhaf ama bir o kadar da heyecan verici.
Bundan sadece 15 sene kadar öncesine ait teknolojiler, bugünkü teknolojiler için sadece birer "ikon" olarak hayatlarımızda varlıklarını sürdürüyorlar. Çocuklarımız, Commodore veya disketler yerine 3 boyutlu yazıcılar, dronlar, yapay zeka teknolojileri ile büyüyor. Bundan 15 sene sonra bugün kullandığımız USB belleklerin belki de "şahsi kuantum bilgisayarlarımızın" ("PC" değil de, "PQC") içerisindeki bir "Hatırla" tuşundan fazlası olmayacağını hayal etmek gerçekten tuhaf ama bir o kadar da heyecan verici.

Teknolojinin evriminin yarattığı en büyük sıkıntılardan birisi, sosyal iletişim becerilerimizi körelttiği ve bizi yalnızlaştırdığına yönelik eleştirilerdir. Aşağıdaki görsel, buna hoş bir şekilde itiraz ediyor:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Duygular Sözlüğü: “Acıma”dan “Zevklenme”ye

Duygular Sözlüğü: “Acıma”dan “Zevklenme”ye

Tiffany Watt Smith

Bugün dünyanın farklı coğrafyalarında, farklı kültürlerinde yaşanan sayısız duygu içerisinden seçilmiş 154 duygudan oluşan Duygular Sözlüğü, Antik Yunan mahkemelerinde ağlayan jürilerden cesur, sakallı Rönesans kadınlarına, 18. yüzyıl doktorlarının kalbi titreten duygularından Darwin’in Londra Hayvanat Bahçesi’nde kendi üzerinde yaptığı deneylere, I. Dünya Savaşı sonrası bunalıma giren askerlerden günümüzün sinirbilim ve beyin görüntüleme kültürüne duyguların nasıl algılandığı ve yaşandığı hakkında. Üzülen, somurtan, ürken, sevinen bedenlerimizin nasıl farklı şekillerde bu dünyada var olduğu; ahlaki ve siyasi hiyerarşileriyle, cinsiyet, cinsellik, ırk ve sınıf hakkındaki varsayımlarıyla, felsefi görüşleri ve bilimsel kuramlarıyla dünyanın bizim içimize nasıl yerleştiği hakkında.

“Duygularla dil arasındaki bağlantıyı görmek büyüleyici. Duyguların belirsizliğini kelimelerin kesinliğiyle giderme dürtüsü. Tiffany Watt Smith duygularımızı tanımlamak için birkaç sözcükten daha fazlasına ihtiyacımız olduğunu ileri sürüyor. Bu eğlenceli ve eğitici kitabın verdiği okuma zevkini anlatan bir sözcük de kitaba girebilir.”

— The Guardian

Devamını Göster
₺87.00
Duygular Sözlüğü: “Acıma”dan “Zevklenme”ye

Bu görselde dikkat çekilen şey şudur: Cep telefonlarını ve tabletleri ortadan kaldıracak olsak bile, toplu taşıma araçları insanların kaliteli fikir alışverişlerinde bulunacağı, sosyopolitik eleştiriler veya epistemolojik argüman analizlerinin yapılacağı, güllük gülistanlık eğitim yuvaları olmayacaktır.

Öte yandan, şu gerçek de hatırlanmalı: Günümüzde çok az sayıda insan ellerinde tuttukları teknolojiyi bilgiye ve eğitime erişmek için kullanmaktadır. Birçoğumuz, sosyal iletişim ihtiyacımızı gidermek amacıyla bu araçlara başvuruyoruz. Bu da, insani iletişim yeteneklerimizi köreltiyor; bizi yalnızlaştırıyor.

Dolayısıyla teknolojik gelişmeleri, "sosyalliği öldürmesi" gibi dar bir açıdan eleştirmek anlamsızdır. Daha ziyade, teknolojinin ne amaçlarla kullanıldığına odaklanmalı ve insanların kendilerini eğitmeleri ve ufuklarını genişletmeleri için bu araçları nasıl daha verimli ve etkili kılabileceğimizi düşünmeliyiz.

Çünkü teknoloji hızla evrimleşmeyi sürdürüyor ve yukarıda da izah ettiğimiz gibi, bizim toplum olarak neler talep ettiğimiz, üreticiler üzerinde seçilim baskısı yaratıyor. Bu da, bize bu teknolojinin gidişatına yön vermek konusunda bir araç sunuyor. Eğer doğru şeyleri talep edersek, teknoloji de bu talep yönünde evrimleşmek zorunda kalacaktır.

Öyle ki, bu gücün farkında olan üreticilerin elindeki en büyük araç reklamcılıktır. Reklamların gücünü kullanarak, sizin ne talep etmeniz gerektiğini şekillendirmeye çalışırlar. Dikkat ederseniz kola veya ayakkabı reklamları, ürünün ne kadar kaliteli olduğu, nasıl üretildiği, rakiplerine üstünlüğü gibi gerçek değeri üzerinden inşa edilmez. Bu reklamların içeriği, hitap ettiği kitlenin hayallerine yöneliktir. "Kola içen insanlar havalı insanlardır.", "Bu ayakkabıyı giyenler müthiş sporculardır." şeklindeki mesajlarla, sizin hayal dünyanıza hitap ederler. Sizin de öyle olmak istediğinizi bildikleri için, bu duygunuza yönelik reklam oynarlar. Bu da, sizin neler talep ettiğiniz, yani neler satın aldığınızı şekillendirir.

Piyasadaki bu ilginç kuvvetler, teknolojik evrime yön vermektedir. Hiçbir üstün bilinç veya akıllı tasarımcı, tüm süreci kontrol etmekte değildir. Sürecin kendisinin bir bilinci de yoktur. Sistemin geneline kıyasla çok daha ufak olan; ancak sistemin ta kendisi olan aktörler (satıcılar, üreticiler, müşteriler, vb.), bir araya gelip, belirli davranış paternleri (desenleri) sergilediklerinde, çeşitli kuvvetlerin doğmasına neden olurlar. Bu kuvvetler, evrim gibidir. Süreçlerin gidişatına yön verir.

Bu süreçlerin farkında olanlar, bu güce hükmedebilir. Tıpkı yapay seçilim ile biyolojik evrime hükmedebilmemiz gibi...

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
25
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 10
  • Muhteşem! 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 4
  • İnanılmaz 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Güldürdü 3
  • Umut Verici! 3
  • Korkutucu! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/03/2023 09:25:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7502

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Kütleçekimi
Fizik
Taksonomi
Habercilik
Müzik
2019-Ncov
Sağlık Bakanlığı
Kuantum
Sinir
Periyodik Tablo
Kimya Tarihi
Metal
Bağışıklık Sistemi
Yatay Gen Transferi
İspat
Karadelik
Böcek
Etimoloji
Öne Çıkan
Evrim Ağacı Duyurusu
Nükleotit
Davranış
İnternet
Viroloji
Kadın Sağlığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Teknolojinin Evrimi ve Memetik Evrim Kuramı: Teknoloji Nasıl Evrimleşiyor?. (11 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 26 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7502
Bakırcı, Ç. M. (2018, December 11). Teknolojinin Evrimi ve Memetik Evrim Kuramı: Teknoloji Nasıl Evrimleşiyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 26, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7502
Ç. M. Bakırcı. “Teknolojinin Evrimi ve Memetik Evrim Kuramı: Teknoloji Nasıl Evrimleşiyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Dec. 2018, https://evrimagaci.org/s/7502.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Teknolojinin Evrimi ve Memetik Evrim Kuramı: Teknoloji Nasıl Evrimleşiyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 11, 2018. https://evrimagaci.org/s/7502.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.