2024 ABD başkanlık seçimlerinin ardından öfkeli milyonlarca X kullanıcısı, fanatik siyasi nefret söylemlerinden kaçmak için Bluesky'a akın etti. Kullanıcıların hangi içerikleri göreceğini belirleyen bir algoritma olmadan tasarlanan Bluesky, X’in hatalarından kaçınmayı hedefliyordu. Bir süre için bu işe yarıyor gibi görünüyordu. Çok takipçili kişiler aşırı öne çıkarılmıyordu, kaba dil daha az yaygındı ve yanlış bilgi çok yayılmıyordu. Ancak 1 yıldan az bir süre sonra, sosyal medyanın tipik sıkıntılarından bazıları Bluesky'da da baş göstermeye başlıyor. Bazı kullanıcılar, sol eğilimli de olsa platformun yankı odasına dönüşmeye başladığından şikayet ediyor.

Ön baskı olarak yayınlanan yeni bir çalışma ise araştırmacılar yapay zeka ile oluşturulan sanal kullanıcılarla doldurulmuş, ölçeklendirilmiş bir platform üzerinde yapılan simülasyonlar kullanarak sosyal medyanın neden kutuplaşma eğiliminde olduğunu gözler önüne seriyor.^[1] Sadeleştirilmiş şekilde oluşturulan platformda, kullanıcıların platformda kalmasını sağlamak amacıyla tasarlanmış karmaşık algoritmalar bulunmuyordu. Ancak platform kaçınılmaz biçimde küçük, içine kapalı daha ufak gruplara bölündü. Sonuçlar, sosyal medyanın gönderi paylaşma, yeniden paylaşma ve takip etme gibi temel işlevlerinin bile kutuplaşmaya neden olduğunu doğurduğunu gösteriyor. Ancak bazı uzmanlar, yapay zeka tarafından üretilmiş bu kullanıcıların zaten gruplaşmaya yatkın olabileceği konusunda uyarıyor. Washington Üniversitesi’nde çevrimiçi söylentiler üzerine çalışan ve çalışmaya katılmayan Kate Starbird, şöyle anlatıyor:

Bağış yapmak genellikle özverili, yani karşılık beklemeden yapılan bir eylem olarak görülür. Ancak, düzenli olarak para bağışlayan insanlar, daha olumlu bir bakış açısına sahip olarak aslında kendileri de bir ödül kazanıyor olabilir.

Shenzhen Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, Psychological Science dergisinde yayınladıkları çalışmada cömert olmanın depresyon hastalarının durumlarını yönetmelerine yardımcı olabileceğini ortaya koydu.^[1] Araştırma kapsamında, 2 ay boyunca her gün çevrimiçi olarak küçük miktarlarda bağış yapan kişilerin ruh halleri iyileşti. Çalışmanın başyazarı Yuyang Zhang bir röportajda, araştırmanın fikrinin kendi kişisel deneyiminden geldiğini şu sözlerle ifade ediyor:

2024 yılı itibarıyla dünyamız, büyük teknolojik ve bilimsel gelişmelerin gerçekleştiği bir evrededir. Yapay zeka, robotik, uzay çalışmaları, kişiselleştirilmiş gen tedavileri, türdiriltimi (İng: De-extinction) ve diğer bir çok alan adeta bilimkurgu filmlerini aratmayacak şekilde ilerlemektedir. Özellikle yapay zeka ve robotik teknolojileri, uzay araştırmaları ve biyoteknoloji gibi disiplinler, geleceğin en parlak alanları olarak öne çıkmaktadır.

Modern genetik biliminin ilerlemesiyle birlikte hayatımıza giren biyoteknoloji, günlük yaşamımıza pek çok kolaylık sağlamaktadır ve ilerisi için de epeyce potansiyel taşımaktadır. Örneğin, kişiselleştirilmiş tıp uygulamaları sayesinde, her bireyin genetik yapısına özel tedaviler geliştirilmekte ve böylece daha etkin ve hızlı iyileşme süreçleri mümkün hâle gelmektedir. Öte yandan tarım sektöründe, genetiği değiştirilmiş canlılar daha verimli ve hastalıklara karşı dirençli ürünler sunarken, gıda güvenliği ve sürdürülebilirlik konularında da biyoteknoloji sayesinde önemli adımlar atılmaktadır.

Çoğumuzun (en azından yazarımızın) çocukluk kahramanı John McClane’in maceralarını konu alan “Die Hard (Zor Ölüm)” serisinden haberi olmayan çok az kişi vardır diye umuyoruz. McClane, seri boyunca yüzlerce kurşundan kaçar, düşme tehlikesinden kurtulur, kırık camlardan basa basa geçer, patlayıcılardan korunur ve düşmanlarını bertaraf eder. Sayısız ölüm tehlikesine rağmen yaşamaya devam eder. 

Özellikle insanın davaya adanmışlık, başarma isteği gibi erdemlere ve yenilmezlik gibi üstün meziyetlere karşı olan hayranlığını hedef alarak ticari başarı kazanan bu tip Hollywood macera filmlerinden belki de binlercesi vardır. Die Hard serisinin konu olması sadece ilk gençliğin yazarda bıraktığı kalıntı olabilir. Kötünün cezasını bulduğu, iyinin ise biraz da Hollywood alt metniyle “ilahi müdahale”ye yorabileceğimiz şansının yardımıyla, güzel ihtimallerin art arda gelmesiyle kazandığı ve şiirsel adaletin tecelli ettiği Hollywood filmleri bu manada gerçeği tam olarak yansıtıyor diyemeyiz. Kahramanın kurşun yağmurunu “sorun değil, birkaç önemsiz sıyrık dostum”la atlatması, kahramana bağlı ipin tam zamanında ucu ucuna bir yerlere takılması, o ana kadar çatır çatır çalışan tabancanın kahramanın kafasına dayandığında tutukluk yapması, tam da ihtiyacı olduğu anda birinin ona yardım etmesi bizlere oldukça düşük ihtimaller olarak gelmektedir.

Hayat, sağ elini kullanmayı tercih eden ("sağlak") insanlar için tasarlanmıştır. Çünkü popülasyonun %85-90 civarı, sağ elini kullanmaktadır; geriye kalan %10-15'lik kesim sol elini kullanmayı tercih eder ("solak"). İyi ama neden? Bunu belirleyen ne? El tercihi, hangi faktörlerden etkilenerek oluşuyor? Bu yazımızda, el tercihi ya da ellilik olarak bilinen bu konuya ve bunun evrimine değineceğiz.

Ellilik (el tercihi, el kullanımı) olarak bilinen ve halk arasında genelde "sağlaklık ve solaklık" olarak kullanılan bu kavramın ne yazık ki evrensel ve net bir tanımı bulunmamaktadır. Ancak sıklıkla başvurulan tanımı üzerinden gidecek olursak, bir insanın günlük yaşantısı içerisinde öncelikli olarak tercih ettiği el ve ayak kullanımıdır. Yani bir şeye uzanmak için genellikle sağ elinizi kullanıyorsanız "sağlak", sol elinizi kullanıyorsanız "solak" olarak bilinirsiniz. Aynı durum ayaklar için de geçerlidir, ancak burada sadece el olarak bahsedeceğiz.

Saniyede 707 kez dönen, çökmüş, yoğun bir nötron yıldızı! Bu akıl almaz hız onu Samanyolu galaksisinin en hızlı dönen nötron yıldızlarından biri yapıyor. Bu yıldız, yakınında bulunan bir diğer yıldızın neredeyse tüm kütlesini parçalayıp tükettiği için, "şimdiye kadar tespit edilen en ağır nötron yıldızı" unvanını aldı.

Güneşin kütlesinin 2.35 katı olan bu nötron yıldızının ağırlığını ölçmek, gökbilimcilerin "nötron yıldızı" denen bu yoğun nesnelerin içindeki olağandışı kuantum durumunu kavramalarını sağlıyor. Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de Seçkin Astronomi Profesörü olan Alex Filippenko şunları söylüyor:

Matta İncili'nin 14. bölüm, 25. ve 26. bablarında şöyle denir:

İsa boyutlarında bir canlının, dolayısıyla İsa'nın su üzerinde yürümesi bilimsel olarak imkansızdır ve hidrodinamiğin tüm temellerine aykırıdır. Hatta birçok sefer sıradan ayakkabılar, özel ayakkabılar ve çıplak ayakla bu tip denemeler yapılmış, her biri başarısız olmuştur.