Evrim Ağacı olarak gözlemlediğimiz yetişkin bir Rhaphigaster nebulosa türü. Kendisi ile Zonguldak'ın Filyos ilçesindeki bir tren durağında karşılaştık.

Bu böceklere stink bug veya shield bug denir. Bazı kaynak kitaplarda "pis kokulu böcek" diye spesifik olmayan bir tanımı vardır. Bize göre entomolojide eksik olan, en önemli Türkçe isimlendirmelerden biridir. Kendileri 14-16 mm'ye kadar büyüyebilirler. Alt kısımlarının açık renkli olması ve düzensiz biçimde kahverengimsi noktalarla kaplı olmaları tanı koydurucudur. Antenlerinin 3. ve 5. segmentlerinde sarı şeritler bulunur. Bu türler Dolycoris baccarum türüne benzer. Fakat kılsız olmaları ile ayrılırlar. İyi uçucular değillerdir. Uçarken kolayca bir yerlere çarpabilirler.

Evrimsel biyolojiyle derinlemesine ilgilenmeye başlayan birçok kişi, bir süre sonra bayağı sorulardan kurtularak evrimin özünü anlamaya yarayacak, birçok mekanizmanın işleyişinin kavranmasını sağlayacak, türler ve çevre arasındaki karşılıklı ekolojik ilişkileri algılamaya yarayacak sorular sormaya başlayacaktır. Bu soruların etraflıca irdelenmesi ve cevaplanması, modern bilimin en güçlü teorilerinden biri olan Evrim Teorisi'nin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Örneğin, bir evrim konferansında anlatılanlar üzerine akla şöyle bir soru takılabilir:

Bu, elbette ki buna benzer olabilecek devasa bir soru grubunun bir örneği olarak seçilmiştir. Özünde sorulan soru şudur:

Hayvan etinin tüketiminden kaçınılması yüzlerce yıldır etik, dini, çevresel ve sağlıkla ilgili nedenlerden dolayı savunulmaktadır. Vejetaryen beslenmenin metabolik sendrom, obezite, dislipidemi, diyabet ve kardiyovasküler hastalık risklerinin azalmasına yarar sağladığına dair kanıtlar bulunmaktadır.^[1][2] Öte yandan vejetaryen beslenmenin malnütrisyona, anemiye, diş erozyonlarına ve osteopeniye yol açabileceğine dair kanıtlar da vardır.^[3][4] Son araştırmalar, vejetaryen beslenmeyi benimsemenin ardındaki nedenler arasında genetik yatkınlıkların da olabileceğini göstermektedir.

Birleşik Krallık Biyobankasından alınan 500.000 kişiye ait veriler üzerinde yapılan bir araştırmada en az bir yıl boyunca vejetaryen diyete bağlı kalan insanlarda bu durumla ilişkili bir dizi gen keşfedilmiştir. Vejetaryenlikle güçlü bir şekilde bağlantılı olan, beyin fonksiyonunda ve enerji olarak kullanılacak yağların parçalanmasında rol oynayan üç gen bildirilmiştir.

Muhtemelen zaten bildiğiniz gibi boşanmalar giderek yaygınlaşıyor. Wang ve Schofer, 2018’de yaptıkları çalışmada, 1970’li yıllardan bu yana dünyada boşanma oranının iki katından fazla arttığı sonucuna ulaştılar. Araştırmacılara göre Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa boşanma oranlarının en yüksek olduğu yerler. Bunun dışında Kanada’da, Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da da dünya ortalamasının çok üzerinde oranlar mevcut. Uzak Doğu ve Orta Doğu ülkelerinde ise oranlar giderek artmasına rağmen, dünyanın geri kalanına göre hâlâ oldukça düşük.

Aynı araştırmada, bir ülkedeki boşanma oranını en fazla etkileyen faktörün ekonomik gelişmişlik düzeyi olduğu sonucuna ulaşıldı. Buna göre kişi başına düşen milli gelir arttıkça boşanma oranı da artıyor. Boşanma ile en ilgili görünen toplumsal bazdaki diğer değişkenler ise eğitim seviyesinin yüksek olması, kadının çalışma hayatında olması, dindarlığın daha düşük olması ve sosyal aktivizm.

Araştırmacılar, 20,000 ile 14,000 yıl öncesinde, Batı Avrupa’da yaşayan insanların Atlas Okyanusu kıyılarına vuran balinaların kemiklerinden avlanma aletleri yaptıklarını bildiriyor!

Fransa'daki Toulouse Üniversitesi’nden Jean-Marc Pétillon ve çalışma arkadaşları, Taş Devrine ait bir mağaradan ve bazıları denizden 300 kilometre kadar uzakta bulunan kayalık yerleşimlerinden elde edilen kazı bulgularının, balina kemiğinden yapılan aletlerin bilinen en eski örnekleri olduğunu söylüyor. Güney Pasifik adaları gibi dünyanın diğer bölgelerinde bulunan balina kemiğinden yapılma aletler ise yalnızca birkaç bin yıllık.

Dünya, onlarca yıllık çalışma ve milyonlarca çocuğu felçten koruyan kitlesel aşılama kampanyaları sonucunda çocuk felci (polio) hastalığını yenmeye artık çok yakın.

Fakat, aşılanma oranı düşük olan bölgelerde yeni salgınlar patlak vermiş durumda. Bu salgınların bazıları, ağız yoluyla yapılan oral polio aşısının (OPV) içeriğinde bulunan zayıflatılmış poliovirüsün, toplum içinde yayılması ve tekrar hastalık yapıcı özellik kazanacak biçimde evrimleşmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Şu ana kadar, zayıflatılmış virüs kullanılarak yapılmış başka hiçbir aşı, salgın hastalığa sebep olmamıştır; dolayısıyla bu salgınlar, hastalıklarla mücadelemizde evrimi anlamanın önemini gösteren, ilginç ve tehlikeli bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Düzenli egzersiz, yapabilen insanlar için hem fiziksel hem de mental olarak faydaları gerçekten de yadsınamayacak düzeyde ancak fiziksel kısıtlamalardan ötürü egzersiz yapamayan bazı insanlar da bulunmakta. Bu kişiler için de egzersizin metabolik etkilerini taklit edebilen LaKe molekülü geliştirildi. Molekül, herhangi bir fiziksel efor gerektirmeksizin egzersizin ve orucun metabolik etkilerini taklit etmekte.

Bu molekülün belirtilen metabolik etkilerinin yanı sıra Parkinson ve demans gibi bazı nörolojik hastalıkların tedavisinde yardımcı olarak kullanılabileceği düşünülüyor. Tüm bu olası etkileri sayesinde bu molekülün keşfi ile birlikte yoğun egzersiz programlarına ya da oruç temelli diyetlere uyamayan kişilerde uygulanabilecek tedaviler için umut vadediyor.

Schrödinger'in Kedisi, kuantum mekaniğinde kimi zaman bir "paradoks" olarak nitelendirilen bir düşünce deneyidir. Deney, 1935 senesinde ünlü Avusturyalı fizikçi Erwin Schrödinger tarafından geliştirilmiştir. Schrödinger, bu örneği kuantum mekaniğinin "Kopenhag Yorumu" veya "Kopenhag Yaklaşımı" denen yaklaşımında gördüğü temel sorunu açıklamak için ileri sürmüştür. Bu biraz daha ileri düzey kavramlardan söz etmeden önce, Schrödinger'in Kedisi deneyinin ne olduğuna bir bakalım.

Schrödinger, parçacık ya da dalgalardan ziyade enerjiye odaklanan ve bundan yola çıkarak kuantum mekaniğini yorumlayan Kopenhag yaklaşımını eleştirmek için, kutu içerisinde bulunan bir kediden söz eder.^[1]

Pozitif bilimlerde araştırmanın güzel tarafı, bir gizemi çözmekten çok, o gizemin kendisi olmaktadır. Gizli olan bir şey açığa çıktığında artık, çekiciliğini yitirir. Öte yandan mitokondri, hem ökaryotik hücreler için enerji üretme mekanizması olarak, hem de ökaryotik hücreye evrimleşmedeki rolü ile hala cevaplanmayı bekleyen gizemlere sahiptir.

Birçok soru cevaplanmayı beklemektedir: İlkel hücreler nasıl oldu da spontan proton aşamalı değişimini kullanabilir hale geldi? Mitogenomda (Mitokondriyal genomda) bulunan genler neye göre ve nasıl konak hücrenin nükleer genomuna entegre oldu?