Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis

4 dakika
16,505
Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis Wallpaper Safari
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat
Fascioliasis
  • Türkçe Adı Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis
  • İngilizce Adı Liver Butterfly Infection: Fascioliasis
  • Latince Adı Fascioliasis
  • ICD 1F82

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Halk arasında karaciğer kelebekleri olarak da adlandırlıan Fasciolidae familyasından Fasciola cinsine ait yassı solucanlar benzetildikleri kelebekler (Lepidoptera takımı) kadar masum değiller! Bu canlılar başta koyun ve sığırlar olmak üzere insanlar ve diğer birçok memelide vücutta paraziter yaşam sürerek enfeksiyonlara ve genel metabolizmada çeşitli aksaklıklara yol açarlar. Bu etkenlerden en çok bilineni ve karşılaşılanı Fasciola hepatica türüdür ve enfeksiyonlarına fasiyoliyazis (fascioliasis) ismi verilmektedir.

Fasciola hepatica, yassı solucanlar şubesinin (Platyhelminthes) Trematoda sınıfının Digenea alt sınıfına dahil edilen helmintlerdir. Görüntüsü yaprağı andırdığından yaprak kelebeği de denilmektedir. 20-30 milimetre uzunluğa ve 8-13 milimetre genişliğe ulaşabilen endoparazitlerdir (iç parazit). Ön taraflarında belirgin konik bir çıkıntı bulunur. Bu konik çıkıntının taraflarına yakın bir bölgede ağız çekmeni ve hemen arkasında karın çekmeni bulunur. Çekmen olarak adlandırılan bu yapılar parazitin beslenmesini ve dokuya yapışmasını sağlar. Basit bir sindirim ve sinir sistemine sahiptir. Çift cinsiyetli (hermafrodit) canlılardır ve üremek için başka bir bireye gereksinim duymazlar. Vücutları tegüment denilen bir kılıf ile örtülüdür. Tegüment üzerinde dikenimsi çıkıntılar bulunur ve bu yapılar parazitin karaciğerdeki göçü sırasında doku irritasyonuna sebebiyet vererek karaciğer dokusuna zarar verir. Yumurtaları sarı renkte ve ovaldir. Yumurtalarının bir kutbunda kapak bulunur. Olgun parazitler günde binlerce yumurta üretebilmektedir. Yaşam süreleri uzundur, bazen on yılı geçebilmektedir.

Olgun parazitler karaciğer ve safra yollarında bulunduğundan buralarda patolojik değişiklikler meydana gelmektedir. Göç halindeki genç parazitlerden kaynaklanan karaciğer parankiminde (işlevsel dokusunda) tahribat ve hemoraji (kanama) şekillenir. Meydana gelen kanamaların şiddetine bağlı olarak anemi tablosu görülebilir. Safra kanallarına ulaşan parazitler kolanjite (safra yolları enfeksiyonu) sebebiyet verirler. Ağır enfeksiyonlarda karaciğer büyür. Safra yolları çeperi kalınlaşır ve safra yolları daralır. Ağır enfeksiyonlarda karın boşluğunda kanlı eksudat (ödem sıvısı) birikir. Parazitin karaciğerdeki hareketlerine bağlı olarak içi kan ve dejenere hepatositlerle (karaciğerin temel işlevsel hücreleri) dolu tüneller oluşur.

Tüm Reklamları Kapat

Ergin Fasciola hepatica.
Ergin Fasciola hepatica.
Britannica

Yaşam Döngüsü

Fasciola hepatica yumurtası enfekte canlılardan dışkı yolu ile dışarı atılır. Yumurta dışarı çıktığında henüz içinde mirasidyum gelişmemiştir. Mirasidyumlar 2-3 haftada gelişimlerini tamamlarlar. Bu süre çevre sıcaklığına bağlı olarak uzar ya da kısalır. Mirasidyum gelişimini tamamladıktan sonra yumurtanın kapağını açarak dışarı çıkar ve suda serbest kalmış olur. Serbest kalan mirasidyumlar suda yüzerek uygun arakonakları ararlar. Arakonakları genellikle Lymnaeidae ailesinden su sümüklüleridir. Arakonağın bedeninde sporokist, redi ve serker dönemleri gelişir.

Tek mirasidyum ile enfekte olmuş arakonaktan yüzlerce serker dışarıya çıkabilir, bu olaya pedogenez denir. Serkerler arakonağı terkederek suda yüzmeye başlarlar. Suda serbest halde bulunan serkerler bitkilerin yaprak ve kök kısımlarına yapışarak buralarda enfektif form olan metaserkerlere dönüşür. Bu bitkileri üzerinde bulunan metaserkerlerle beraber yiyen son konak enfekte olmuş olur. Bağırsaklara gelen metaserkerler bağırsak duvarını delerek önce peritona, oradan karaciğer ve safra yollarına ulaşırlar ve buralarda eşeysel olgunluğa erişerek yumurta üretmeye başlarlar. Parazitler bağırsaklardan karaciğere ve safra yollarına olan hareketleri sırasında birçok mikroorganizmayı da beraberinde taşıyabilirler.

Fasciola hepatica yaşam döngüsü.
Fasciola hepatica yaşam döngüsü.
CDC

Belirti ve Bulgular

Akut enfeksiyonlarda karın ağrısı, yüksek ateş, halsizlik gibi atipik semptomlar görülebilir. Enfeksiyonun şiddetine göre belirtiler değişir. Kronik fasiyoliyaziste zayıflık, anemi, karın bölgesinin şişkinliği dikkati çeker. Koyunlarda tipik olarak çene altı ödemi görülür.

Teşhis Yöntemleri

Akut enfeksiyonlarda atipik semptomların görülmesi nedeniyle teşhis zordur. Kronik enfeksiyonlarda ise dışkı muayenesinde F. hepatica yumurtalarının görülmesi ile tanı konur. ELISA gibi serolojik yöntemler de teşhise yardımcı olur. Dışkı muayenesi sedimentasyon (çöktürme) yönteminden yararlanılarak yapılır. Karaciğer hasarına bağlı olarak kan biyokimyasında karaciğer enzimleri (alanin aminotransferaz, aspartat aminotransferaz) miktarının değişiklik göstermesi de teşhise yardımcı olur.

Tüm Reklamları Kapat

Fasciola hepatica yumurtası.
Fasciola hepatica yumurtası.
CDC

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tedavi amacı ile albendazole ve triclabendazole gibi anti-helmintik ilaçlar kullanılır. Parazitin bağırsaklardan karaciğere olan yolculuğunda beraberinde getirebileceği patojen mikroorganizmaların meydana getirdiği sekonder enfeksiyonlar da dikkate alınarak tedavi planlanmalıdır.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa, Asya, Afrika ve Avustralya kıtalarında bulunur. Tropikal ve subtropikal iklimlerde daha yaygındır.

Önlem Yöntemleri

Parazit vücuda bitkilerle beraber alındığı için özellikle sulak alanlarda yetişen bitkileri çiğ tüketirken yıkama ve temizleme işlemlerine özen gösterilmelidir. F. hepatica ticari amaçlı yetiştirilen hayvanları enfekte etmesi durumunda ekonomik kayıplara yol açabilmektedir. Özellikle koyunlar F. hepatica enfeksiyonlarına duyarlıdırlar. Koruma amacıyla parazitin yaygın olduğu bölgelerdeki hayvan sürülerinde düzenli tedavi programları uygulamak enfeksiyon riskini azaltır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
19
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Korkutucu! 5
  • Tebrikler! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İğrenç! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 21:18:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9673

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Diş Hekimliği
Akademik
Kütle
Beslenme Biçimi
Şizofreni
Yayılım
Yıldızlar
Mühendislik
Bebek Doğumu
Tercih
Ses
Neandertaller
Kimyasal Bağ
Kamuflaj
Hindistan
Doğal Seçilim
Küresel Isınma
Nöroloji
Tıp
Tohum
Asteroid
Yeni Doğan
Yaşam
Oyun
Diş Hastalıkları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Odabaş, et al. Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis. (12 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 11 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9673
Odabaş, E., Türkoğlu, P. (2020, December 12). Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis. Evrim Ağacı. Retrieved December 11, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9673
E. Odabaş, et al. “Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 12 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9673.
Odabaş, Emre. Türkoğlu, Pedram. “Karaciğer Kelebekleri Enfeksiyonu: Fasiyoliyazis.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, December 12, 2020. https://evrimagaci.org/s/9673.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close