Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Ersals Krononot
Ersals Krononot
313K UP
Üye 12 Aralık 2022 1 Cevap
0

Popüler bilimsel bakış açısının, kendi gerçeklik kriterlerine uymayan her durumu -olayı bilinçli olarak yanlışlama çabasında olduğu söylenebilir mi?

Her şey her olay her durum, belli bir doktrine uymak zorunda değil. Ancak günümüz bilimsel anlayış açısından bu ve benzeri durum olayların reddedilmesi, görmezden gelinmesi, yanlışlanma, çarpıtılma çabasından bahsedilebilir mi.
419 görüntülenme
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur 12 Aralık 2022

Bu soruyu yorumlarken bazı faktörleri göz önünde bulundurmak zorundayız. Bunlar: boş hipotez, "Olağanüstü iddialar olağanüstü kanıtlar gerektirir." prensibi, bilimin olasılıkçı doğası, teorinin gerçekliğin bir yakınsaması olması ve yeni gelecek teorinin kapsamı. Bunların hepsi bilimin bakış açısının ana faktörleri.

Aslında o kriterlerimizi sürekli teste tabi tutuyoruz ve yanlışlamaya çalışıyoruz. Yanlışlar ve hatalar elendikçe gerçeğe daha fazla yaklaşıyoruz. Açıklamalar, testler, yanlışlama çalışmaları, sonuçlar hepsi birikiyor. Bu birikim sonucunda çok ama çok çalışılmış, sağlam bilgi bütünleri oluşuyor.

Tabii beynimiz tam olarak evreni anlamak için evrimleşmediği ya da anlama ve araştırma yeteneğimiz kusursuz olmadığı için bazı yerlerde hala eksiklerimiz, hatalarımız olabiliyor. Bu yüzden belli hata payları var.

Tüm Reklamları Kapat

Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, bilimsel birikim konusunda çok sağlam çalışıldığı gibi onda değişiklik yaparken de sağlam ve sıkı çalışılması gerektiğidir. Bilim insanları ana akımın sınırını zorlayabilir. Olağanüstü iddialarda bulunup bilimin bakış açısını değiştirmeyi amaçlayabilirler. Ama ortada çok sağlam çalışılmış bir birikim varken bu değişimde emin olabilmek için de olağanüstü miktarda kanıt gerekecektir.

Bunun yapılmasının sebebi her şeyi bildiğini sanan ve hata yapmayı çekemeyen huysuz yaşlı bir adam gibi çemkirmek değil. Temkinli olmak. Evet, defalarca denenmiş ve hatalardan ayıklanmış açıklamalarda hatalar olabilir. Ama sıkı çalışılmış ve alışılmış bilgi birikiminin karşısında henüz tam anlaşılmayan bir spekülasyon ile karşı karşıya kaldığınızda "gerçeklik kriterlerine uymadığını" düşündüğünüz duruma atlamaya çalışmaktansa sakin kalıp bu birikim ile ilişkisini anlamaya çalışmak, test etmek, bunu çözene kadar spekülasyonu askıya almak daha mantıklı bir hareket olacaktır.

Bu konuda yakın zamanda yapılan iki örneğe bakmakta fayda var. İlki James Webb Uzay Teleskobu'ndan gelen verilerin Big Bang'i çürüttüğü iddiası. Evet, Big Bang konusundaki bazı ayrıntılarda hala tartışmalar var ve yine evet, bu teoride de hatalar olabilir. Ama yine de Big Bang çok çalışılmış, sağlam bir alan. Zaten ince eleyip sık dokunmuş olan bir konuda gerçeklik kriterimize pek uymayan bir spekülasyon ortaya atıldığında o kadar birikimin hatalı olma olasılığı, bu spekülasyondan hatalı olma olasılığından çok daha düşük. Öncelikle bu spekülasyonun doğruluğundan emin olmalıyız ki sıra bilimsel birikime gelsin. İlk seferde doğrudan bilimsel birikimi kenara atmak, her spekülasyona atlamak anlamına gelir ve tehlikelidir. Örneğin gerekli incelemeler yapıldığında zaten bu spekülasyondaki hatalar ortaya çıktı.

Şimdi, bu durumun tam tersinin olduğu bir örneğe bakalım. Bell Eşitsizliği deneylerine verilen Nobel Ödülü. Spekülasyon olarak çıkan bir iddia yanlışlanamadıkça güç kazanır. Bizim gerçeklik algımıza uymayan kuantumun olasılıkçı doğasının gerçekten böyle işlediğinden emin olmak zorundayız. Yoksa spekülasyonlara açık hale geliriz. Yarım asır boyunca bundan emin olmak için gereken her şey yapıldı ve sonunda olağanüstü gördüğümüz bir iddia için olağanüstü miktarda kanıt toplamış olduk. Küçük bir adım atıyorsanız atacağınız adımın sağlam olduğundan emin olabilirsiniz ama çok büyük bir adım atacaksanız basacağınız yerden emin olmak zorundasınız. O zemin beklediğiniz gibi çıkmayabilir evet ama o zemini araştıran bir birikim varken zeminin aslında öyle olmadığına yönelik bir spekülasyona, "Aman zaten bizim kriterimize uymak zorunda değil." deyip direkt atlar mıydınız yoksa gerçekten emin mi olmak isterdiniz? Hele ki o adımı atan, insanlığın o kadar şeyi anlamasını sağlayan bilimse?

Tüm Reklamları Kapat

Elbette bu genel yapı içinde sadece egosundan dolayı gerçekliği kendisine uydurmaya çalışan, yanılmayı çekemeyenler olacaktır. Ama Nobel ödülünde gördüğümüz gibi artık emin olunduktan sonra yanılmayı çekememek bir fayda getirmiyor. Hatta bu yüzden "evrimi çürütmeye çalışan" dinci tayfanın "Sırf onlardan olmadığım için bana baskı yaptılar, beni engellediler." demesi faydasız. Bu itiraza yönelik incelemelere buradan ve buradan ulaşabilirsiniz.

Bilim, belki dışarıdan bakınca huysuz ve bildiğini okuyan bir yaşlı adam gibi gözükse de aslında bence gerçekliğin sivri yolunda daha gidecek çok yolu olan ama adımını da doğru atmak için maksimum çabayı gösteren bir genç.

4
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close