Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Anonim
Anonim Üye
0

modifikasyon adaptasyona dönüşür mü?

1,762 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur

Modifikasyonlar Evrime Etki Edebilir mi?

Modifikasyonlar, genlere etki etmediği için evrime etki edip etmediği konusunda tartışmalara rastlamak mümkündür. Ancak evrimde uyum başarısı kavramı; sadece genlerin başarısına göre tanımlanmaz. Uyum başarısının neye göre tanımlandığına bağlı olarak modifikasyonlar, geçici değişimler de evrimsel başarıyı arttırabilir; dolayısıyla doğrudan modifikasyonun fiziksel unsuru kalıtsal olmasa da, kalıtsal yapısı olan genetik altyapının tamamının gelecek nesillere daha çok ve daha kolay aktarılmasını sağlayabilir.

Örneğin insan, vahşi ortamda yaşayan bir hayvan türü olsaydı, kas geliştiren bir bireyin Doğal Seçilim karşısındaki şansı, kas geliştirmeyenlere göre daha fazla olabilirdi. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, modifikasyonların kalıtımı değil, modifikasyonlar sonucu meydana gelen değişimlerin canlının uyum başarısını (fit olma durumu, Doğal Seçilim karşısında "güçlü" olma durumu) arttırması ve bu sayede, aslında belki de doğada hayatta kalamayacak bireylerin hayatta kalabilmelerinin ve üreyebilmelerinin sağlanmasıdır. Bir diğer deyişle, bireylerin "kaslı olma durumu" gelecek nesillere aktarılmayacaktır; bunun yerine, kaslı olanların diğer genetik özellikleri her neyse, bunlar gelecek nesillere aktarılacaktır. Dolayısıyla yavrular kaslı doğmasalar da, kas yapmış bireylerin gen bileşenlerine sahip olma ihtimalleri daha yüksek olacaktır. Bu genlerin illâ kas yapma ile ilgisi olması da zorunlu değildir. Benzer şekilde, kas yapanların herhangi bir avantajı olması halinde, aksi takdirde dezavantajlı olan genler bile gelecek nesillere aktarılabilmiş olacaktır. Yani modifikasyonların evrime etkisi varsa bile, bu etki Doğal Seçilim'de genel olarak gördüğümüz gibi pek doğrusal bir ilişki değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu bağlamda, vahşi doğadaki seyrek modifikasyonların Doğal Seçilim üzerinde dolaylı bir etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Modifikasyonlar evrimsel süreci dolaylı olarak etkilemektedirler. Yani kaslı bir insanın doğada daha başarılı olması, onun hayatta kalmasını ve hatta çekicilik unsuru etkisi altında üremesini olumlu etkileyebilir; ancak sonradan edinilmiş kaslar, yavruya gen olarak aktarılmaz. Fakat bir diğer bakış açısından bakacak olursak, bu kişinin davranışlarını etkileyip de kas geliştirmesine sebep olan, bu eğilime sahip olmasında rol oynayan genler, kas geliştiren bireylerin doğada daha başarılı olmasıyla yavrulara aktarılabilir.

Bunun ilginç bir etkisi, toplumsal ve kültürel konularda ortaya çıkabilir: Örneğin dini ritüellere önem veren bir çevrede büyütülen, doğumundan beri hep dini ritüeller çerçevesinde davranışları şekillendirilen (bu yönde "modifiye edilen") bireylerin, genel olarak ritüelistik veya dindar toplumlar ve ülkelerde daha kolay eş bulup, daha kolay üreyebilecekleri varsayılırsa, beyinlerinin teselli ve inançlarla ilgili bölümlerini şekillendiren ve dindar olmaya meyilli yapan genler (eğer böyle genler varlarsa) yavrulara aktarılacaktır ve böylece her doğan birey, büyüdüğünde kendi yavrusunu da o ritüellere uygun şekilde yönlendirecektir (örneğin çocuklarını sünnet ettirecektir). Böyle bir popülasyonda, bu tarz bir düşünüş uzun vadede gerek beyin fizyolojisi, gerekse diğer yazılarımızda açıkladığımız memetik bilimi dahilinde sabitlenecek ve bir "norm" olarak görülecektir.

Modifikabilite: Modifiye Olabilme Miktarı

Genetik olarak birbiriyle birebir aynı tek yumurta ikizlerini ele alalım. Fiziksel özellikleri neredeyse kusursuz bir şekilde örtüşmesine rağmen, o "neredeyse" ön eki kafalarda soru işareti uyandırmalıdır. Eğer ki genler birebir aynı ise, fiziksel özellikler nasıl azıcık bile olsa farklı olabilir? Kaldı ki bazı tek yumurta ikizleri arasında çok bariz olarak tespit edilebilir fiziksel farklılıklar görmek de mümkündür! Örneğin diş yapıları farklı olabilir, gözlerinin birbirine olan mesafesi farklı olabilir, alın ve kaş yapılarında farklılıklar olabilir, burun yassılığı veya eğimi farklı olabilir, genel vücut ve yüz hatlarında farklar belirgin olabilir ve daha nicesi! Bu nereden kaynaklanıyor?

Tüm Reklamları Kapat

İşte modifikasyonlar, yani çevrenin etkisiyle fiziksel özelliklerde meydana gelen değişimler, genetik olarak birebir aynı bireyler arasındaki farkların açıklamalarından birisidir. Bir diğeri, elbette ki mutasyonlardır; çünkü tek yumurta ikizlerinde de spontane olarak meydana gelmiş mutasyonlar bulunabilir ve bunlar farklı fiziksel görünümlere yol açabilir.

Ancak mutasyonların olmadığı durumda da modifikasyonlar, hem fiziksel özelliklere doğrudan etki etmek yoluyla, hem de genlerin işleyiş biçimini değiştirerek (az sonra değineceğimiz epigenetik yoluyla) fiziksel farklılıklar yaratabilirler. Bir bireyin modifiye olmaya meyillilik miktarına modifikabilite adını vermekteyiz.

Daha çok modifike olabilen bireyler, modifikasyonlardan doğan farklılıklara daha açıktırlar. Ayrıca bu modifikasyonlar, modifikasyona neden olan faktör etki ettikçe düzenli olarak değişebileceği gibi (buna sürekli modifikasyon adını vermekteyiz); modifikasyona sebep olan faktörün varlığı ve yokluğuna bağlı olarak görünüp görünmeme şeklinde de kendini gösterebilir (buna dönüşümlü modifikasyon demekteyiz).

Bunun en net örneklerinden birisini, birbirinin tıpatıp aynısı olacak şekilde üretilen tarım ürünlerinde görmekteyiz. Genetik mühendislik yöntemleriyle tamamen aynı olacak biçimde üretilen tohumlar, farklı topraklara ekilmeleri halinde tamamen farklı görünümlü ve verimlilikte ürünler üretebilmektedir. Yani çevre, modifikasyonlar yoluyla bireylere doğrudan etki edebilmektedir.

Benzer şekilde, eğer bir grup karahindiba bitkisini alıp, yarısını düşük rakımlı bölgelere, diğer yarısını yüksek rakımlı bölgelere ekecek olursanız; bunlardan düşük rakımlı bölgede olanlar çok daha büyük yapraklara, yüksek rakımlı bölgede olanlar ise çok daha ufak yapraklara sahip olacaktır. Burada kritik nokta şudur: Bu değişimler, evrimsel değişimlerin bir ürünü değildir; çünkü değişim, nesiller boyunca değil, tek bir bireyde meydana gelmektedir! Karahindiba yapraklarının büyüklüğü, doğrudan doğruya çevresel farklılıkların yapraklar üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır.

Elbette, bu bitkiler nesiller boyu bu şekilde izole olacak biçimde yetiştirilirse, genetik olarak daha iri yapraklara sahip olanlar, düşük rakımlı düzlüklerde daha avantajlı olacak, daha kolay üreyecek ve kendi genlerini gelecek nesillere daha çok aktaracaklardır. Yani modifikasyonlar, uzun vadede evrimsel değişimlerin bir öncülü, bir belirtisi olarak da görülebilir. Fakat doğrudan doğruya modifikasyonlar ile evrim arasında bir bağ kurmak hatalı olacaktır.

Epigenetik: Kalıtsal Modifikasyonlar Mümkün mü?

Özellikle 2010'lardan yükselişe geçen epigenetik alanı, modifikasyonların bazı dar ve nadir durumlarda kalıtsal olabileceğini, genler üzerinde de değişim yaratabildiğini göstermektedir. Özellikle de ebeveynlerin yaşadıkları deneyimlerden ötürü beyinlerinde veya genel olarak fizyolojilerinde meydana gelen modifikasyonlar, yavrulara ve hatta torunlara kalıtılabilmekte ve onları da benzer şekilde etkileyebilmektedir.

Epigenetik ile ilgili yazılarımızı bu etiket veya Bilim Ağacı'nın bu dalı altında görebilirsiniz. Örneğin bu çalışmada babaların beslenme biçimlerinin yavruları etkilediği; bu çalışmada epigenetiğin birçok hastalığın temelinde yatıyor olabileceği; bu çalışmada ise farelerde dededen toruna epigenetik aktarımın mümkün olduğu gösterilmiştir.

Ayrıca şu içeriğe de bakabilirsiniz. https://evrimagaci.org/modifikasyon-yoluyla-evrim-gelisimsel-esneklik-plastisite-evrim-hizini-arttirabilir-mi-3304

617 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Evrim Ağacı. (1 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 1 Haziran 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close