Merhaba Hilal,
Evrim, canlılığın başlangıcından beri hiç durmadığı gibi biz insan türünün var oluşundan beri de durmuş değildir. Sorunuzun başlığında "İnsanların doğayı diğer canlılara kıyasla" demişsiniz, bu söyleminizde insanı diğer canlılardan ayırma ve başka bir kefeye koyma durumu seziyorum. İnsanların, yaşam kavramı söz konusu olduğunda diğer hiçbir canlıdan ayrılamayacağını destekleyerek söyleyebilirim ki doğada hâlâ evrimin düdüğü ötüyor. Bu anlamda baktığımızda canlıları tüketerek, doğaya zarar vererek, çevre kirliliğine sebep olarak vs. birer seçilim baskısı oluşturuyoruz. Bu da demek oluyor ki ne yapıyor olursak olalım aslında hiçbir varlığı yok olmaya mahkum etmiyoruz; doğal seçilimin kuralı olduğu üzere şartlara uyum sağlayanlar hayatta kalıyor sadece, biz sadece şartları değiştiriyoruz.
Tanıklık ettiğimiz evrim olaylarını özetlemek isterim.
"Ölüm riski, organizmaların hayatta kalmak için kaynakları tahsis etme yöntemlerini değiştirir." diyen Reznick
Şu an California Üniversitesi'nde evrimsel biyolog olarak görev Yapan Reznick, av-avcı ilişkisinin yeni türlerin evrimini nasıl etkilediğini bulmak için bir çalışma yaptı. Bu çalışma kapsamında Reznick, Karayip adasının Kuzey Sırtları bölgesinden 1.600 adet renkli bir balık türü olan Lepistesler'den topladı. Topladığı bu Lepistesler'i onları avlayabilecek bir avcının ve başka Lepistesler'in olmadığı alanlara götürdü. Yalnızca 4 yıl sonunda erkek Lepistesler'in üreme modellerinin önemli ölçüde değiştiğini fark etti. Sonuç ise şuydu: avcıların olduğu alanlardaki Lepistesler avcıların olmadığı alanlardaki Lepistesler'e oranla daha erken yaşta olgunlaşıp adapte oluyorlardı.
Dr. John Endler'in Lepistes Deneyi
Yine aynı balık türünden devam edelim. Sıradaki bilim insanı John Endler. John Endler, Lepistesler'i incelediğinde avcıların az olduğu yerde erkek Lepistesler'in daha parlak, büyük ve daha fazla beneğe sahip olduğunu gördü. Bu gözlemi hakkında deneyler yaptı. Deneyin sonucunda da gördüğü şeyler gözleminden pek de farklı değildi: tehlikeli avcıların bulunduğu alanlardaki Lepistesler'in ortalama benek sayısı 14 ay boyunca gözle görülebilecek ölçüde düştü, avcı olmayan alanlardakilerin ortalama benek sayısı arttı. Benek büyüklükleri bile değişmişti deneyin sonunda: avcıların bulunduğu alanlardaki Lepistesler'in benek büyüklükleri iri taşlı ortamda büyüme yolunda giderken küçük taşlı ortamda ise küçülme yolunda gitti. Bunun sebebi de basitti: kamufle olabilme ve hayatta kalabilme başarısı!
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F1c1387c3257dd58fe7b7721507270bbb.png)
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F28889ca09a5126025e7ab6ee0d4b747b.png)
Belyaev'in Tilkileri
Dimitri Belyaev, 1950'li yıllarda 3 farklı gruptaki tilkilerle bir deney yaptı:
- Grup = Kendilerine elleyenlere yaklaşan ve kuyruklarını sallayan tilkiler
- Grup = Kendilerine ellenmesine izin veren fakat pozitif olmayan tilkiler
- Grup = İnsanları ısıran ve kaçan tilkiler.
Belyaev, bu üç gruptaki tilkilerin yalnızca 1. grubunda olan tilkilerin üremesine izin verdi. Yalnızca 6 nesil sonra bile tilkiler o kadar değişmişti ki bilim insanları "evcilleşmiş elit" adlı yeni bir kategori oluşturdu. 30-35 neslin ardından tilkilerin %70-80'i köpekler gibi davranan, insanlarla olmak için can atan, insanları koklayan ve yalayan hale geldiler. Hatta tilkilere has kürklerini de kaybedip görsel açıdan da köpeklere benzemişti tilkiler.
Bu örneklerin dışında yapay seçilimin ürünü olan bütün bütün evrimsel süreçlerin de gözle görülebilir olduğunu belirtmek isterim.
Ayrıca buraya tıklayarak Darwin'in İspinoz kuşları ile yaptığı deneyleri,
buraya tıklayarak Christian Rabeling'in karınca keşfini,
buraya tıklayarak deniz midyelerinin yırtıcılara karşı verdikleri tepkilerin paylaşıldığı makaleyi (İngilizce) ve buraya tıklayarak aynı konuyu işleyen haberi,
buraya tıklayarak istilacı türlerin evrimsel etkilerini,
buraya tıklayarak David O. Conover'ın balıklarla ilgili dopdolu çalışmalarını okuyabilirsiniz. Konu hakkında daha fazla bilgi almak için özellikle yapay seçilim örneklerine bakmanızı tavsiye ederim.
Sağlıcakla kalın.
Kaynaklar
- J. B. Little. Hızlı Evrim: Bazı Türler Darwin'in Tahmin Ettiğinden Çok Daha Hızlı Evrimleşiyor Ve Türler, Gözümüzün Önünde Değişiyor!. (2 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 4 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- F. AGNOSTICUS. Lepistes Deneyi Ve Evrim. (15 Mart 2011). Alındığı Tarih: 4 Mayıs 2021. Alındığı Yer: baharkilic.org | Arşiv Bağlantısı
- E. Ağacı. Yapay Seçilimin Deneysel Olarak Gözlemlenmesi Balyaec'in Tilkileri. (9 Nisan 2011). Alındığı Tarih: 4 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
