Büyü ve cin konularının gerçek olma ihtimali nedir?

Hem güya büyü ve cin çağırma seanslarına katılmış, hem de büyü gibi bir şeyin neden ve nasıl olabileceğine kafa yormuş gibi olarak, büyünün tıpkı astroloji gibi uydurma bir inanç sistemi olduğunu söyleyebilirim. Hüsnükuruntu ("olacağına inanıyorum, demek ki olacak" düşüncesi), ideomotor etki ve telkine açık zihinlerin soğuk okuma veya aldatılma yoluyla kandırılmasının bir kombinasyonundan ibaret. Bugüne kadar büyü yapabildiğini ispatlamış 1 kişi bile yok; tarihte de yapıldığı iddia edilen şeylerin gerçekten büyü olduğunu kesin olarak gösterebilecek 1 tane kanıt yok. Herkes mistisizmin ördüğü gizemli masallar üzerinden anlatıların peşine takılıyor; ancak bir anlığına inanmak için okumayı bırakıp, şüpheci bir gözlükle bakıldığında, hiçbir iç tutarlılığı olmayan, sadece zaten inanmak isteyen kişilerin inatçı iddiaları üzerine kurulmuş, dayanaksız bir inanç sistemi ortaya çıkıyor.

Büyü dediğimiz şey nedir? En klasik anlamıyla belirli malzeme ve sözcükleri bir araya getirerek, belirli bir uzamsal mesafeden çeşitli nedensellik örüntülerini etkileme iddiası, öyle değil mi? Sorulacak ilk şey, bunun mekanizması olmalı: Birbirine karıştırılan malzemeler ve söylenen sözcükler ile, bunların etki edeceği iddia edilen kişi veya durumlar arasında nasıl bir etkileşim var? Çünkü fiziksel bir evrende yaşadığımızdan eminiz ve bu evrenin kurallarını biliyoruz. Mezo ve makro boyuttaki olayların nedenselliğini etkileyebilmek için, o kişi ve durumlara doğrudan değecek, doğrudan etki edecek bir mekanizma gerekiyor. Düşünün, Güneş'in kütleçekimi bile Dünya'ya anlık olarak etki etmiyor, 8 dakika 20 saniye gecikmeli bir şekilde etki ediyor ve biz, bunu ölçebiliyoruz. Büyüde bu etkiyi taşıyan şey nedir? Nasıl çalışır? Nasıl "akıllı bir ajan" gibi davranabilir? Bunların cevaplarını verebilen kimse yok. Sadece sözde metodoloji anlatılıyor ("şunu yaparsan bu olur" gibi iddialar); ancak bunları sistematik olarak inceleyen, bu metodolojinin geçerliliğini ve mekanizmalarını sınayan, sonuçları sistemli bir şekilde raporlayıp, tekrar edilebilirliğini gösterebilen, bu sonuçların ne anlama geldiğinin ve nasıl çalıştığının tartışmasını yapan kimse yok.

Büyüyle ilgileniyorsanız size sık sık söylenecek şey, sadece çalıştığına inanmanız ve fazla sorgulamamanız. Hikmet, yücelik, gizem, evrenin bilinmezlikleri gibi bir dolu zırva sayılıyor. Evet, evrene dair bilmediğimiz çok fazla şey var; bunu kimse reddetmiyor. Ancak evrendeki hiçbir kural, bize bu bilmediklerimizi sorgulamamamız veya test etmememiz gerektiğini söylemiyor. Yani büyü fanatikleri, cehalete başvurma safsatasına da düşüyorlar: Bilmiyoruz, demek ki gerçek olabilir. Bilmediğimiz bir şeyin gerçek olduğunu değil, gerçek olmadığını varsayarız; sonra bu pozisyonumuzu çürütmeye çalışırız (bkz: bilimde boş hipotez kavramı).

Bu tür kişilere yapılabilecek en iyi şey, meydan okumak olur: Bilimsel standartlara uygun gözlem koşulları ve bağımsız gözlemcilerin varlığı altında, iddialarını tekrar edebiliyorlar mı? Bilimsel olarak tertiplenmiş bir deneysel ortamda "büyülerini" yapabiliyorlar mı? Bugüne kadar yapabilen olmadı; ancak bu yapılabilirse, ancak o noktadan sonra ciddiye almaya başlayabiliriz. O zamana dek, çocukluk hayallerinden kurtulamamış büyükler için bir masaldan fazlası olarak görülmemeli... Ve tabii çaresiz insanları ağına düşüren, tehlikeli bir para tuzağı...

    Sıfırdır. Hemen açıklayalım, bu kadar gerçekliği iddia edilen hiçbir büyü, cin olayı; hiçbir cinci hoca, rahip, imam veya herhangi biri tarafından niçin şimdiye kadar bir heyet karşısında bile bilimsel olarak kanıtlanamamış, yaptıkları hiçbir şey bir işe yaramamıştır. Hatta kandırmaya çalıştıkları açıkca görülmüştür. Bunu açıklamak için başlıca bilimsel 3 şeyden bahsedelim:

1. Şartlanma etkisi: Eğer bir şeyin varlığına gerçekten şartlanır ve onun o etkiyi oluşturabileceğine inanırsanız beyniniz sizi yanlış çıkartmamak, doğrulamak için uğraşıcaktır. Haliyle bu durum; var olan olayları açıklamaya çalışmak, arkasındaki fiziki ve doğal etmenleri incelemektense üstüne gitmeyip inanmanıza yol açar. Bu şartlanmışlık refleksi sadece yaşadığınız olayları değil gördüğünüz rüyaları da gerçek olarak algılamanızı sağlar. Haliyle, gördüğünüz rüyayı gerçek olarak algılayabilirsiniz. Bu etki sizin çevrenizden duyduğunuz olaylara da daha kolay inanmanızı ve haliyle benzeri şeylerin siz de yaşadığınızda, beyninizin rahatlama isteği için oluşturduğu tanrı ve cin gibi figürlere sığınmanıza yol açar. Aynı zamanda bu etki 2. maddede bahsedeceğim olaya yardım eder ve cinler daha büyük bir aşk duymamızı sağlar.
2. Beynin tam anlaşılmayan görsele olan etkisi: Bu etki aslında her an karşılaştığımız bir şey; göz reseptörlerinden gelen sinir atımı beyne ulaştığında beyin derinlik ve boyut katmanın yanı sıra daha önceki ve beynimiz sinir ağında yer kaplayan birçok bilgiyi kullanarak onları, sentezlemeye hem anlaşılabilir hem de kendince doğru olan duruma sokar. Ama bu her zaman doğru olan durum değildir. Aslında bu etkiyi sosyal medya da dahi göz yanılması adı altında paylaşılan birçok görselle yaşıyorsunuz. Bu olay, beynin gelen bilgiyi sentezlemesinden kaynaklanan bir hatadır. Haliyle tam görülmeyen, alacakaranlıktaki veya görüş açılarımızın kenarlarına denk gelerek tam görülmeyen vb. durumlardaki nesnelerin ve olayların sentezlemesi sırasında beynin kullandığı bilgilerin yanlış sonuca götürmesi olayıdır. Aslında bu olayları hepimiz yaşıyoruz? Düşünsenize, kaç kere  çok değişik bir cin veya cinimsi obje olarak gördüğünüz paranormal nesnelerin yanlarına gidildiğinde, ışık açıldığında veya daha net bakıldığında aslında bir ceket, yanlış yerde duran bir kitap, su bardağı vb. olduğunu fark etmişizdir.
3. Rahatlama etkisi: İster tanrı, ister cin veya diğer tüm mitolojik ögeler olsun aslında ortaya çıkış amaçları budur (Elbette, sizin Tanrınızdan bahsetmiyorum, O gerçek). İlkel insan olduğumuz çağlardan beri açıklayamadığımız olaylarda, umuda ihtiyacımız olduğu zamanlarda, korktuğumuzda, ölmek istemediğimizde (ah, kim ister!) vb. durumlarda kullandığımız bu ögeler, aslında bizim zihnimizi koruma amacı güderler. Cin de bunlardan birisi, açıklayamadığımız olayları bunlar yapıyor biz de bunlardan tanrıya sığınalım, diye bizi rahatlatıyor aslında çünkü. Hem kimin yaptığını hem de nasıl korunacağını biliyorsun (ohh, double ferahlama! bedava reklam oldu ya.)

Velhasılıkelam, cin olsun büyü olsun ve daha niceleri olsun, hiçbiri bilimsel bir gerçeklik atfetmediği gibi Harry Potter dünyasında çıkma varlıklar gibidir. Benden bir tavsiye, ''AVADA KEDAVRA!'' demek işe yarayabilir. Bir düşünün bunu. Biraz komik bir dille yazayım dedim, güzel bir cevaptır umarım.