Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Son Yılların En Yakın Süpernovası Gerçekleşti! SN 2023ixf Aylarca Gözlemlenebilir Olacak!

5 dakika
2,034
Son Yılların En Yakın Süpernovası Gerçekleşti! SN 2023ixf Aylarca Gözlemlenebilir Olacak! NASA APOD
M101'in ve SN 2023ixf'nin bir fotoğrafı.
Tüm Reklamları Kapat

Geçtiğimiz günlerde 21 milyon ışık yılı mesafe ile ekstragalaktik ölçekte komşumuz sayılabilecek Messier 101 kodlu Fırıldak (İng. "Pinwheel") Galaksisi'nde bir süpernova meydana geldi.

M101'in 17-20 Mayıs tarihleri arasında kaydedilen üç farklı fotoğrafı, süpernovanın ortaya çıkışını gösteriyor.
Sky & Telescope

SN 2023ixf olarak isimlendirilen süpernova, ilk olarak 19 Mayıs 2023'te daha önceki süpernova keşifleri ile de tanınan deneyimli astronom Koichi Itagaki tarafından keşfedildi. Patlama, Zwicky Geçici Tesisi'nde kaydedilen otomatik fotoğraflarda da tespit edildi.

2000 yılından bu yana 172 süpernova keşfi iddiasında bulunan Itagaki, SN 2023ixf konusunda şunları söyledi:

Tüm Reklamları Kapat

Bunun bir süpernova olduğunu doğrulamam yaklaşık beş dakika sürdü. Keşif, çok bulutlu ve kötü bir havada yapıldı. Şanslıydık.

Tip II olduğu belirlenen ve son yıllarda gerçekleşen en yakın süpernova olan SN 2023ixf, son 10 yılda SN 2014J'den sonra gözlemlenen en yakın 2. süpernovadır. Yine son 15 yılda SN 2011fe'den sonra M101'de tespit edilen 2. süpernovadır.

SN 2023ixf, Amatörler Tarafından Gözlemlenebilecek Kadar Parlak!

SN 2023ixf'i astronomi camiası için bu kadar önemli kılan özelliklerinden birisi de amatörler tarafından da gözlemlenebilecek ve fotoğraflanabilecek kadar parlak olması. Nesnenin kadir değeri, keşfinden sadece saatler sonra 14.9'dan 13.5'a düştü. Bu değer; 21 Mayıs'ta 11.1'e, 22 Mayıs'ta ise 10.9'a ulaştı. Kadir ölçeğinde değer düştükçe nesnenin parlaklığı arttığından, süpernova oldukça belirgin bir biçimde parlaklaştı.

Bu karşılaştırmalı görüntü, galaksinin süpernovanın henüz meydana gelmediği 16 Mayıs ve SN 2023ixf'in keşfedildiği 19 Mayıs tarihlerindeki fotoğraflarını göstermektedir. Yine 22 Mayıs'a kadarki süreçte süpernovanın parlaklığındaki kayda değer artış görülebilmektedir.
Bu karşılaştırmalı görüntü, galaksinin süpernovanın henüz meydana gelmediği 16 Mayıs ve SN 2023ixf'in keşfedildiği 19 Mayıs tarihlerindeki fotoğraflarını göstermektedir. Yine 22 Mayıs'a kadarki süreçte süpernovanın parlaklığındaki kayda değer artış görülebilmektedir.
Sky & Telescope

Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden astronom Andy Howell şunları dile getirdi:

Bu yeni süpernovanın parlaklığı önümüzdeki günlerde daha da artacak. Sadece bir ışık noktası gibi görünecek olsa da birkaç ay boyunca teleskopla seçilebilecek parlaklıkta bulunacak. Yani teleskopunuzla bakarak bu süpernovayı rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz.

Ancak SN 2023ixf, çıplak gözle gözlemlenemeyecek. Howell, süpernovanın bunun için oldukça uzak olduğunu belirtti:

Tüm Reklamları Kapat

Bu süpernovayı çıplak gözle göremeyeceksiniz. Görebileceğimiz b ir süpernova, ancak galaksimizde ya da hemen yanı başımızdaki bir uydu galaksideki bir süpernova olabilir. Böyle bir süpernova en son 1987'de bir uydu galakside gerçekleşti. Bir insanın çıplak gözle görebildiği Samanyolu içerisindeki son süpernova ise 1604'teydi.
M101'in süpernovayı keşfeden Koichi Itagaki tarafından çekilmiş fotoğrafı. Görüntünün çekildiği sırada parlaklığı henüz 14.9 kadir olan SN 2023ixf, beyaz çizgiler ile işaretlenmiştir.
M101'in süpernovayı keşfeden Koichi Itagaki tarafından çekilmiş fotoğrafı. Görüntünün çekildiği sırada parlaklığı henüz 14.9 kadir olan SN 2023ixf, beyaz çizgiler ile işaretlenmiştir.
Koichi Itagaki

SN 2023ixf, bilim insanları tarafından amatör astronomların mutlaka kaçırmaması ve gözlemlemesi gereken bir olay olarak görülüyor. Eğer sizin de bir teleskobunuz veya dürbününüz varsa süpernovayı küçük bir yıldız şeklinde gözlemleyebilirsiniz:

SN 2023ixf'nin bir teleskoptan görünümü
SN 2023ixf'nin bir teleskoptan görünümü
EarthSky

Galaksinin anlık konumunu Stellarium gibi interaktif gökyüzü haritalarından tespit edebilirsiniz.

Amatörler Tarafından Çekilen Fotoğraflar Bilimsel Önem Taşıyor!

Söz konusu evren olduğunda dünyanın dört bir yanından sürekli olarak gökyüzünü izleyen amatör astronomlar oldukça önem kazanmaktadır. Özellikle süpernova gibi tam olarak öngörülemeyen ve aniden meydana gelen olayların araştırılmasında amatörler tarafından çekilmiş fotoğraflar ve elde edilmiş veriler büyük önem taşımaktadır. Howell, özellikle SN 2023ixf'in tam olarak hangi tarih ve saatte meydana geldiğini tespit edebilmek için amatörlerden yardım istedi:

SN 2023ixf'in tam olarak ne zaman patladığını anlamaya çalışıyoruz. Amatör astronomlar, son birkaç güne ait M101 hakkında herhangi bir veriniz varsa lütfen iletişime geçin. Bu bilgiler son derece yardımcı olabilir ve bilimsel makalelerimizde yer alabilir.

Pek çok süpernova meydana gelmeden günler, haftalar hatta yıllar önceden bazı belirtiler göstermeye başlar. Bu nedenle Howell, amatör astronomlardan M101'e dair eski fotoğraflarını kontrol etmelerini istiyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

18 Mayıs'taki SN 2023ixf patlamasından günler, aylar ve hatta yıllar öncesine ait M101 verileriniz varsa lütfen patlamanın olduğu yeri kontrol edin. Pek çok benzer süpernova öncül patlamalara sahiptir.
SN 2009ip süpernovasının 2009'dan 2012'ye parlaklık grafiği. Gerçek patlama 2012'de meydana gelmesine rağmen 2009'da ve 2011 yıllarında belirgin öncüller gerçekleşmiştir.
SN 2009ip süpernovasının 2009'dan 2012'ye parlaklık grafiği. Gerçek patlama 2012'de meydana gelmesine rağmen 2009'da ve 2011 yıllarında belirgin öncüller gerçekleşmiştir.
Twitter

Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden astronom Yvette Cendes de amatör astronomların önemini vurguladı:

Keşfin olduğu gece gözlem yapan insanlar varsa edindikleri veriler potansiyel olarak çok yararlı bilimsel verilerdir ve bir makaleye dönüşebilir.
M101'in amatör astronom Eliot Herman tarafından çekilmiş bir fotoğrafı. SN 2023ixf, kırmızı bir ok işareti ile işaretlenmiştir.
M101'in amatör astronom Eliot Herman tarafından çekilmiş bir fotoğrafı. SN 2023ixf, kırmızı bir ok işareti ile işaretlenmiştir.
Flickr

SN 2023ixf'nin Bilimsel Önemi

SN 2023ixf, pek çok bilim insanını oldukça heyecanlandıran bir keşiftir. Süpernovanın erkenden tespit edilmiş olması, evrendeki en enerjik süreçlerden birisinin tüm detaylarıyla incelenecek olması anlamına gelmektedir. Cendes, bu konuda şunları söylüyor:

Muhtemelen süpernovanın yükselişi, düşüşü ve kendisinin diğer tüm farklı aşamaları açısından potansiyel olarak incelenen en ayrıntılı süpernova olacak.

Süpernovalar, astronomlarca iyi çalışılmış bir saha olmasına rağmen daha fazla veri, bu sürecin temellerinin çok daha iyi anlaşılmasını ve akıllardaki bazı soru işaretlerinin giderilmesini sağlayabilir. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'den astronom ve Zwicky Geçici Tesisi'nin baş araştırmacısı Shrinivas Kulkarni, bu konuda şunları dile getiriyor:

Bu devasa yıldızların ölümlerini anlamak için astronomlar 50, 60 yıl tüketti. Çünkü bunlar, nötron yıldızlarının ve kara deliklerin oluşumuna açılan kapıdır.

Ayrıca Fırıldak Galaksisi, özellikle amatör astronomlar arasında oldukça popüler olan değerli bir gök cismidir. Bu da eski verilerin incelenerek patlayan yıldızın süpernova geçirmeden önceki yaşadığı süreçlerin ortaya koyulabilmesi için önemli bir unsurdur. Cendes, bu konuda şunları söylüyor:

Bu, bir yıldızın ölmeden önceki hikayesini anlamamıza gerçekten yardımcı olacak.

SN 2023ixf'yi önemli kılan bir diğer özelliği ise süpernovanın yakın konumu sayesinde elektromanyetik spektrum verilerinin elde edilebilmesi için yeterince ışık toplanabilecek olmasıdır. Dolayısıyla, süpernova sırasında fırlatılan malzemenin içerdiği elementler tespit edilebilecektir.

Kozmik Tesadüf

Bu keşfi önemli kılan bir başka unsur ise son yıllarda M101'de meydana gelen ikinci büyük süpernova olmasıdır. 2011 yılında gerçekleşen SN 2011fe, bir Tip Ia süpernovaydı. Yani kendisine eşlik eden komşu yıldızdan sürekli olarak malzeme çalan bir beyaz cüce, yeterli kütleye ulaştığında patlamıştı. SN 2023ixf ise bir Tip II'dir ve Güneş'ten en az 8 kat daha kütleli bir yıldızın kendi üzerine çökmesi sonucu oluşmuştur. Kulkarni, bu konuda şunları dile getiriyor:

İki büyük süpernova ailesi vardır: Tip I ve Tip II. Şimdi bu galakside her birinden birer tane var ve bu oldukça hoş bir sürpriz.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
37
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 7
  • Tebrikler! 6
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • İnanılmaz 2
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Sıkça Sorulan Sorular

Messier 101 kodlu Fırıldak Galaksisi'nde SN 2023ixf olarak adlandırılan süpernova keşfedildi.

Süpernova, 19 Mayıs 2023 tarihinde deneyimli astronom Koichi Itagaki tarafından keşfedildi.

SN 2023ixf, yakın konumu ve parlaklığı nedeniyle amatör astronomlar tarafından gözlemlenebilecek ve fotoğraflanabilecek kadar önemlidir. Amatörlerin katkıları, süpernovanın tarihini ve evrelerini belirlemek için önemli olabilir.

SN 2023ixf çıplak gözle görülemez, ancak teleskopla rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz. Çıplak gözle gözlemleyebileceğimiz süpernovalar genellikle Samanyolu gibi yakın uydu galaksilerinde meydana gelir.

Amatör astronomlar, süpernova hakkında geçmiş verileri kontrol ederek ve gözlemlerini paylaşarak bilimsel verilere katkıda bulunabilirler. Bu veriler, süpernovanın patlama zamanını belirlemek ve diğer önemli bilgileri ortaya çıkarmak için kullanılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/10/2024 05:35:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14696

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Mikoloji
Genetik Müdahale
Hafıza
Viroloji
İklim Değişimi
Kütle
Diş Gelişimi
Hematoloji
Göğüs
Cinsellik
Savaş
Newton
Canlılık
Editör Seçkisi
Büyük
Model
Çocuklar İçin Bilim
Obstetrik
Dinozorlar
Saç
Atom
Eşey
Avcı
Hasta
Şiddet
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. B. Evren, et al. Son Yılların En Yakın Süpernovası Gerçekleşti! SN 2023ixf Aylarca Gözlemlenebilir Olacak!. (31 Mayıs 2023). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/14696
Evren, S. B., Alparslan, E. (2023, May 31). Son Yılların En Yakın Süpernovası Gerçekleşti! SN 2023ixf Aylarca Gözlemlenebilir Olacak!. Evrim Ağacı. Retrieved October 04, 2024. from https://evrimagaci.org/s/14696
S. B. Evren, et al. “Son Yılların En Yakın Süpernovası Gerçekleşti! SN 2023ixf Aylarca Gözlemlenebilir Olacak!.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 31 May. 2023, https://evrimagaci.org/s/14696.
Evren, Sadık Berk. Alparslan, Eda. “Son Yılların En Yakın Süpernovası Gerçekleşti! SN 2023ixf Aylarca Gözlemlenebilir Olacak!.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, May 31, 2023. https://evrimagaci.org/s/14696.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close