Ağaç Halkalarına İşleyen Dünya Dışı Veriler: Dünya'nın En Eski Astronomları, Ağaçlar Olabilir mi?

Uluslararası Astrobiyoloji Dergisi’nde yayınlanan bir makale, süpernovaların etkisini araştırıyor. Bildiğiniz gibi süpernovalar, bilinen evrendeki en şiddetli olaylardan biridir. Sadece birkaç ay içerisinde, bu patlamaların yalnızca biri bile, güneşimizin ömrü boyunca verebileceği enerji miktarından daha fazla enerji açığa çıkarabilirler. Ayrıca çok ama çok parlaklardır. Colorado Üniversitesi'nden proje yönetmeni olan Robert Brakenridge şöyle diyor:

Süpernovaları öteki galaksilerde her zaman gözlemliyoruz. Teleskoptan bakılınca galaksiler, puslu birer nokta gibidir. Ve birden bir yıldız açığa çıkar ve galaksinin geri kalanı kadar bile parlak olabilir.

Çok yakınımızda yaşanacak bir süpernova, bütün insanlığı Dünya üzerinden silebilir. Ancak uzakta yaşanan patlamalarda bile Dünya'mız, tehlikeli radyasyon ile bombalanabilir. Bu da ozon tabakasının incelmesine ve bununla birlikte küresel ısınma sürecinin hızlanmasına neden olabilir.

Bu muhtemel patlamaları incelemek için Brakenridge, gezegenimizde bulunan ağaçların halkalarında, bu uzak ve kozmik patlamaların parmak izlerini aradı. Onun bulgularına göre, 40.000 yıllık süreç içerisinde Dünya’nın ikliminde yaşanan en az 4 anomaliyi yakınımızda yaşanan süpernovalar tetiklemiş olabilir.

Sonuçlar her ne kadar kesin olmaktan uzak olsa da, araştırmalar bize Dünya’da yaşam hakkında ilgi çekici bilgiler veriyor. Ve bize uzayda yaşanan her şeyin uzayda kalmadığını gösteriyor. Brakenridge, şöyle diyor:

Bunlar olağanüstü olgular, ve muhtemel etkileri kendilerini ağaçların halkalarında gösteriyor gibi gözüküyor.

Ani Radyokarbon Artışları!

Brakenridge’in araştırması, ilginç bir atom olan Karbon-14'e dayanıyor. Karbon-14, diğer bir ismiyle radyokarbon, Dünya’da az miktarda bulunmakta. Ve Dünya'nın kendi iç süreçleriyle değil, uzaydan gelen kozmik ışınların karbon atomlarına yağıp, izotop oluşturmasıyla açığa çıkıyor. Brakenridge’in dediği üzere:

Genelde her yıl sabit bir miktara ulaşırız. Ağaçlar atmosferden karbonu alırlar ve bu karbonun belli bir kısmı radyokarbondur.

Ancak bazen, ağaçların yakaladığı radyokarbon miktarı sabit bir değer olmuyor. Konu üzerinde çalışan insanların teorisi, bu yıllar boyunca sürebilecek radyokarbon artışının, Güneş’imizin yüzeyinde yaşanan büyük miktarda enerji salınımları kaynaklı olduğu yönünde. Brakenridge ve birçok araştırmacı, gözlerini evimizden çok çok uzaktaki olaylara dikti:

Elimizde açıklanmayı bekleyen bir dolu dünyasal olgu var, ve sadece 2 olasılık var. Biri solar ışımalar, diğeri ise süpernova etkileri. Ve bana kalırsa süpernova fikri oldukça hızlı göz ardı edildi.

Bu, bu yönde yapılan ilk keşif değil. 2013 yılında Nagoya Üniversitesi'nden bir grup fizikçi, Japon sedir ağaçlarını inceleyerek günümüzden 1200 yıl kadar öncesine kadar olan zaman diliminde yaşanmış süpernovalar ve güneş patlamaları gibi yüksek enerjili olayların tespit edilebileceğini fark ettiler.

Japonya'nın Yakushima Adası'nda bulunan bu ağaçlar, granitçe zengin topraklarda sürdürdükleri "düşük karbonlu diyet" benzeri bir beslenme modu sayesinde çok yavaş büyüyerek, binlerce yıl boyunca yaşayabilirler. Üniversiteden Fusa Miyake ve ekibi, bu ufak adadan aldıkları iki ağaç örneğini detaylıca incelediler ve gördükleri, ağaç halkalarının sadece yaş hesabında değil, aynı zamanda yerel fizik olaylarını tespit etmekte kullanabileceğiydi. Yaptıkları ölçümlerde, 775 yılı ve sonrasındaki birkaç yılda oluşmuş halkalarda, Karbon-14 seviyeleri %1.2 kat yüksekti. Bu, normal varyasyondan 20 kat yüksektir.

Betelgeuse Yıldızına Dikkat!

Brakenridge’in dediklerine göre bilim insanları, çok yüksek miktarda gamma radyasyonu yayan süpernova patlamalarına şahit oldular. Hatırlayacağınız üzere bu radyasyon, Dünya’mızda radyokarbon oluşumunu etkileyen radyasyonun ta kendisi. Bu izotoplar kendi başlarına tehlikeli olmasalar da, oluşumları bizden yüz binlerce ışık yılı uzaktaki süpernovaların yaydığı enerjinin, bize kadar geldiğini işaret ediyor.

Bu tezi sınamak için Brakenridge geçmişteki bulgulara baktı. Ve son 40,000 yılda Dünya yakınlarında yaşanan süpernovaları bir liste haline getirdi. Bilim insanları, bu bilgilere, süpernovaların arkalarında bıraktıkları nebulaları gözlemleyerek ulaşabiliyorlar. Brakenridge bulgularını, Dünya’mızdaki ağaçların halkalarına işlemiş bilgiyle karşılaştırdı.

Böylece, Dünya’ya en yakın 8 süpernovanın hepsinin, Dünya’mızda görülen ani radyokarbon artışlarıyla alakası olduğunu ortaya koydu. Özellikle aralarından 4 tanesinin, araştırıldığı takdirde güzel sonuçlar doğuracağını fark etti. Mesela Vela Takımyıldızı’nın eski üyelerinden birini ele alalım. Dünya’dan yaklaşık 815 ışık yılı ötede bulunan bu yıldız, yaklaşık 13.000 yıl önce infilak etti. Bu olaydan kısa bir süre sonra Dünya’daki radyokarbon seviyeleri %3’lük bir oranla arttı. Bu, olağanüstü bir artış.

Ancak bilim dünyası, yaşanan süpernovaların tarihlerini kestirmekte henüz olmak istedikleri kadar başarılı değiller. Bu da Vela patlamasının zamanının 1,500 yıllık bir hatayla ortaya konulmasına yol açıyor. Ayrıca 13,000 yıl önce bu patlamanın Dünya’nın faunasına ve florasına nasıl bir etkisi olduğu konusu da hala muamma. Ama Brakenridge, bu sorunun araştırılmaya fazlasıyla değer olduğunu düşünüyor.

Beni bu araştırmada devam etmeye sürükleyen şey, dünyasal kayıtlara baktığımda, bulguları elimle koymuş gibi bulabilmem.

O ve diğer bilim insanları, bu gibi bir olayın etkilerini Dünya’nın görmesini istemediklerini belirtiyorlar. Bazı astronomlar, Orion Takımyıldızı’nda bulunan kızıl-dev Betelgeuse’nin patlamak üzere olduğunu söylüyorlar (her ne kadar bu konu tartışmalı olsa da). Ve bu yıldız Dünya’ya yalnızca 642.5 ışık yılı uzakta, Vela’daki patlamadan çok daha yakın. Brakenridge böyle bir şeyin olmamasını umuyor; çünkü dediğine göre Betelguese bize çok ama çok yakın.