Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Sodyum

Sodyum Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

3 dakika
11,727
Sodyum Wikipedia Commons
Sodyum Metali örneği
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 11 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Özellikler

Sodyum, "Na" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 11 olan kimyasal bir elementtir. Yumuşak, gümüş-beyaz renkli ve oldukça reaktif bir metaldir. Periyodik tablonun birinci grubunda yer alır ve bir alkali metal olarak tanımlanır. Bilinen tek kararlı izotopu 23Na'dır. Serbest metal hali doğada oluşmaz, bileşikler ile ayrıştırılması gerekir.

Sodyum, yerkabuğunda en sık bulunan altıncı elementtir. Sodalit ve kaya tuzu (NaCl) gibi çok sayıda mineralde bulunur. Pek çok sodyum tuzu suda kolayca çözünür. Saf hali, suda kendiliğinden alev alabildiği için yağ veya gazyağı içinde depolanır. Sodyum metali su üzerinde yüzer. Oda sıcaklığında sodyum metali, bir bıçakla kesebileceğiniz kadar yumuşaktır.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Sodyum yeryüzünde bol miktarda bulunan bir elementtir. Yer kabuğu %2,27 sodyum içerir.[1] Aynı zamanda güneşte ve diğer birçok yıldızda bulunur. Sodyumun okyanusta tahmini bulunma oranı litre başına 1.08 × 104 miligramdır.[2] Bu nedenle, sodyumun en çok bulunan alkali metal olduğunu söylemek mümkündür. Yüksek reaktivitesinden dolayı asla saf bir element olarak bulunmaz.

Sodyum pek çok mineralde bulunur. En yaygın sodyum minerali halit veya sodyum klorür tuzudur. Saf sodyum, erimiş sodyum klorürün elektrolizi ile elde edilebilir.[3] Yıllık üretimi yaklaşık 100.000 ton olan metalik sodyum, yalnızca özel uygulamalarda kullanılmaktadır.[4]

Uygulama ve Kullanım Alanları

Sodyum ve bileşikleri; gıda muhafazası, nükleer reaktörlerin soğutulması ve sodyum buharlı lambaların üretiminde aktif olarak rol alır. Aynı zamanda diğer elementleri ve bileşikleri saflaştırmak ya da rafine etmek için kullanılır. Sodyum içeren bileşiklerin başlıca uygulamaları; sodyum klorür, hidroksit ve karbonat üretimidir. Bu bileşiklerden her yıl milyonlarca ton üretilmektedir.

Sodyum klorürün; buzlanmayı önleme, buz çözme, ve gıdalarda bozulmayı önlemek amaçlı koruyucu madde olarak kullanımları bir hayli yaygındır. Sodyum bikarbonat ise fırında pişen yiyecekler için kabartma maddesi olarak kullanılır. Birçok önemli ilaca biyolojik kullanılabilirliklerini artırmak için sodyum eklenmiştir. Çoğu durumda potasyum daha iyi özellik gösteren bir iyon olarak gösterilse de, düşük fiyatı ve atom ağırlığı nedeniyle sodyum seçilir.[5], [6] Sıvı sodyum, bazı nükleer reaktör türlerinde ısı transfer sıvısı olarak kullanılır.[7], [8]

İnsan bedeninde sodyum; kan hacmini, kan basıncını, ozmotik dengeyi ve pH (asit-baz) dengesini düzenleyen minerallerden biridir. Yeni doğanlar için günde yaklaşık 120 miligram sodyum ihtiyacı bulunurken, 10 yaşın üzerindeki kişiler günde yaklaşık 500 miligram sodyum almalıdır.[9]

Tüm Reklamları Kapat

Tarihi

Orta Çağ Avrupası'nda baş ağrısının çaresi olarak Latince adı "sodanum" olan bir sodyum bileşiği kullanılırdı.[10] Bazen soda olarak adlandırılan sodyum, bileşiklerde uzun süredir tanınmasına rağmen, 1807'de Sir Humphry Davy tarafından sodyum hidroksitin elektrolizi yoluyla ayrıştırıldı.[11] [12]

Etimolojisi

Sodyumun kimyasal kısaltması ilk olarak 1814'te Jöns Jakob Berzelius tarafından atomik semboller sisteminde yayınlandı. "Na" sembolü, elementin yeni Latince adı olan "natrium"un kısaltmasıdır. Natrium, hidratlanmış sodyum karbonattan oluşan ve mineral forma sahip bir tuz olan Mısır natronunu ifade eder.[13] Sodyum kelimesi, İngiliz sodasından ve Latince'de "baş ağrısına çare" anlamında kullanılan "sodanum" kelimesinden gelmektedir.

Önlem ve Güven

Yutulması ve teması (gözlerde, deride veya burunda) ciddi yanıklara neden olabilir.[14], [15] Sodyum, su ile temas ettiğinde hidrojen (yüksek derecede patlayıcı) ve sodyum hidroksit (suda çözünerek daha fazla yüzey serbest bırakan) oluşumu nedeniyle kendiliğinden patlar. Bu nedenle, su ile temas etmesi son derece tehlikelidir. Nemli olmayan ve nispeten kuru bir ortamda muhafaza edilmelidir.

İlginç Bilgiler ve Diğer

  • Sir Humphry Davy, potasyumu keşfettikten sadece birkaç gün sonra sodyumu keşfetti.
  • Sodyum, vücut hücrelerindeki uygun sıvı dengesini korumaya ve yiyeceklerimizi sindirmemize yardımcı olur.
  • Vücudumuz, terlediğinde sodyum kaybeder. Bununla birlikte, çoğu insan vücutlarının ihtiyaç duyduğundan daha fazla sodyum tüketir.
  • Vücuttaki sodyum seviyesi kritik seviyede azaldığında, kaslara kramp girme riski yükselir.
  • Sodyum elementinin zehirli olmadığı kabul edilir ancak sodyum içerikli besinlerin fazla tüketilmesi yüksek tansiyona neden olabilir.[17]
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 11 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
29
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Bilim Budur! 6
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ N. N. Greenwood, et al. (1997). Chemistry Of The Elements. ISBN: 9780750633659. Yayınevi: Butterworth-Heinemann. sf: 69.
  • ^ D. R. Lide. (2003). Crc Handbook Of Chemistry And Physics, 84Th Edition. ISBN: 9780849304842. Yayınevi: CRC Press.
  • ^ T. Eggeman, et al. (2007). Sodium And Sodium Alloys. American Cancer Society. doi: 10.1002/0471238961.1915040912051311.a01.pub3. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. Klemm, et al. (2000). Sodium And Sodium Alloys. American Cancer Society. doi: 10.1002/14356007.a24_277. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ J. P. Remington, et al. (2005). Remington: The Science And Practice Of Pharmacy. ISBN: 9780781746731. Yayınevi: LWW. sf: 365-366.
  • ^ A. F. Holleman, et al. (2001). Inorganic Chemistry. ISBN: 9780123526519. Yayınevi: Academic Press. sf: 1103-1104.
  • ^ T. H. Fanning. Sodium As A Fast Reactor Coolant. (1 Ocak 2007). Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: web.archive | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Nuclear Regulatory Commission. Sodium-Cooled Fast Reactor (Sfr) Technology And Safety Overview. (1 Ocak 2015). Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: Nuclear Regulatory Commission | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Nu Info. Sodium. Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: Nu Info | Arşiv Bağlantısı
  • ^ L. W. Baker, et al. (1999). Chemical Elements : From Carbon To Krypton. ISBN: 978-0-7876-2847-5. Yayınevi: U·X·L.
  • ^ The Royal Society. (1808). I. The Bakerian Lecture, On Some New Phenomena Of Chemical Changes Produced By Electricity, Particularly The Decomposition Of The Fixed Alkalies, And The Exhibition Of The New Substances Which Constitute Their Bases; And On The General Nature Of Alkaline Bodies. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, sf: 1-44. doi: 10.1098/rstl.1808.0001. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. E. Weeks. (1932). The Discovery Of The Elements. Ix. Three Alkali Metals: Potassium, Sodium, And Lithium. American Chemical Society (ACS), sf: 1035. doi: 10.1021/ed009p1035. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ P. V. D. Krogt. 11. Natrium (Sodium) - Elementymology & Elements Multidict. Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: elements.vanderkrogt | Arşiv Bağlantısı
  • ^ J. G. Routley. (1993). Sodium Explosion Critically Burns Firefighters. www.usfa.fema.gov. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ W. S. Clough, et al. Behaviour In The Atmosphere Of The Aerosol From A Sodium Fire. (1 Ocak 1970). Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: osti | Arşiv Bağlantısı
  • A. M. Helmenstine. Get 10 Interesting Facts About The Element Sodium And Its Benefits. Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: ThoughtCo | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Ducksters. Chemistry For Kids: Elements - Sodium. Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: Ducksters | Arşiv Bağlantısı
  • R. J. Angelici. (1999). Synthesis And Technique In Inorganic Chemistry (Revised). ISBN: 9780935702484. Yayınevi: University Science Books.
  • A. Earnshaw, et al. (1997). Chemistry Of The Elements. ISBN: School of Chemistry. Yayınevi: Butterworth-Heinemann. sf: 69.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 15/12/2024 01:02:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9879

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Radyoaktif
Genetik Mühendisliği
Erkek
Kütleçekimi
Karar
Hukuk
Bağışıklık Sistemi
Diş Gelişimi
Güve
Doğa Olayları
Çocuklar
Yapay
Öne Çıkan
Yanlış
Sağlık Bilimleri
Elektromanyetizma
Astronomi
Kimya Tarihi
Gen İfadesi
Grip
Hareket
Elektrik
Güneş Sistemi
Savunma
Genetik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Anlayan, et al. Sodyum. (10 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 15 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9879
Anlayan, A., Uçar, D. Ş. (2021, February 10). Sodyum. Evrim Ağacı. Retrieved December 15, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9879
A. Anlayan, et al. “Sodyum.” Edited by Damla Şahin Uçar. Evrim Ağacı, 10 Feb. 2021, https://evrimagaci.org/s/9879.
Anlayan, Alican. Uçar, Damla Şahin. “Sodyum.” Edited by Damla Şahin Uçar. Evrim Ağacı, February 10, 2021. https://evrimagaci.org/s/9879.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close