Şempanzelerde Et Tüketimi ve Avlanma Taktikleri: Kuzenlerimiz Nasıl Avlanıyor?
4Archive
- Özgün
- Ekoloji
- Primatoloji
Şempanzeler, genellikle bitki-temelli besinlerle, örneğin meyvelerle beslenmeleriyle bilinirler. Gerçekten de diyetlerinin büyük bir çoğunluğu otçul besinlerle doludur. Ancak şempanzeler, otçul hayvanlar değildir! Bizler gibi, hepçil hayvanlardır: Yani hem et yiyebilirler, hem de ot... Üstelik bu, öyle böcek veya küçük memeliler yemekle sınırlı da değildir!
Şempanze kuzenlerimiz, organize gruplar halinde kolobus maymunları gibi diğer maymunları avlamaktadırlar! Sürüler halinde avlanan şempanzelerden söz ediyoruz. Planet of the Apes tarzı görüntüler aklınıza geliyorsa, yanılmıyorsunuz; çünkü Gombe'de gözlenen 4 Yıl Savaşları gibi savaşçı doğaya sahip olan kuzenlerimiz, et bulma ve avlanma konusunda da son derece başarılıdır.
Şempanzelerde Avlanma
1995-2014 yılları arasında sadece şempanze avlanmalarına odaklanan Watts ve Mitani, International Journal of Primatology dergisinde yayımladıkları makalede ilan ettikleri üzere, toplamda 556 ayrı av girişimine tanıklık etmişlerdir.
International Journal of PrimatologyTabii bu, tespit edebildikleridir. Muhtemelen tespit edebildikleri, gerçekte vahşi doğada kuzenlerimizin yaptığından çok ama çok daha azdır.
Buna rağmen bu 556 ayrı avlanma davranışı, şempanzelerle ilgili bize önemli bilgiler vermektedir. Örneğin bu avlanma girişimlerinin 356 tanesi, doğrudan kolobus maymunlarına yöneliktir. Kuzenlerimiz, geri kalanlarında başka maymun türlerini, diğer memeli hayvanları ve bulabildikleri diğer canlıları avlamışlardır.
Bu 356 kolobus maymunu avı boyunda 912 adet kolobus maymunu yakalayıp öldürmeyi başarmışlardır. Dolayısıyla her sürü, av başına yaklaşık 3 kolobus maymunu avlamıştır. Bu, kolobusların son derece hızlı maymunlar olduğu düşünülürse harika bir orandır!
"Harika" diyor olsak da, işin bir de kolobus maymunu tarafı vardır. 2011 yılında yapılan bir araştırma, 1975 ila 2007 yılları arasında kolobus maymunu popülasyonunun %89 oranında azaldığını tespit etmiştir! "Lanet olası insanlar!" diye düşünebilirsiniz; ancak bu defa suçlu biz değiliz gibi. Çünkü 1990'ların başında yapılan araştırmalar, şempanzelerin her yıl, kızıl kolobus maymunlarının toplam popülasyonunun yarısını öldürdüğünü göstermektedir!
Neden Kırmızı Kolobuslar?
Çünkü diğer maymunların aksine, şempanze avcılarını gören kolobuslar kaçmak yerine, bölgelerini savunmayı tercih etmektedirler. Bu da onları şempanzeler için daha kolay avlar haline getirmektedir. Aslında yerini korumak asil bir davranış olabilir; ancak eğer ki saldıran şempanze sürüsü 20 şempanzeden oluşuyorsa, makul bir savunma yapmak imkansızdır!
Evrimsel süreç ve evrimin ekolojiyle ilişkisi, bu örnekte de iş başındadır. Şempanzelerin aşırı avlanması ve kızıl kolobus popülasyonlarını tükenme noktasına getirmesi, onları yeni avlar aramaya itmiştir. Gerçekten de, 2002 yılında en yüksek noktasına ulaşan kolobus avları, o dönemden beri azalmaktadır. Şempanzeleri doyuran ikinci grup ise mantolu geriza (Colobus guereza) adı verilen bir diğer kolobus maymunu türüdür. Ne yazık ki aşırı şempanze avlanması, bu canlıların da soyunu tüketmektedir. Üçüncü sırada bulunan siyah-beyaz kolobuslar, tehlike hattında bulunmaktadır.
Bu üçüncü grubun av olması tür için daha büyük bir tehdittir; çünkü siyah-beyaz kolobuslar zaten azınlıkta olan bir türdür. Eğer ki 100 bireylik bir popülasyondan 1-2 tane avlarsanız sorun değil; ancak siyah-beyaz kolobus gibi 10-12 bireyden oluşan bir grupta 1-2 tane avlamanız, türe büyük zararlar verebilecektir. Fakat evrim, burada dengeleyici bir role sahiptir. Bir türün sayısı aşırı azaldığında, onları bulmak da bir o kadar zor olmaktadır. Dolayısıyla araştırmak, enerji sarfiyatı demektir. Şempanzeler, soyu tükenme noktasına gelen türlerle uğraşmayı bırakmaktadır. Böylece, döngüsel bir şekilde farklı türleri hedeflemeleri sayesinde hiçbir tür tamamen yok olmamaktadır.
Natural History MuseumŞempanze Avcı Gruplarında İş Bölümü
Böylesine zorlu bir av, ancak işbirliği ile mümkündür. Şempanzeler, son derece organize bir şekilde avlanmaktadırlar. Boesch tarafından 2005 yılında yayınladığı bir makalede, avcı sürüsündeki her bir şempanzenin ayrı görevleri olduğu belirtilmektedir. Bu görevler, 4 ana başlıkta toplanabilir:
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
- Yönlendiriciler: Bunlar, avı belli bir yöne doğru süren, genelde avları doğrudan kovalamayan ama belirli yönlere doğru güden bireylerdir.
- Engelleyiciler (Blokerler): Bunlar, eğer ki av sürüsü içerisinde planın dışına çıkan avlar olursa, onların yolunu keserek uzaklaşmalarına engel olan bireylerdir.
- Kovalayıcılar: Bunlar, doğrudan avın peşinden koşan ve onları yormayı hedefleyen avcılardır. Bunlar, çıkardıkları seslerle avları korkutmakta ve hataya zorlamaktadır. Ne var ki ava son darbeyi vurup avlayanlar bunlar değildir.
- Pusucular: Avların yönlendirildiği bölgede, pusucular beklemektedir. Bunlar, doğru anda, korkuyla kaçan avların üzerine atlayarak onları alt ederler.
Bu avlanma teknikleri, birçok türde benzer olmakla birlikte, insanlarınkiyle de büyük oranda benzeşmektedir.
Ayrıca sürü, paylaşımcıdır. Ortaklaşa avlanan av, ortaklaşa tüketilir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
6
-
6
-
5
-
3
-
3
-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
- D. P. Watts, et al. (2015). Hunting And Prey Switching By Chimpanzees (Pan Troglodytes Schweinfurthii) At Ngogo. International Journal of Primatology, sf: 728-748. | Arşiv Bağlantısı
- C. Boesch, et al. (1989). Hunting Behavior Of Wild Chimpanzees In The Taï National Park. American Journal of Physical Anthropology, sf: 547-573. | Arşiv Bağlantısı
- J. S. Lwanga, et al. (2011). Primate Population Dynamics Over 32.9 Years At Ngogo, Kibale National Park, Uganda. American Journal of Primatology, sf: 997-1011. | Arşiv Bağlantısı
- M. Marshall. Chimps Hunt Monkey Prey Close To Local Extinction. (12 Mayıs 2011). Alındığı Tarih: 12 Kasım 2019. Alındığı Yer: New Scientist | Arşiv Bağlantısı
- M. Marshall. Chimpanzees Over-Hunt Monkey Prey Almost To Extinction. (28 Temmuz 2015). Alındığı Tarih: 12 Kasım 2019. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 17:35:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5241
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
