Şeker Hastalığı: Tip-2 Diyabet

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Diyabet, kan dolaşımında normal aralığın üstünde kan şekeri bulunması ile seyreden kronik bir hastalıktır. Bu hastalığın temel nedeni, pankreas organının yeteri kadar insülin hormonu üretememesinden ya da organların veya hücrelerin insülin direncine sahip olmasından kaynaklanır.^[1] Diyabet kendi içerisinde farklılıklara göre tiplere ayrılmaktadır ve diyabetin iki ana tipi ise %10 oran ile tip-1 diyabet ve %90 oran ile tip-2 diyabettir.

Kronik bir hastalık olan tip-2 diyabet, pankreas organında bulunan beta hücrelerinin, şeker (glikoz) metabolizmasında görevli olan insülin hormonunu salgılamaya devam etmesine rağmen hormonun salgılanma miktarının normale oranla azalması ya da vücuttaki hücrelerin insülin direnci kazanmasından ortaya çıkar. Tip-2 diyabet, “insüline bağımlı olmayan diyabet” olarak da isimlendirilir. Genellikle, tip-2 diyabet, yüksek beden kitle indeksine sahip hatta obez insanlarda yavaş yavaş, uzun bir süreçte ortaya çıkar ve bu yüzden obezite ile doğrudan bağlantısı bulunmaktadır.

Belirti ve Semptomlar

Diyabetin genel belirti ve semptomları, başlangıç düzeyindeki tip-2 diyabet için de geçerlidir. Bu yüzden, başlarda, mevcut belirtilere bakılarak diyabeti tiplerine göre ayırmak zordur. Genel belirtileri ve semptomları arasında:

• Susuzluk hissinin artması
• İdrara daha sık çıkma
• Açlık hissinin artması ve sürekli hale gelmesi
• Bulanık görme
• Ağız kuruluğu
• Kaşıntı
• Cinsel organın etrafında kaşıntı
• İstenmeyen kilo kaybı
• Enerji eksikliği ve yorgunluk hissi
• Yaraların yavaş iyileşmesi

Bunlara ek olarak, tip-2 diyabetin ilerledikçe belirtiler ve semptomlar şiddetini arttırır ya da değişiklik göstermeye başlar. Fakat, bu noktadan sonra hastalık daha tehlikeli bir seviyeye ulaşmış demektir, çünkü bazı belirtiler hayatı tehdit edebilir. ^[11]

• Maya enfeksiyonları
• Akantöz zencileri olarak bilinen ciltte koyu lekeler oluşması
• Ayak ağrısı
• Yaraların ve kesiklerin iyileşmemesi
• Ekstremitelerinizde uyuşma hissi
• Nöropatik hastalıkların oluşması

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Tip-2 diyabet hastalığını etkileyen çeşitli faktörler bulunsa da tam olarak hastalığın oluşma nedeni bilinmemektedir. Fakat, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin hastalık ile ilişkisi araştırılmaktadır. Bulgulara göre, spesifik bir faktör yerine birçok etkenin kombinasyonu, tip-2 diyabete neden olduğu düşünülmektedir. Bunlar arasında insülin direnci, reseptör düzeyinde değişim bulunmaktadır.

Risk Faktörleri

Diğer diyabet türlerinden farklı olarak tip-2 diyabet, özellikle yaşam tarzı ile ilişkilendirilmektedir. Buna rağmen hastalığı tetikleyen bazı faktörler risk durumunu arttırdığı gözlemlenmiştir. İlk olarak, yaşam tarzı ile doğrudan ilişkili olduğu için beslenmenin ve egzersizin risk faktörünü etkilenmesinde önemli rol oynar. İkinci olarak, tip-2 diyabet herhangi bir yaş aralığında ortaya çıkabiliyor olsa bile yaşın ilerlemesi ile özellikle 45 yaşından sonra risk faktörlerinin arttığı tespit edilmiştir. Ayrıca, genetik açıdan incelendiği zaman hastalığa neden olabilecek genler hesaplanamamış olmasına rağmen çekirdek ailede tip-2 diyabetinin bulunması durumunda risk faktörünün arttığı bilinmektedir. Son olarak, polikistik over sendromu (PCOS) olarak isimlendirilen sendroma sahip olan kadınlar yüksek risk grubunda kabul edilmektedir. ^[11]

Pinterest

Teşhis Yöntemleri

Genel olarak diyabet teşhisinde kullanılan birçok kan testi geçerlidir. Günümüzde, teşhis testlerinden en yaygınları; hemoglobin A1C testi, açlık plazma glikoz testi ve oral glikoz tolerans (OGTT) testidir. Bu üç testin amacı da aynıdır ve kanda bulunan glikoz miktarını ölçmek için uygulanır. Test sonuçlarından elde edilen bulgular ile hekim tarafından nasıl bir yol izleneceği çizilir. OGTT genellikle tanı değil tarama testi amacıyla kullanılır.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tip-2 diyabet için bariatrik (zayıflama) cerrahisi önemli bir değere sahiptir. Bariatrik cerrahinin temel amacı sindirim sisteminde değişiklikler yaparak ağırlığın azaltılmasını sağlamaktır. Ayrıca, operasyondan sonra düzenli takip ve kontroller çok önemlidir. Öte yandan bu tip ameliyatlar, diyabet ve kalp hastalıklarındaki iyileşmeler ve kanser riskinin azalması sayesinden yaşam ömrünü uzatabilir. Fakat, olumlu bir sonuç alınabilmesi için ameliyattan sonraki süreç de bir o kadar önemlidir. Bu neden ile hastanın yaşam koşullarını değiştirip daha sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürmesi gerekir. Bariatrik cerrahisine ait olan ve %80’nini oluşturan; mide bandı (LAGB) ve laparoskopik Roux-en-Y gastrik baypass (LRGBY) en yaygın iki prosedür arasındadır. ^[3]

Evrim Ağacı

Tip-2 diyabet için birçok cerrahi işlem mümkündür, fakat bu cerrahi prosedürler kalıcı bir tedavi değildir. Bu türde tedavi yöntemleri için NICE (National Institute for Health and Care Excellence) Obezite Kılavuzunda bazı katı kurallar mevcuttur ve gerekli görüldüğü zaman cerrahi işlemler uygulanır. 2016 yılında, bir grup önde gelen uluslararası diyabet organizasyonu tarafından yeni uluslararası klinik kılavuzlar yayımlandı ve profesyoneller tarafından onaylandı. Yeni kılavuzda, "Başlangıçta kilo kaybına neden olmak için tasarlanan obezite cerrahisinin, tip-2 diyabet hastaları için belirli kategorilerdeki mevcut tedavi seçenekleri arasında yer alması gerektiği" belirtiliyor. Bariatrik cerrahi işlemi içerisinde mide boyutunu küçültmek, midenin bir kısmını çıkarmak ya da mideyi doğrudan atlayarak geçmek için sindirim sisteminin cerrahi işlemler ile yeniden yönlendirilmesi bulunmaktadır. Bu işlemler sayesinde iştah ve besin tüketimi kısıtlamak amaçlanır ayrıca vücudun insülin kullanma şeklinde de olumlu rol oynar. ^[6]

Önlem Yöntemleri

Yaş, genetik ve etnik köken gibi değiştirilemeyen risk faktörleri dışında yaşam tarzı yani beslenme ve hareketlilik ile kilo kontrolü sağlanması önlem yöntemleri arasındadır. Önlemler sayesinde tip-2 diyabet hastalığı geciktirilebilir hatta önlenebilir.