Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Tip-1 Diyabet
- İngilizce Adı Diabetes Type One
- OrphaNet
Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma
Eskiden "jüvenil diyabet" adıyla bilinen kronik bir hastalık olan tip-1 diyabet, otoimmün bir süreç sonunda hasarlanan pankreas hücreleri nedeniyle insülin salgılanamaması (çok az salgılanması), bu yüzden hücreler için besin maddesi olan glikozun hücreler tarafından kullanılamaması demektir. Genel olarak diyabet çeşitlerinin temel nedeni, pankreas organının yeteri kadar insülin üretememesinden ya da organların insülin direncine sahip olmasından kaynaklanır. [1]
Bağışıklık sisteminin, bireyin kendi vücuduna yaptığı saldırılara “otoimmün hastalıklar” denir. Tip-1 diyabet, pankreasta insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün süreç sonunda zedelenmesi ile meydana gelir. Dolayısıyla pankreas çok az insülin üretebilir veya hiç üretemez! İnsülin hormonunun görevi; vücut için gerekli, ana enerji kaynağı olan glikozu kandan vücut hücrelerine geçmesine yardımcı olmaktır. İnsülin yeterli olmadığı için kandaki glikoz (şeker) işlenemez ve kan glukoz seviyesi normal aralığın üstüne yükselir.
Belirti ve Semptomlar
Tip-1 diyabet, hızlı bir şekilde, bir hafta veya bir ay içerisinde gelişebilir, bu yüzden belirtiler aniden ortaya çıkabilir. Özellikle çocuklarda daha hızlı kendini gösterir. Diyabet belirtileri genel olarak benzer semptomlar oluşturur.
- Susuzluk hissinin artması
- Sık idrara çıkma
- Aşırı açlık hissi
- Kısa sürede istenmeyen kilo kaybı
- Bulanık görme
- Yaraların geç iyileşmesi
- İyileşmeyen kesikler ve sıyrıklar
- Yorgunluk ve halsizlik
- Sinirlilik ve değişken ruh hali durumu
- Daha önce yatak ıslatmayan çocuklarda yatak ıslatma
- Kuru cilt ve ağız
- Hızlı nefes alış-verişi
- Kızarık surat
- Mide bulantısı
- Mide ağrısı
- Kusma
- Ağız kokusu
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
Tip-1 diyabetin oluşum nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Fakat, kalıtımsal olma ihtimali olan tip-1 diyabetin yaşam şartları ile bir ilişkisi yoktur.
Vücudun kendine ait olan patojen bakteriler ve virüslerle savaşan bağışıklık sistemi, pankreastaki insülin üreten hücrelerini (Langerhans adacığı veya adacıkları) yok edebilir ve bu yüzden tip-1 diyabet gelişebilir.
Virüslere ve diğer çevresel faktörlere belli bir düzeyde maruz kalmak insülin hücrelerine zarar verebilir.
Yapılan araştırmalara göre; poligenik bir bozukluk olan tip-1 diyabet oluşum riskini yükselten 14 gen tespit edilmiştir. Bu 14 gen içerisinde en önemli olan iki gen IDDM-1 ve IDDM-2 ve insüline bağımlı diyabet (IDDM) anlamına gelen tip-1 adlandırılması ile bağdaşmaktadır. [2]
Ayrıca, tip-1 gelişmesinde etki edebilecek diğer iki faktör ise; çekirdek ailede tip-1 diyabet olması ve gebelik sürecince gebelik ile ilişkili diyabeti olan kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır.
Teşhis Yöntemleri
Tip-1 diyabet birçok test uygulanarak teşhis edilir. Bu testlerden bazıları; glikolizlenmiş hemoglobin (HbA1C) değerinin ölçülmesi, rastgele kan şekeri testi, açlık kan şekeri testi ve idrar testidir. Diğer diyabet tipleri ile karışmaması için tekrarlanarak ve birden fazla test yapılarak teyit edilir.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Tip-1 diyabet ciddi bir hastalıktır çünkü kilo kontrolü, egzersizler ve diyetler ile tedavi edilemez. Benzer otoimmün hastalıklar gibi diyabet de ömür boyu sürmektedir. Bu nedenle dışarıdan ek olarak insülin takviyesine ihtiyaç duyulur ve “İnsüline Bağımlı Diyabet” (İngilizce: Insulin Dependent Diabetes Mellitus, IDDM) olarak isimlendirilir. Hastalığı kontrol altına alabilmek için tek tedavi yöntemi diyabetin seviyesine göre değişiklik gösteren dozaj ve miktarda insülin iğnesi yardımı ile insülin enjekte edilir. [1]
Ek olarak, tip-1 diyabet tedavisi için yeni çalışmalar yapılmaktadır. Bunlardan birisi “pankreas adacık hücre nakli” uygulamasıdır. Fakat kesin olarak kabul edilmemiştir ve üzerinde çalışılmaktadır. Bu işlem için büyük bir cerrahi prosedür gerekmez, ayrıca pankreas nakli komplikasyonlarına oranla pankreas adacık hücre nakli komplikasyonları başka hastalıklara neden olma riskleri bakımından 20 kat düşüktür. Bir diğer tip-1 tedavi çalışması ise kök hücre odaklıdır ve pankreatik kök hücre çalışmaları tedavi için büyük bir etkiye sahip olacağına inanılmaktadır. [2]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Müddet Tahminleri (Prognoz)
İnsülin takviyesi gibi tedavi ve önleme yöntemleri kullanılmadığı takdirde prognozu oldukça kötüdür. Hem birçok hastalığa yatkınlık yaratabilir, hem de diyabetik ketoasidoz, diyabetik retinopati, diyabetik nöropati gibi mikrovasküler komplikasyonlara neden olabilir. Aynı zamanda koroner arter hastalığı, serebral arter hastalığı, renal arter hastalığı ve periferik arter hastalığı gibi makrovasküler komplikasyonlara neden olabilir. Halk arasında en bilineni diyabetik ayaktır.
Önlem Yöntemleri
Yaş ve kilo ile bağlantısı olmayan tip-1 diyabeti önlemenin henüz bir yolu bulunamamıştır. Fakat, komplikasyonları önlemek için tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler sayesinde hastalık kontrol altında tutulmaya çalışılır. Tedavi edilmediği durumlarda diyabetik ketoasidoz gibi ciddi sağlık sorunlarına ve ölümcül bir komaya neden olabilir.
Ayrıca, tip-1 diyabetin ölçümünün yapılmasının bir yolu; basit ve maliyeti düşük olan şeker ölçüm cihazı, diğer bir adı ile glikoz ölçer sayesinde kanda bulunan glukoz miktarının takibinin yapılmasıdır. Cihazın kullanılma amacı; glukometre ve ölçüm çubuğu ile kan şekerinin ölçülüp, erken müdahale ve önlem alınmasını sağlamaktır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
14
-
8
-
7
-
7
-
6
-
6
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
- ^ a b P. Tarkun. Diyabet Nedir? Şeker Hastalığı Belirtileri Nelerdir?. (6 Kasım 2015). Alındığı Tarih: 19 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Anadolu Sağlık Merkezi | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. Ç. Demirbaş. Diyabet Tedavisinde Yenilikler. (16 Mart 2016). Alındığı Tarih: 19 Ağustos 2020. Alındığı Yer: TOBB ETÜ HASTANESİ TIP FAKÜLTESİ | Arşiv Bağlantısı
- Mayo Clinic. Type 1 Diabetes. (7 Ağustos 2017). Alındığı Tarih: 19 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Mayo Foundation for Medical Education and Research | Arşiv Bağlantısı
- Centers for Disease Control and Prevention. Type 1 Diabetes. (11 Mart 2020). Alındığı Tarih: 19 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Centers for Disease Control and Prevention | Arşiv Bağlantısı
- R. Boskey. Type 1 Diabetes: Symptoms, Treatment, Causes, And Vs. Type 2. (17 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 19 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Health Line | Arşiv Bağlantısı
- NHS.UK. About Type 1 Diabetes. (14 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 19 Ağustos 2020. Alındığı Yer: NHS.UK | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 15:13:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9180
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
