Şehirlerimizin Su Kaynaklarını Korumak İstiyorsak, Civardaki ve Hatta Uzaktaki Ormanları Korumamız Şart!

Su, insan sağlığı ve refahı için vazgeçilmezdir. Şehirlerde liderler temiz, güvenli ve uygun fiyatlı suya güvenli erişim sağlamak için çabalarlar (en azından çabalamaları beklenir). Kırsal bölgelerde ise çiftçiler, sağlıklı ürünler yetiştirebilmek için yeterli yağmur ve sağlıklı nehirler beklemektedir. Koronavirüs pandemisi bize temiz suyun sağlık ve hijyen için ne kadar kritik olduğunu hatırlatırken, halk sağlığı yetkilileri pandemiyi yönetebilmek adına sık sık el yıkama çağrısında bulundu. Yine de dünya tarihi, küresel bir su krizinin eşiğinde.

İklim değişikliğine bağlı olarak artan sıcaklıklar ve aşırı hava olayları su sistemleri üzerinde baskı yaratmaya ve kentsel su altyapısını zorlamaya devam ediyor. Bazı senaryolara göre 2025 yılına kadar 1,8 milyar insan su kıtlığı ile karşı karşıya kalacak.

Durum vahim, ancak sorunun çözümü zaten parmaklarımızın ucunda: ormanlar.

Şehir sınırları içinde, yerel su havzalarında ve hatta binlerce kilometre ötede ormanlar suyun hareketini, kalitesini ve kullanılabilirliğini değiştirmektedir. Dünyanın kentsel liderleri, kent sakinleri ve kentlerin dayandığı tarım arazileri için temiz su sağlamada ormanların rolünü hesaba katmalıdır.

Şehirler, su ve ormanlar arasındaki bağlantı üç düzeyde işler: iç ormanlar, yakın ormanlar ve uzak ormanlar. Bu makalede, her birinin, ne kadar uzakta olursa olsun şehirlerdeki suyu nasıl koruduğunu öğreneceksiniz.

Kent Ormanları, Yağmur Suyu Yönetimine Yardımcı Olur!

Kentsel su sorunları sadece su kıtlığı ile sınırlı değil. Aqueduct Floods tarafından yapılan bir araştırma, sellerin 1980 yılından bu yana küresel çapta 1 trilyon dolardan fazla zarara yol açtığını ve genellikle kıyılara yakın ve nehirler boyunca yer alan şehirlerin en savunmasız olanlar arasında yer aldığını göstermektedir.

Doğaya dayalı bir çözüm olarak kent ormanları (ki bunlar, sokak ağaçlarından doğal ve dikilmiş orman parçalarına kadar, kentsel bir alandaki tüm ağaçların yanı sıra bunların altındaki bitki örtüsü ve toprağı da içerir) kentsel yağmur suyu yönetiminin iyileştirilmesini kolaylaştırabilir ve selin yarattığı tehlikeleri azaltırken aynı zamanda diğer çevresel ve kültürel yan faydaları da sağlayabilir.^{[1], [2]}

Ağaçlar, düşen yağmur suları yapraklarına ve dallarına tutunduğu için yağmurun yere düşme hızını keser ve peyzaj boyunca yolculuğunu yavaşlatır. Bu da yüzey akışının toplam hacmini azaltır, toprak erozyonunu azaltır ve yeraltı sularının yeniden dolmasını sağlar. Sonuç olarak, kent ormanları fırtına ve sel olaylarının kanalizasyon ve bentler gibi geleneksel altyapı üzerindeki etkilerini azaltır.

Bu, aynı zamanda toplumların ve su ekosistemlerinin sağlığını tehdit eden birleşik kanalizasyon taşmalarından kaynaklanan riskleri de azaltır. Bu faydalar göz önüne alındığında, Philadelphia ve New York gibi ABD şehirlerinin yanı sıra Çin'deki çeşitli "sünger şehirler", yağmur suyu ve sel risklerini yönetmek ve şehirlerindeki sızma oranlarını iyileştirmek için ağaçları ve diğer yeşil altyapıyı aktif olarak dahil etmektedir.

Şehir Civarındaki Ormanlar, Şehir Su Kaynaklarını Korur ve Direnci Artırır!

Dünyanın en büyük 105 şehrinden 33'ü, içme suyu mevcudiyeti ve kalitesinde birincil faktör olarak civarlarındaki korunan orman arazilerine büyük ölçüde güvenmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki beş büyük şehir (New York, Boston, San Francisco, Seattle ve Portland, Oregon) sularını filtrelemek için geleneksel altyapı yerine yakınlardaki korunan ormanlara güvenmektedir. Türkiye'deki durumu buradan öğrenebilirsiniz.

Şehirlere bitişik ormanlık su havzaları yağış, buharlaşma ve akışları düzenleyerek su kalitesini ve kullanılabilirliğini etkiler. Ağaçlar ve diğer bitki örtüsü erozyonu önleyerek, kirleticileri parçalayarak ve gölge sağlayarak su kalitesini artırabilir. Ormanlar ve toprakları aynı zamanda bol olduğunda suyu emen ve az olduğunda serbest bırakan süngerler gibi davranır. Bunu kısmen toprağa su infiltrasyonunu artırarak yaparlar ve hayati yeraltı su kaynaklarının yeniden şarj edilmesine yardımcı olurlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) tarafından yapılan çalışmalar, bu havza ekosistemlerinin korunmasının Brezilya gibi ülkelerde işe yarayabileceğini göstermektedir. Su kalitesini koruyarak ve tortunun su yollarına girmesini önleyerek Rio de Janeiro çevresindeki ormanların restore edilmesi, kentin su arıtma maliyetlerinde 79 milyon dolar tasarruf etmesine ve kimyasal ürün kullanımını 4 milyon ton kadar azaltmasına yardımcı olabilir.

Ancak, tüm ormanlar aynı faydaları sağlamaz. Doğal otlakların ormanlara dönüştürülmesi ve plantasyonlarda yerli olmayan ağaçların kullanılması yüzey suyu verimini onlarca yıl boyunca azaltabilir. Örneğin Güney Afrika'da suya yoğun ihtiyaç duyan Okaliptüs ağaçları, sınırlı su kaynaklarını strese sokmuştur.^[3] Mevcut ormanların korunması ve yerel iklim kısıtlamalarının dikkate alınması, istenmeyen olumsuz sonuçların önlenmesine yardımcı olabilir.

Uzaktaki Ormanlar Bölgesel ve Küresel Yağışları Yönlendirir!

Ormanlar yüzlerce kilometre öteden şehirlerin ve önemli tarım bölgelerinin yağış düzenini etkilemektedir. Giderek artan sayıda araştırma tropik ormanların "uçan nehirler" yaratmadaki rolünü kabul etmektedir: Ağaçlar dev kamışlar gibi davranarak topraktan suyu çeker ve genellikle rüzgarın çok uzağındaki bölgelerde yağış için gereken su buharını üretmek üzere havaya iletir.^[4]

Amazon Havzası, Kongo Havzası ve Güneydoğu Asya'daki dünyanın büyük tropikal ormanları yağmurun düzenlenmesinde özellikle önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, bu ormanların yağışa katkıda bulunma kabiliyeti tehlikededir.

Dünya 2019 yılında 3,8 milyon hektar (9,4 milyon dönüm) olgun tropikal yağmur ormanı da dahil olmak üzere 11,9 milyon hektar (29,4 milyon dönüm) orman kaybetti. Yağışlarda ormansızlaşmaya bağlı olarak meydana gelen kademeli değişiklikler, tropik bölgelerde ve çok daha ötesinde kentsel bölgelerde ve önemli tarım arazilerinde kuraklığı artırabilir.^[5]

Araştırmalar, Kongo Havzası'ndaki büyük ölçekli ormansızlaşmanın Afrika'nın kalabalık Nil Havzası ve Sahel gibi bölgelerini daha sıcak ve kurak hale getireceğini göstermektedir. Latin Amerika'da Amazon'daki bozulma Brezilya, Paraguay, Uruguay ve Arjantin'deki şehirlerin daha uzun kurak mevsimler yaşamasına ve tarımsal verimliliğin azalmasına neden olabilir.^[6]

Ormanları Koruyarak Suyu ve Şehirleri İyileştirmek Mümkün!

Gezegen nüfusunun çoğunluğunun şehirlerde yaşadığı düşünüldüğünde, kentsel sınırlar içinde alınan kararlar bu tropik ormanları etkilemektedir. Sığır eti, soya ve palmiye yağı gibi emtiaların üretimi, son yıllarda küresel ağaç örtüsü kaybının yaklaşık %30'una neden olmuştur.^[7] Kentsel alanlar yılda yaklaşık 40 milyar ton malzeme tüketmektedir - bu sayının 2050 yılına kadar iki katından fazla artması beklenmektedir.

Ticaret ve kültür merkezleri olarak kentler, belediye yönetimlerinin ormansızlaştırma içermeyen tedarik politikalarını benimsemeleri (tıpkı Norveç ve Kaliforniya'daki hükümetlerin araştırdığı gibi) ve orman korumanın değerini savunmaları halinde bu kayıpları durdurabilir. Aynı zamanda şirketler de Global Forest Watch Pro gibi açık kaynaklı araçları kullanarak orman dostu tedarik zincirlerini benimseyebilirler.

Ormanlar ve su arasındaki bağlantıyı fark eden birçok şehir, ormanları desteklemek ve korumak için harekete geçiyor. Cities4Forests ağının üyeleri, kentsel yeşil altyapıyı planlamak ve geliştirmek, havza ormanlarını korumak için yatırım yapmak ve daha orman dostu ürünler tedarik etmek için çalışmaktadır. Seçmenler, tüketiciler ve fatura ödeyenler olarak kent sakinlerinin oynayacakları çok önemli bir rol var. Ormanlar kentler için suyu korur ve kentlerin de buna karşılık ormanları korumak için adım atması şarttır.