Scholz'un Yıldızı: 70 Bin Yıl Önce, Güneş Sistemi'nin İçinden Bir Başka Yıldız Geçmiş Olabilir! Peki Atalarımız Onu Gördü mü?

Bundan 70 bin yıl önce, ilk modern insanlar Afrika'yı terk ederken, bir kırmızı cüce; Güneş Sistemi'nin en uç sınırlarında olan Oort Bulutu'nun dış kenarlarını sıyırıp geçti. Scholz'un Yıldızı (İng: "Scholz's Star") olarak isimlendirilen bu ziyaretçi, şu anda bizden 22 ışık yılı uzakta olan bir ikili yıldız sistemi!

Tesadüfen Yapılan Bir Keşif

Rochester Üniversitesi'nde profesör ve NASA'nın Exoplanet Keşif Programı'ndan astronom Eric Mamajek, Şili'nin Santiago kentine yıllık geziler yapmakta ve buradaki güçlü teleskoplar ile gözlemler gerçekleştirmekteydi.

2013'teki yine böyle bir ziyaretinde; meslektaşı Valentin Ivanov, ona oldukça tuhaf bir sonuç gösterdi: Daha yeni keşfedilmiş ve kataloga atanmış olan WISE 0720−0846 yıldızı, gökyüzünde neredeyse hareketsiz durmaktaydı. Normalde yıldızlar, yıl içerisinde gökyüzünde belirgin bir şekilde yer değiştirirler. Oysa bu yıldız, bu "yan hareket" açısından neredeyse hiç kıpırdamamıştı.

Bu durumda, iki olasılık vardır: Ya yıldız, hemen hemen düz bir hatta, bize doğru yaklaşmakta, ya da tam tersine bizden uzaklaşmaktadır. Mamajek ve ekibi, bunu anlayabilmek için Doppler Etkisi'nden yararlandı: Bir yıldız; bize yaklaşıyorsa ışığı maviye, bizden uzaklaşıyorsa ışığı kırmızıya kayar. Yapılan ölçümler ve hesaplamalar sonucu, şu anda 22 ışık yılı uzakta olan yıldızın yaklaşık 70 bin yıl önce, Güneş Sistemi'ne 1 ışık yılından daha yakın geçtiği ortaya çıktı.

Yakın Geçişin Güneş Sistemi'ne Olan Etkileri

2015'te Eric Mamajek liderliğindeki araştırmacılar, Scholz'un Yıldızı'nın ve Güneş'in galaktik yörüngelerini incelediler. Scholz ile onun kahverengi cüce yoldaşının muhtemelen Güneş Sistemi'ne oldukça yakından geçtiklerini keşfettiler. Keşfin yapıldığı zamanlarda; bilim insanları, bu geçişin Güneş Sistemi'ndeki herhangi bir nesnenin yörüngesini kayda değer şekilde bozmadığı sonucuna ulaştılar.

Birkaç sene sonra; 2018'de Kraliyet Astronomi Topluluğu tarafından yayımlanan bir makalede ise, bu yakın geçişin Oort Bulutu'nu kısmen de olsa etkilediği öne sürülmektedir.

Oort Bulutu, Güneş Sistemi'ni bir zırh gibi, küresel olarak saran kuyruklu yıldız kümesidir. Burada 100 milyar ila 2 trilyon arasında kuyruklu yıldız olduğu düşünülmektedir.

Wikipedia

Bazen, buradaki kuyruklu yıldızların bazıları Güneş Sistemi'ne doğru düşer. Bazıları ise yeterince hız kazanarak hiperbolik yörüngelere ulaşır. Bu yörüngeler, dev bir gök cisminin yer çekiminden etkilenmediği sürece, eninde sonunda onları Güneş Sistemi'nden çıkaracaktır.

Yayımlanan makalede; Madrid Complutense Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi'ndeki araştırmacıların yaptığı, Güneş Sistemi'ndeki 339 tane hiperbolik yörüngeli gök cisminin analizi de yer almaktadır. Normalde, bu cisimlerin gökyüzüne hemen hemen eşit dağılması beklenir. Fakat 339 nesnenin 36'sı (yani yaklaşık %11'i), yakın geçişe uyacak şekilde, İkizler Takımyıldızı yönünde yoğunlaşmıştır. Ayrıca bu yoğunlaşma, Scholz yıldızının geçişi ile aynı hizadadır.

Çalışmayı yapan bilim insanlarına göre, yeni araştırmada elde edilen veriler, Mamajek ve ekibinin verileriyle örtüşmektedir. Madrid Complutense Üniversitesi'nden Carlos de la Fuente Marcos, bu konuda şunları söylemiştir:

Prensipte, bu nesneler Oort Bulutu'ndan geliyorsa, konumlarının gökyüzünde eşit olarak dağılması beklenir. Ancak bulduğumuz şey çok farklı: İstatistiksel olarak anlamlı bir radyan birikimi. Scholz'un Yıldızı ile yakın karşılaşmaya uyan, İkizler takımyıldızı yönünde yansıtılmış aşırı bir yoğunluk görünüyor. Elbette bu bir tesadüf olabilir. Ancak hem yer hem de zamanın böylesine denk gelmiş olması pek olası değildir.

Takımın yaptığı simülasyonlar, Scholz'un 2015'te yapılan çalışmada alt sınır olarak belirtilen 0.6 ışık yılından bile daha yakından geçtiğini göstermektedir. Kıyaslama bakımından; tahminlere göre, Oort Bulutu çok daha uzaklara, belki de yaklaşık 4 ışık yılı uzaklıktaki Alpha Centauri sistemine olan mesafenin yarısından bile daha uzağa uzanmaktadır.

Popular Mechanics

Yapılan çalışma, bu kuyruklu yıldızlar ile Scholz'un Yıldızı'nın yakın geçişinin arasındaki bağlantıyı ortaya çıkarmaktadır. Ancak, bunların gerçekten doğrulanabilmesi için hem kuyruklu yıldızların hem de Scholz'un Yıldızı'nın ek modellemelerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Kadim Gökyüzünü Süsleyen Kızıl Yıldız

Peki atalarımız, ilk modern insanlar bu geçişi görebilmiş midir dersiniz? Bu, pek olası gözükmemektedir. Çünkü Scholz'un Yıldızı, bilinen en küçük ve sönük yıldız türü olan kırmızı cücedir. Olabilecek en yakın noktada, Güneş'ten yaklaşık 55.000 AB (Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin 55.000 katı) uzakta olsa bile bu yıldız, gökyüzünde çıplak gözle gözlem sınırından 100 kat daha sönük olurdu.

Yine de atalarımızın onu görmüş olma ihtimali var. Çünkü kırmızı cüceler, periyodik olarak son derece parlak parlamalar meydana getirirler. Dolayısıyla; eğer bu periyodik parlamalar, Scholz'un Yıldızı'nın yakın geçişine denk geldiyse; mağarada yaşayan atalarımız onu görmüş olabilir.