Açık Tohumlu Bitkiler (Gymnosperm)
Benni Fish
- Bilimsel Adı Gymnosperm
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Açık Tohumlu Bitkiler
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Gymnosperm
- Üst Alan (Superdomain) Neomura
- Tip (Type) Ökaryotlar (Eukaryota)
- Alem (Kingdom) Bitkiler (Plantae)
- Üst Alan (Superdomain) Yeşil Bitkiler (Streptophyta)
- Klad Karasal Bitkiler (Embryophyta)
- Klad Polysporangiophyta (Polysporangiophyta)
- Üst Bölük (Superdivision) Damarlı Bitkiler (Tracheophyta)
- Klad Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta)
- Klad Açık Tohumlu Bitkiler (Gymnosperm)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Açık tohumlu bitkiler ya da bilimsel adıyla Gymnospermler, tohumları olgunlaşmış yumurtalıklar ya da meyvelerin içinde yer alan kapalı tohumlu bitkilerin aksine, tohumları açıkta olan her türlü damarlı bitkilerdir. Pek çok açık tohumlu bitkinin tohumları kozalakların içerisinde yer alır ve olgunlaşana kadar gözle görünmezler. Açık tohumlu bitkiler çoğunlukla ağaç, ağaççık ya da çalı formundadırlar. Yaprakları iğnemsi, pulsu, yelpazemsi veya şeritsi olurlar. Bütün yapraklarını aynı anda dökmedikleri için genellikle her dem yeşildirler.[1]
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Açık tohumlu bitkiler, evrimleşen ilk tohumlu bitkilerdir. En erken tohum benzeri kalıntılar, Üst Devoniyen İstifi'nin kayalarında bulunmuştur (yaklaşık 382,7 milyon ila 358,9 milyon yıl önce). Açık tohumlu bitkiler, yaklaşık 252,2 milyon ila 66 milyon yıl öncesini kapsayan Mezozoik Çağ'da dominantlardı ve bu dönemde bazı modern aileler ortaya çıkmıştı. Kretase döneminde (145 milyon ila 66 milyon yıl öncesi) açık tohumlu bitkiler yerlerini giderek evrimleşmekte olan kapalı tohumlu (Angiosperm) bitkilere bırakmış olsa da, günümüzde hala yeryüzünün pek çok bölgesini kaplamaktadırlar. Açık tohumlu bitkiler milyonlarca yıl boyunca sıkışarak kömüre dönüşen bitki örtüsünün önemli bir bileşenini oluştururlar.
Açık tohumlu bitkiler ilk kez 1825 yılında İskoç botanikçi Robert Brown tarafından kapalı tohumlulardan ayrılmıştır. Daha eski sınıflandırmalar, tüm tohumlu bitkileri Spermatophyta (tohumlu bitkiler) altında toplarken, daha yeni sınıflandırmalar, "çıplak tohumlar"ın bu özelliğinin tüm bitkileri tek bir grup altında toplamak için yeterli olmadığını kabul etmiştir.
Bilim insanları, günümüze dek gelen açık tohumlu bitkileri dört kategoriye ayırmışlardır:
- Pinophyta (kozalaklı açık tohumlular),
- Cycadophyta (sikadlar),
- Ginkgophyta (gingkolar),
- Gnetophyta (gnetofitler).
Bu dört kategorideki açık tohumlu bitkiler, 88 cins ve 1,000’den fazla türe sahiptir. [2]
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Günümüzde açık tohumlu bitkiler Antarktika hariç tüm kıtalarda, özellikle ılıman enlemlerde bulunur. Kuzey Yarımküre'de yaygın olarak bulunanlar ardıç, köknar, karaçam, ladin ve çam gibi kozalaklı ağaçlar ve Güney Yarımküre'de yetişen Podocarpus bugün yeryüzünde bulunan açık tohumlu bitkilere örnektir.
Davranış ve Üreme
Bütün tohumlu bitkiler gibi, açık tohumlu bitkiler de heterosporludur; yani mikrosporlar (erkek) ve megasporlar (dişi) olmak üzere iki spor türüne sahiptirler. Kozalakları erkek ve dişi olmak üzere iki ayrı türdedir ve genellikle bir eksen üzerinde sarmal oluşturacak şekilde toplanır. Açık tohumlu bitkilerin çiçekleri çok sadedir ve kapalı tohumlu bitkilerde görülen periant (çiçek örtüsü) yoktur.
Açık tohumlu bitkilerde polen üretimi oldukça fazla olup her bir erkek kozalak birkaç milyon polen üretebilir. Bazı açık tohumlu bitkilerin polenlerinde, polenin rüzgarla uçmasını sağlayan 2-3 hava keseciği bulunur. Mikrosporlar polen konilerinde üretilirken megasporlar yumurtlama konilerinde üretilir.
Tüm heterosporlu bitkilerde olduğu gibi, gametofitler spor duvarının içerisinde gelişir. Polen taneleri mikrosporlardan olgunlaşır ve nihayetinde sperm hücreleri üretir. Megagametofitler megasporlardan gelişir ve ovül içerisinde tutulur.
Tozlaşma sırasında polen taneleri, bitkiler arasında polen konisinden ovüle fiziksel olarak aktarılır. Polen genellikle rüzgar veya böcekler tarafından taşınır. Polen taneleri her bir ovüle, oval tabakasında mikropil adı verilen mikroskobik bir boşluktan girer. Ovüle giren polen taneleri olgunlaşarak sperm hücrelerini oluşturur.
Açık tohumlu bitkilerde iki temel döllenme hali de bulunur: Sikadlar ve Ginkgolarda, doğrudan ovülün içindeki yumurtaya yüzen kamçılı hareketli spermlere sahipken iğne yapraklılar ve gnetofitler, bir polen tüpü boyunca yumurtaya hareket ettirilen kamçısız spermlere sahiptir. Singamiden yani sperm ve yumurta hücresinin birleşmesinden sonra, zigot bir embriyoya (genç sporofit) dönüşür. Her açık tohumlu bitki tohumunda genellikle birden fazla embriyo başlatılır. Olgun tohum, embriyo ve besin kaynağı olarak işlev gören dişi gametofitin kalıntılarını ve tohum kabuğunu içerir.
İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar
Açık tohumlu bitkiler nadiren besin kaynağıdır ancak sabunlar, oda spreyleri, dezenfektanlar, ilaç, kozmetik ve parfüm yapımında kullanılan uçucu yağlar, tanen ve terebentinler bu bitkilerden elde edilir. Açık tohumlu bitkilerin ahşabı, onu kapalı tohumlu bitkilerin sert ağacından ayırt etmek için genellikle yumuşak ağaç olarak adlandırılır. Bazı açık tohumlu bitkiler kereste ve kağıt üretiminde kullanılır ve peyzajlarda kullanılmak üzere süs bitkisi olarak yetiştirilir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Etimoloji
"Gymnosperm" kelimesi, Yunanca'da "çıplak" anlamına gelen gymnos ve "tohum" anlamına gelen sperma kelimelerinin birleşiminden oluşur.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
8
-
2
-
2
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ Encyclopedia Britannica. Gymnosperm | Definition, Description, Plants, Examples, Phylogeny, & Facts. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- ^ Encyclopedia Britannica. Gymnosperm - Evolution And Paleobotany. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- Byjus. Classification Of Gymnosperms. Alındığı Yer: Byjus | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 11:03:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11836
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
