Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Polaris Dawn Görevi Nedir? Neden Önemlidir ve Başarımları Nelerdir?

17 dakika
147
Polaris Dawn Görevi Nedir? Neden Önemlidir ve Başarımları Nelerdir? Polaris Program
Tüm Reklamları Kapat

Polaris Programı, SpaceX tarafından yürütülen, ticari nitelikte insanlı bir uzay programıdır. 3 görevden oluşacak olan Polaris Programı'nın ilk görevi Polaris Dawn görevidir ve 15.09.2024 tarihi itibariyle başarılı şekilde tamamlanmıştır.

Polaris Programı Şubat 2022'de, Polaris Dawn görevinin komutanı ve aynı zamanda finansörü olan Jared Isaacman tarafından duyurulmuş ve Polaris Dawn için 2022'nin sonunun hedeflendiği açıklanmıştı. Ancak görevde kullanılması planlanan bazı teknolojilerin henüz uygun halde olmaması sebebiyle görev ileri bir tarihe ertelenmişti. Ertelemeler ile geçen 2.5 yılın ardından, Türkiye saatiyle 10 Eylül 2024 saat 12.23'te, Polaris Dawn görevi'nin ilk aşaması olan fırlatma aşaması başarıyla tamamlanmış ve görev süreci başlamıştı.

Polaris Dawn Görevinin Hedefleri

Polaris Dawn'ın görevine diğer ticari uzay uçuşlarından farklı olma niteliği kazandıran hedeflere ve zorluklara bir göz atalım.

Tüm Reklamları Kapat

Yüksek İrtifa

Görev kapsamında, SpaceX'in en başarılı fırlatma sistemi olan Falcon 9'un ve yine SpaceX'in insanlı uzay görevlerini yürüttüğü kapsül olan Crew Dragon'un sınırları zorlanacak ve 1400 km'lik yörünge irtifasına çıkılacaktı. Daha önce hiçbir insanlı uzay görevinde Dünya etrafında bu kadar yüksek irtifalı bir yörüngeye girilmemişti. Aynı zamanda bu vesileyle Apollo programlarından bu yana ilk kez bir grup insan Dünya'dan bu kadar uzaklaşacaktı.[1]

Uluslararası Uzay İstasyonu'nun, İlk tamamen sivil mürettebattan oluşan ticari insanlı uzay görevi Inspiration4'ün ve Polaris Dawn görevinin karşılaştırmalı   yörünge yükseklikleri.
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun, İlk tamamen sivil mürettebattan oluşan ticari insanlı uzay görevi Inspiration4'ün ve Polaris Dawn görevinin karşılaştırmalı
yörünge yükseklikleri.
SpaceX/Polaris Program

Uzay İletişimi

SpaceX'in binlerce uydudan oluşan internet haberleşme ağı Starlink, 200Gbps kızılötesi lazer iletişimine olanak tanıyan bir donanıma sahiptir. Lazer iletişimi metodu, barındırdığı yüksek bant genişliği potansiyeli sayesinde geleneksel radyo haberleşme metodlarına göre aynı anda çok daha fazla veriyi iletebilir. Lazer iletişimi teknolojisi özellikle gezegenler arası görevlerde, halihazırda mutlak olarak var olan ışık hızı limitinin kısıtlayıcı etkisinin yanında bir de düşük bant genişliği kısıtının oluşmaması adına geliştirilmesi önem arz eden bir teknolojidir.

Polaris Dawn görevinde ise ilk kez operasyonel anlamda Starlink tabanlı lazer iletişimi kullanılacaktı. Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon kapsülünün gövdesinin iç kısmına Starlink uydularıyla lazer iletişimini sağlayacak "Plug and Plaser" ismli bir donanım eklendi ve kapsülün kabinine bir Starlink dağıtıcısı yerleştirildi.[10]

Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon'un kabinine yerleştirilen Starlink routeri.
Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon'un kabinine yerleştirilen Starlink routeri.
SpaceX

Mürettebat bu donanımlar sayesinde hem Starlink tabanlı operasyonel lazer iletişimini ilk kez test edecek hem de dolaylı olarak görev boyunca yüksek hızlı internete erişebilecekti.

Tüm Reklamları Kapat

Uzayda İnsan Sağlığı Araştırması

Polaris Dawn görevinin bir diğer hedefi ise gelecekte, örneğin Ay veya Mars'a yapılacak ve insanların uzun süreler mikro yer çekimi şartlarında seyahat etmesine sebep olacak görevler için sağlık verileri toplanmasıydı.

Son 50 yıldır insanlık olarak, Dünya'dan yaklaşık 400 km uzaklıktaki Uluslararası Uzay İstasyonu'na yapılan rutin görevler haricinde insanlı bir uzay görevi gerçekleştirmedik ve dolayısıyla uzayın insan sağılığına etkileri açısından yakın Dünya yörüngesinin ötesi ve uzun süreli insanlı uzay görevleri için oldukça az deneyimsel bilgiye sahibiz. Bu doğrultuda Polaris Dawn görevinin çeşitli aşamalarında 36 adet deney gerçekleştirilecekti. Söz konusu bu deneylerden bir tanesi ise görevin Dünya etrafındaki yörüngesinin belirlenmesinde rol oynamış uzay radyasyonu deneyiydi.

Dünya'nın etrafında, bizi Güneş'ten veya dış uzaydan gelen yüklü parçacıklardan koruyan bir manyetik alan bulunur. Bu manyetik alan ile etkileşime giren yüklü parçacıklar, manyetik alan içerisindeki bazı spesifik bölgelerde yoğunlaşır. Bu bölgelere Van Allen Radyasyon Kuşakları denir.[8]

Dünya'nın etrafındaki manyetik alanı (beyaz çizgiler) ve iç/dış Van Allen kuşaklarını(kırmızı ve sarı bölgeler) gösteren bir çizim.
Dünya'nın etrafındaki manyetik alanı (beyaz çizgiler) ve iç/dış Van Allen kuşaklarını(kırmızı ve sarı bölgeler) gösteren bir çizim.
NASA

Fakat bu kuşaklar yukarıdaki görselde göründüğü kadar düzgün ve simetrik değildir. Özellikle bir bölgede iç kuşakta bulunan parçacıklar Dünya yüzeyine yaklaşık 200 km kadar yakındır ve bu durumun oluşmasını sağlayan anormalliğe Güney Atlantik Anomalisi denir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

ESA'nın SWARM misyonu kapsamında elde edilen manyetik alan yoğunluğu(nT) verileri ile oluşturulmuş görsel. Güney Amerika'dan Güney Afrika'ya uzanan renkli bölge, manyetik alan yoğunluğunun zayıf olduğu dolayısıyla yüklü parçacıkların yüzeye normalden daha fazla yaklaşabildiği Güney Atlantik Anomalisi bölgesidir.
ESA'nın SWARM misyonu kapsamında elde edilen manyetik alan yoğunluğu(nT) verileri ile oluşturulmuş görsel. Güney Amerika'dan Güney Afrika'ya uzanan renkli bölge, manyetik alan yoğunluğunun zayıf olduğu dolayısıyla yüklü parçacıkların yüzeye normalden daha fazla yaklaşabildiği Güney Atlantik Anomalisi bölgesidir.
ESA

Bu anomalinin varlığı alçak Dünya yörüngesinde görev yapan uydular ve insanlı araçlar için büyük sorunlar teşkil eder. Mesela iletişim uyduları buradan geçerken bilgisayar arızaları verebilir veya sinyal alma/verme gibi temel işlemlerini gerçekleştiremeyebilirler.[9] Polaris Dawn görevinin Dünya etrafında izleyeceği yörünge ise uzayda radyasyon maruziyeti araştırmalarını destekleyecek veriler toplamak adına görev öncesinde bu bölgeden geçecek şekilde planlanmıştır. Polaris Dawn görevi komutanı Jared Isaacman bu konuda şunları söylüyor:

Güney Atlantik Anomalisi'nden de geçmek istiyoruz. Burası, Brezilya'nın açıklarındaki bir yüksek radyasyon bölgesi. Eğer böyle bir şey deneyecekseniz, bunu mümkün olan en düşük irtifada, 200 kilometrede yapmak istersiniz. Ancak orada bile radyasyon seviyesi diğer bölgelere göre çok daha yüksektir. Aslında Güney Atlantik Anomalisi'nden yüksek irtifada yapacağımız iki ya da üç geçiş, görevdeki radyasyon yükünün neredeyse tamamını oluşturacaktır ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nda geçirilecek iki veya üç aya eşdeğer olacaktır.

İlk Ticari Uzay Yürüyüşü

Polaris Dawn görevinin belki de uzay araştırmaları ve uzay keşfi açısından en önemli başarımı, bu görev kapsamında ilk ticari uzay yürüyüşünün gerçekleştirilecek olmasıydı.[2] Eğer ki gelecekte başka bir gezegende veya Ay'da bir koloni kurmak istiyorsak orada gerek bilimsel araştırmalar yapmak gerekse kaynak elde etmek amacıyla zaman zaman kurulacak olan istasyonların dışında da görevler gerçekleştirmemiz gerekir. Bu görevler esnasında görevi icra eden insanlar; rahat hareket kabiliyeti sunan, kullanıcı dostu özellikler taşıyan ve ekstrem durumlarda koruyuculuk sağlayabilen uzay giysilerine ihtiyaç duyacaktır.

Şu an, NASA ve Roscosmos gibi uzay ajanslarının yaklaşık 20 yıldır Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki araç dışı görevler için kullandığı araç dışı aktivite platformları bulunmaktadır. Ancak bu platformlar, gelecekteki daha zorlu ve karmaşık görevler için belirtilen isterler düşünüldüğünde oldukça yetersizdir.

NASA'nın EMU(Araç Dışı Hareketlilik Birimi) isimli giysisi ile Uluslararası Uzay İstasyonu'nun dışında uzay yürüyüşü yapan Japon astronot Kōichi Wakata.
NASA'nın EMU(Araç Dışı Hareketlilik Birimi) isimli giysisi ile Uluslararası Uzay İstasyonu'nun dışında uzay yürüyüşü yapan Japon astronot Kōichi Wakata.
NASA

Bütün bu sebepler dolayında Axiom Space ve SpaceX gibi özel şirketler, devlet kurumlarının da desteğiyle araç dışı görevler için yeni uzay giysileri üzerine çalışmaya başladı. Amaç çok daha rahat, güvenli ve kullanıcı dostu giysiler üretmekti.

Bu doğrultuda SpaceX Polaris Dawn görevi kapsamına, EVA (Araç Dışı Aktivite) giysisi geliştirme sürecini de dahil etti ve Polaris Dawn görevinin duyurusundan yaklaşık 2 yıl sonra, 4 Mayıs 2024'te geliştirdiği EVA giysisinin tamamlandığını duyurdu.

SpaceX'in EVA(Araç Dışı Aktivite) giysisi ile Polaris Dawn mürettebatı.
SpaceX'in EVA(Araç Dışı Aktivite) giysisi ile Polaris Dawn mürettebatı.
Polaris Program
SpaceX'in IVA(Araç İçi Aktivite) giysisi ile AX-3 mürettebatı.
SpaceX'in IVA(Araç İçi Aktivite) giysisi ile AX-3 mürettebatı.
Axiom Space

Giysi, EMU gibi diğer araç dışı görev platformlarına göre çok daha rahat ve esnek gözüküyordu. SpaceX'in giysi ile ilgili belirttiği dikkat çekici özellikler; hareket kabiliyetini arttıran eklem noktaları, giysiyi kullanan astronota durumsal farkındalık kazandırmayı amaçlayan HUD (Yansıtmalı Gösterge Ekranı) sistemi ve giyside bir kask kamerası bulunmasıydı. Ayrıca dış tasarım olarak da halihazırda kullanılan IVA (Araç İçi Aktivite) giysisine oldukça benziyordu. Polaris Dawn mürettebatını oluşturan dört astronottan ikisi, bu giysiyle Dünya'dan yaklaşık 740-190 km aralığındaki irtifada ilk ticari uzay yürüyüşünü gerçekleştireceklerdi.

Tüm Reklamları Kapat

Polaris Dawn Uzay Yürüyüşündeki Bazı Problemler ve Çözümler

Uzay yürüyüşü veya teknik ismi ile Araç Dışı Aktivite (İng: "Extravehicular activity", EVA) bir insanın içinde bulunduğu uzay aracının dışına çıkması ve uzay boşluğunda yalnızca bir kıyafet ile bulunması anlamına gelir. Rus kozmonot Alexei Arkhipovich Leonov tarafından 1965'te gerçekleştirilen ilk uzay yürüyüşünün ardından bu operasyon, çeşitli uzay görevleri kapsamında ve çeşitli sebepler ile pek çok kere tekrarlanmıştır.

Crew Dragon'un Eksiklikleri ve Hava Kilidi Problemi

Uzay yürüyüşü görevi gerçekleştirmek istiyorsanız bir EVA giysisinden sonra size en çok lazım olan şey uzay aracınızda bir hava kilidi bulunması olacaktır. Hava kilidi, uzay araçlarının kabin kısmı ile uzay boşluğu arasındaki kapı görevini gören bir bölmedir. Uzay yürüyüşlerinin güvenli bir şekilde başlaması ve güvenli bir şekilde sonlandırılmasını sağlayan en önemli donanımdır.[11]

Marshall Uzay Merkezi'nde üretimi tamamlanmış, Uluslararası Uzay İstasyonu'nuna ait Quest isimli hava kilidi.
Marshall Uzay Merkezi'nde üretimi tamamlanmış, Uluslararası Uzay İstasyonu'nuna ait Quest isimli hava kilidi.
Wikipedia
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun da bulunan Quest hava kilidi.
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun da bulunan Quest hava kilidi.
Wikipedia

Uzay boşluğuna çıkış süreci oldukça tehlikeli ve sıkı prosedürlerle gerçekleştirilmesi gereken bir işlemdir. İçinde bulunduğunuz araçla uzay boşluğu arasında yüksek miktarda basınç farkı vardır ve eğer kapsülünüzün uzaya açılan kapağını açacak olursanız kabinde bulunan bütün hava basınç farkı sebebiyle uzay boşluğuna boşalacaktır. Bu durum, tahmin edebileceğiniz gibi uzayda başınıza gelebilecek en kötü olaylardan birisidir. Böyle bir durumun yaşanmaması ve görevin güvenli şekilde tamamlanabilmesi için en yaygın kullanılan donanım hava kilididir.

Tüm Reklamları Kapat

Uzay boşluğuna çıkılacağı zaman ilk adım olarak EVA elbiseniz ile kabin basıncıyla aynı basınç seviyesine sahip hava kilidi bölmesine girersiniz. Ardından hava kilidi bölmesi ile kabin arasındaki kapak kapatılır ve hava kilidi bölmesinin basıncı yavaşça düşürülür. Siz bu esnada basınçlı EVA kıyafeti içinde bulunduğunuz için basınç değişikliğinden etkilenmezsiniz. Basınç seviyesi uzay boşluğu ile aynı seviyeye, yani yaklaşık 0 atm'ye geldiğinde hava kilidinin uzaya açılan kapağını güvenli bir şekilde açarak uzay boşluğuna çıkış işleminizi gerçekleştirebilirsiniz. Göreviniz bittiğinde ise aracınıza geri dönmeniz için aynı işlemin tersi tekrar edilir.[12]

Quest hava kilidi ile Uluslararası Uzay İstasyonu'nu terk eden astronot Christina Koch.
Quest hava kilidi ile Uluslararası Uzay İstasyonu'nu terk eden astronot Christina Koch.
Wikipedia

İlk ticari uzay yürüyüşünün gerçekleştirileceği Polaris Dawn görevinin, ilk duyurulan tarihinde gerçekleştirilememesine sebep olan en büyük sorunlardan biri ise bu konuyla alakalıydı. Görevin gerçekleştirileceği Crew Dragon kapsülüne entegre bir hava kilidi bulunmuyordu.[3], [4] Bunun yanında çıkış kapağı, tırmanma destekleri ve bunun gibi uzay yürüyüşünün yapılabilmesini mümkün kılacak birtakım eklentiler de Crew Dragon'da bulunmayan donanımların arasındaydı. Dolayısıyla, anlaşılacağı üzere Crew Dragon ile gerçekleştirilecek bir uzay yürüyüşü görevi, SpaceX için oldukça zorlu bir görevdi. Bu doğrultuda SpaceX mühendisleri Resilience isimli Crew Dragon aracı üzerinde değişiklikler yapmaya başladı; öncesinde kenetlenme portu olarak kullanılan arayüz yerine bir giriş/çıkış kapağı yerleştirildi ve kapsülün burun konisi kısmına Skywalker ismi verilen bir merdiven eklendi.

Polaris Dawn görevi esnasında, Crew Dragon'un açılır burun konisinde bulunan kamera ile çekilmiş çıkış kapağı ve Skywalker merdiveni fotoğrafı.
Polaris Dawn görevi esnasında, Crew Dragon'un açılır burun konisinde bulunan kamera ile çekilmiş çıkış kapağı ve Skywalker merdiveni fotoğrafı.
Polaris Progam

Crew Dragon'da hava kilidinin bulunmamasının sebep olduğu problem, kapsüle eklenecek bir hava kilidi ile değil uzay yürüyüşünden önce kapsülün içindeki bütün havanın yavaşça boşaltılmasıyla (İng: "cabin venting") kullanılarak çözülecekti. Bu uygulama, 1960'lı yıllardan beri kullanılmayan ve oldukça riskli olduğu kabul edilen bir uygulamadır. İki kişi ile gerçekleştirilecek uzay yürüyüşü sırasında, Crew Dragon'un kabini tamamen havasız olacağı için araçta bekleyen diğer iki mürettebat üyesi de süreç boyunca EVA kıyafetleri ile uzay boşluğunda bulunmuş olacaklardı.

Giysi Basıncı ve Vurgun Riski

Bir uzay yürüyüşü görevinin güvenli şekilde tamamlanabilmesi için öncesinde görevi icra edecek insanların birtakım hazırlık süreçlerinden geçmeleri gerekir. Polaris Dawn görevi kapsamında gerçekleştirilecek uzay yürüyüşünde ise havanın boşaltılması aşaması haricindeki bütün aşamalar uzun yıllardır gerçekleştirilen uzay yürüyüşü görevleriyle oldukça benzer olacaktı.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
  • Dış Sitelerde Paylaş

Bir insan için standart atmosfer basıncı yaklaşık 101 kPa'dır. Fakat EVA giysilerini 101 kPa basınçta kullanmak güvensiz olduğu için genellikle 35-45 kPa aralığındaki basınç seviyeleri tercih edilir. Bu noktada ise başka bir sorun ortaya çıkar; sabit sıcaklıkta ve sabit hacimde bulunan gazların miktarı basınçla doğru orantılı olduğu için 35 kPa basınçlı bir giyside standart hava bileşimi kullanılırsa, giysiyi kullanan kişi vücuduna yeterli miktarda oksjien alamaz. Bu noktada giysi içinde atmosfer bileşimi olan %21 oksijen ve %78 azot yerine daha yüksek oranda oksijen ve daha az oranda azot içeren gaz karışımları kullanılır.

Azot gazının daha az kullanılması aynı zamanda basınç değişiklikleri esnasına meydana gelebilecek dekompresyonun önüne geçmiş olur. Dekompresyon basitçe, vücut dokularında gaz-sıvı çözeltisi halinde bulunan azot gazının ani basınç düşüşü sonucunda gaz haline geçerek kana karışması ve gaz embolizmine sebep olmasıdır, halk arasında "vurgun yemek" olarak da bilinir. Genellikle bu durumun maksimum düzeyde önüne geçmek için uzay yürüyüşünden önceki süreçte, astronotlar %100 oksijen bileşimli gaz soluyarak azotun vücutlarından atılmasını sağlarlar. Aynı zamanda azot maruziyetini ve dolayısıyla dekompresyon riskini minimuma indirmek için EVA sırasında giysilerin içinde %100 oksijen kullanılır.[13]

EVA görevinden önce dekompresyon riskini azaltmak adına oksijen soluyon astronot Steven G. MacLean.
EVA görevinden önce dekompresyon riskini azaltmak adına oksijen soluyon astronot Steven G. MacLean.
Wikipedia

Polaris Dawn görevinin fırlatma aşamasından sonraki ilk bir saatten, üçüncü günde gerçekleştirilecek uzay yürüyüşüne kadar olan süreçte, kabin basıncı düşürülmeye ve kabindeki hava bileşimi oksijen ağırlıklı olacak şekilde değiştirilmeye başlanacaktı.

Görev Nasıl İlerledi?

Polaris Dawn görevi Jared Isaacman tarafından Şubat 2022'de ilk duyurulduğunda, fırlatma tarihi olarak 2022'nin sonlarının hedeflendiği belirtilmişti. Ancak görev başarımlarının ihtiyaç duyduğu Starlink lazer iletişimi donanımı, Spacewalker ve SpaceX'in EVA giysisi gibi donanımlar henüz hazır değildi. Bu gerekliliklerin tamamlanmasının ardından Polaris Dawn görevi, başta belirtilen tarihten yaklaşık 2 yıl sonra gerçekleştirildi.

Fırlatma ve İlk Yörünge

Polaris Dawn fırlatması 27 Ağustos 2024 günü Türkiye saatiyle 10.38'de gerçekleştirilecekti. Fakat Falcon 9'da meydana gelen bir helyum sızıntısı sebebiyle fırlatmaya 8 saat kala ertesi güne, yani 28 Ağustos'a ertelendi. 28 Ağustos günü ise görev bitiminde Crew Dragon'un ineceği Meksika Körfezinde hava koşulları uygun olmadığı için fırlatma süresiz olarak ertelendi. Ardından yaklaşık 13 gün sonra 10 Eylül 2024 günü, hava şartlarının iyiye gitmesiyle beraber fırlatma saat 12.23'te Kenndy Uzay Merkezi'ndeki LC‑39A rampasından başarı ile gerçekleştirildi.

Fırlatmadan 2 dakika 50 saniye sonra yani T+00:02:50' de Falcon 9, Crew Dragon'u taşıyan 2. aşamadan ayrıldı ve Just Read the Instructions isimli drone gemisine inmek üzere düşüşe başladı. Ardından, T+00:02:55'te 6 dakika sürecek olan ikinci aşama ateşlemesi başladı. Ateşleme sonucunda Crew Dragon, 200x1200 km'lik servis yörüngesine girdi ve T+00:12:17'de 2. aşama Crew Dragon'dan ayrıldı. Görevin birinci günü Crew Dragon, üzerindeki Draco iticileri ile yörüngesini 200x1400 km olan rekor yörüngesine taşıdı. Ardından görevin çoğunluğunun geçirileceği aynı zamanda uzay yürüyüşünün gerçekleştirileceği 200x790 km olan yörüngesine yerleşti.

Polaris Dawn görevi esnasında ateşlenen Draco iticilerinin alevi.
Polaris Dawn görevi esnasında ateşlenen Draco iticilerinin alevi.
SpaceX

Uzay Yürüyüşü Süreci

Görevin fırlatma aşamasından yaklaşık 1 saat sonra kabin basıncı, 3 gün sonraki uzay yürüyüşündeki dekompresyon riskini azaltmak adına 101 kPa'dan 59 kPa seviyelerine düşürüldü. Aynı zamanda kabinin içindeki hava bileşimindeki azot miktarı düşürülerek oksijen miktarı arttırılmaya başlandı. Uzay yürüyüşü günü olan 3. gün, EVA kıyafetleri giyildiğinde kabin basıncı ve kaskları açık halde bulunan giysilerin iç basıncı aynı seviyede, yani 59 kPa seviyesindeydi. Hemen ardından bütün astronotlar kasklarını kapattı ve uzay yürüyüşü görev sayacı başlatıldı. T+00:02:32'de giysilerin sızdırmazlık testlerinin gerçekleştirilmesi adına kabin basıncı sabit tutularak giysi basıncı yükseltilmeye başlandı. T+00:08:09'a kadar giysi basıncı 91 kPa'a yükseltildi ve giysi sızdırmazlığı doğrulandı. Bu noktadan sonra ise kabin basıncı ve giysi basıncı paralel şekilde düşürülmeye başlandı. T+00:31:56 itibariyle giysi basıncı 34kPa, kabin basıncı ise 0 kPa'dı. İlk ticari uzay yürüyüşünü gerçekleştirecek olan Jared Isaacman, Crew Dragon'un kapak kollarını tuttu ve açmak üzere doğrulama beklemeye başladı.

Crew Dragon'un kapağını açmak üzere bekleyen Jared Isaacman.
Crew Dragon'un kapağını açmak üzere bekleyen Jared Isaacman.
SpaceX

T+00:36:52'de onay geldi ve Jared Isaacman, Crew Dragon'un kapağını açtı. Ardından T+00:39:10'da Spacewalker merdivenlerini tırmanmaya başladı. Bu esnada yapılan resmi canlı yayında, sahneye Jared Isaacman'ın kaskında bulunan kameranın canlı görüntüsü alındı. Bu doğrultuda İlk ticari uzay yürüyüşünün bir kısmını, yürüyüşü yapan kişinin görüş açısından izlemiş olduk.

Jared Isaacman'ın uzay boşluğuna doğru tırmanırken gördüğü ilk Dünya manzarası.
Jared Isaacman'ın uzay boşluğuna doğru tırmanırken gördüğü ilk Dünya manzarası.
SpaceX

Isaacman, T+00:39:58 itibarıyla gövdesini, bacakları Crew Dragon'un iç kısmında kalacak şekilde uzay boşluğuna çıkarmıştı. Bu aşamada giysi ile alakalı bir takım hareket testleri gerçekleştirdi. Araç dışında yaklaşık 7 dakika kaldıktan sonra, T+00:47:36'da uzay yürüyüşünü sonlandırdı ve aracın içinde döndü.

Dragon'un burun kısmında İlk ticari uzay yürüyüşünü gerçekleştiren astronot Jared Isaacman.
Dragon'un burun kısmında İlk ticari uzay yürüyüşünü gerçekleştiren astronot Jared Isaacman.
Polaris Program

Jared Isaacman'dan hemen sonra, T+00:50:31'de Sarah Gillis ikinci ticari uzay yürüyüşünü gerçekleştirmek üzere araç dışına çıktı. Benzer testleri gerçekleştirdi ve yaklaşık 9 dakika sonra, T+00:59:59'da uzay yürüyüşünü sonlandırarak aracın içine geri döndü.

Tüm Reklamları Kapat

Astronot Sarah Gillis, Spacewalker'i uzay boşluğuna çıkmak üzere tırmanırken.
Astronot Sarah Gillis, Spacewalker'i uzay boşluğuna çıkmak üzere tırmanırken.
Polaris Program
Dragon'un burun kısmında uzay yürüyüşünü gerçekleştiren astronot Sarah Gillis.
Dragon'un burun kısmında uzay yürüyüşünü gerçekleştiren astronot Sarah Gillis.
Polaris Program

İki astronot da uzay yürüyüşünü tamamlayıp aracın içinde geri döndükten hemen sonra, T+01:03:47'de Crew Dragon'un burun kapağı kapatıldı ve hem kabin basıncı hem de giysi basıncı arttırılmaya başlandı. T+01:40:10 itibarıyla ile kabin basıncı yaklaşık 100 kPa seviyesine getirildi ve ilk ticari uzay yürüyüşü görevi başarılı şekilde tamamlanmış oldu.

Dünya'ya Dönüş

İlk ticari uzay yürüyüşünden sonraki iki gün atmosfere giriş hazırlıkları ile geçti. Bu esnada Starlink lazer iletişimi ile ilgili testler gerçekleştirildi. Bu esnada Görev Uzmanı ve Sağlık Sorumlusu Astronot Anna Menon, ailesi ile lazer iletişim tabanlı internet bağlantısı aracılığıyla görüntülü görüşme gerçekleştirdi.

Anna Menon, ailesi ile Starlink bağlantısı aracılığıyla görüşürken.
Anna Menon, ailesi ile Starlink bağlantısı aracılığıyla görüşürken.
Polaris Program

Ardından 15 Eylül günü, Türkiye saatiyle 07.35'de Crew Dragon Servis Modülü'nü ayırdı ve iticileri ile yaklaşık 7 dakika süren bir yörünge söndürme ateşlemesi gerçekleştirdi. Yörünge söndürme ateşlemesi, Dünya'ya dönecek olan uzay araçlarının yörüngelerini Dünya atmosferi ile çakışacak şekilde küçültmek adına yaptıkları ateşlemeye denir. Bu andan itibaren Polaris Dawn görevinin atmosfere giriş aşaması başlamıştı. Aynı zamanda Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon'un atmosfere girişi esnasında o sırada Uluslararası Uzay İstasyonu'nda bulunan NASA Astronotu Don Pettit aracın atmosfere giriş anının fotoğrafını çekti. Aynı zamanda iniş bölgesinde bekleyen kurtarma ekibi de atmosfere giriş anının yerden fotoğraflarını çekti.

Astronot Don Pettit'in fotoğrafını çektiği Polaris Dawn Crew Dragon kapsülünün atmosfere giriş anı. (Fotoğrafta, kırmızı daire içinde Crew Dragon ve arkadaki şehir ışıkları görülmekte)
Astronot Don Pettit'in fotoğrafını çektiği Polaris Dawn Crew Dragon kapsülünün atmosfere giriş anı. (Fotoğrafta, kırmızı daire içinde Crew Dragon ve arkadaki şehir ışıkları görülmekte)
Space.com
İniş bölgesinde bekleyen kurtarma ekibinin fotoğrafını çektiği  Polaris Dawn Crew Dragon kapsülünün atmosfere giriş anı.
İniş bölgesinde bekleyen kurtarma ekibinin fotoğrafını çektiği Polaris Dawn Crew Dragon kapsülünün atmosfere giriş anı.
Polaris Program

Türkiye saatiyle 10.36'da Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon aracı Meksika Körfezine inişini başarılı şekilde gerçekleştirmişti. O esnada iniş bölgesinde akşam saatleri olduğu için canlı yayına görüntüler kızılötesi bir kamera aracılığı ile aktarıldı.

Tüm Reklamları Kapat

Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon aracının Meksika Körfezine indiği an.
Polaris Dawn mürettebatını taşıyan Crew Dragon aracının Meksika Körfezine indiği an.
SpaceX

Ardınan Crew Dragon kurtarma gemisinde alındı ve Polaris Dawn astronotları araçtan tahliye edildi. Bünyesinde taşıdığı ilkler dolayısıyla uzay tarihine adını en ön sıralardan yazdıracak olan Polaris Dawn görevi bu andan itibaren başarı ile tamamlanmış oldu.

Kurtarma gemisine alınmak üzere vinç ile kaldırılan Crew Dragon aracı.
Kurtarma gemisine alınmak üzere vinç ile kaldırılan Crew Dragon aracı.
Polaris Program

Sonuç

Bilim tarihi, insanlığı bir sonraki seviyeye taşıyan ilklerle doludur. Günümüzde medeniyetimizin geldiği bu noktanın büyük bir çoğunluğunu bu ilklere borçluyuz. Uzay çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen başarımlar her zaman kısa vadede getirisi olacak olan başarımlar olmayabilir. Ancak yaklaşık 70 yıllık uzay tarihinin bizlere gösterdiği şudur ki; uzay alanındaki atılan küçük adımlar er ya da geç büyük devrimler ile sonuçlanacaktır. Polaris Dawn görevi, özel bir şirketin insanlığı çok gezegenli bir medeniyet haline getirme amacı doğrultusunda attığı ilk ciddi ve başarılı adımıydı. Polaris Programı kapsamında bundan sonra göreceğimiz diğer iki görev ise insanlık adına çok daha büyük ilklere imza atacak. Bizimse bu ilklerin birer ferdi olabilmemiz için elimizde ne geliyor ise yapmamız ve İnsanlığın zirvesi neresi ise bizim de orada olmamız gerekir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
1
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Umut Verici! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • collectSPACE. Polaris Dawn Crew Flies Higher Than 1966 Gemini 11 Orbital Record. Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: collectSPACE | Arşiv Bağlantısı
  • E. Berger. Two Private Astronauts Took A Spacewalk Thursday Morning—Yes, It Was Historic. (12 Eylül 2024). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: Ars Technica | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Uddin. (2022). Spacex Crew Dragon Environment Control And Life Support System Review. rgdoi. doi: 10.13140/RG.2.2.11146.80320. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ J. Silverman, et al. (2020). Development Of The Crew Dragon Eclss. 2020 International Conference On Environmental Systems. | Arşiv Bağlantısı
  • D. Wise. Starlink Expanding, Coming To Dragon Capsule On Polaris Dawn, But Nasa Has Concerns About The Constellation. (17 Şubat 2022). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: Space Explored | Arşiv Bağlantısı
  • M. Sheetz. The Launch Of The Polaris Dawn Mission, The First Of Three Under The Privately-Funded Polaris Program, Is Now Just Weeks Away. Led By Billionaire Jared Isaacman, This First Mission Aims To Push The Boundaries Of Commercial Spaceflight While Raising Money For St.. (11 Temmuz 2024). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: LinkedIn | Arşiv Bağlantısı
  • E. Howell. Nasa Astronaut Photographs Spacex's Private Polaris Dawn Capsule Reentry From Iss. (16 Eylül 2024). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
  • ^ NASA. Studying The Van Allen Belts 60 Years After America’s First Spacecraft. (31 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
  • F. J. Pavón-Carrasco, et al. (2016). The South Atlantic Anomaly: The Key For A Possible Geomagnetic Reversal. Frontiers in Earth Science, sf: 188187. doi: 10.3389/feart.2016.00040. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ R. Jewett. Polaris Dawn Mission To Test Starlink Laser Communications . (10 Eylül 2024). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: Via Satellite | Arşiv Bağlantısı
  • NASA. Quest Airlock - Nasa. Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
  • ^ NASA. (2018). Eva Office Extravehicular Activity (Eva) Airlocks And Alternative Ingress/Egress Methods Document. NASA. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ NASA. Risk Of Mission Impacts And Long-Term Health Issues Due To Decompression Sickness. (21 Mart 2023). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

Uzay yürüyüşü veya teknik ismi ile Araç Dışı Aktivite (İng: "Extravehicular activity", EVA) bir insanın içinde bulunduğu uzay aracının dışına çıkması ve uzay boşluğunda yalnızca bir kıyafet ile bulunması anlamına gelir.

Hava kilidi, uzay araçlarının kabin kısmı ile uzay boşluğu arasındaki kapı görevini gören bir bölmedir. Uzay yürüyüşlerinin güvenli bir şekilde başlaması ve güvenli bir şekilde sonlandırılmasını sağlayan en önemli donanımdır.

Dekompresyon basitçe, vücut dokularında gaz-sıvı çözeltisi halinde bulunan azot gazının ani basınç düşüşü sonucunda gaz haline geçerek kana karışması ve gaz embolizmine sebep olmasıdır.

Yörünge söndürme ateşlemesi, Dünya'ya dönecek olan uzay araçlarının yörüngelerini Dünya atmosferi ile çakışacak şekilde küçültmek adına yaptıkları ateşlemeye denir.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 05:47:24 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/18579

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Protein
İklim Değişimi
Yaşam
Gözlem
Proton
Sinek
Nasa
Kozmoloji
Uluslararası Uzay İstasyonu
Uzay Aracı
Odontoloji
Doğru
Cinsiyet
Kuşlar
Regülasyon
Aminoasit
Üreme
Uzun
Toplum
Bilgisayar
Deney
Kuvvet
Homeostasis
Gebelik
Yaşamın Başlangıcı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. C. Akçakın, et al. Polaris Dawn Görevi Nedir? Neden Önemlidir ve Başarımları Nelerdir?. (21 Aralık 2024). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/18579
Akçakın, B. C., Alparslan, E. (2024, December 21). Polaris Dawn Görevi Nedir? Neden Önemlidir ve Başarımları Nelerdir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 22, 2024. from https://evrimagaci.org/s/18579
B. C. Akçakın, et al. “Polaris Dawn Görevi Nedir? Neden Önemlidir ve Başarımları Nelerdir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 21 Dec. 2024, https://evrimagaci.org/s/18579.
Akçakın, Bora Cüneyt. Alparslan, Eda. “Polaris Dawn Görevi Nedir? Neden Önemlidir ve Başarımları Nelerdir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, December 21, 2024. https://evrimagaci.org/s/18579.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close