Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklerin tamamına verilen isimdir. Dolayısıyla adaptif bir özellik, canlının bulunduğu ortamda hayatta kalma başarısını (uyum başarısını) artırır. Bu özellikler, popülasyon içinde çeşitlilik mekanizmalarıyla rastgele ve sürekli yaratılırlar, ancak yalnızca uygun çevre şartları oluştuğunda seçilirler. Bu özelliklerin evrimleşmesi sonucu, canlının ortamına "adapte olduğunu" söyleriz.

Daha önceden de izah ettiğimiz gibi, adaptasyon olgusu, evrimi harici bir bağlamda anlamsızdır; yani adaptasyonların evrimsel değişim olmadığını iddia etmek, tanım gereği oksimorondur: Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklere verilen isimdir. Bir şey adaptasyon olup da evrimleşmemiş olamaz. Ancak evrimleşmiş her özellik adaptasyon değildir: Örneğin Cinsel Seçilim yoluyla evrimleşen özellikler her zaman "adaptasyon" kapsamında görülmez (bu, tartışmalı bir yaklaşım olsa da). Daha yaygın kabul edilen şekilde, Genetik Sürüklenme nedeniyle evrimleşen özellikler adaptasyon değildir.

Carl Sagan, hiçbir yazılı veya görsel eserinde "İnanmak istemiyorum, bilmek istiyorum." cümlelerini sarf etmemiştir. Söz, eşi ve kitaplarından bazılarının editörü olan Ann Druyan'a aittir. Ann Druyan da bu sözü büyük oranda Bertrand Russell'ın felsefi görüşlerine dayandırmaktadır.

Bu cümle, Carl Sagan'ın 1985 yılında İskoçya'da verdiği Gifford Dersleri sırasında anlattıklarının derlendiği "Bilimsel Deneyimin Çeşitleri: Tanrı Arayışına Yönelik Bireysel Bir Görüş" başlıklı kitapta geçmektedir. Kitap, Sagan öldükten sonra basılmıştır.

Bu yazımızda, temel düzeyde atom öğretisinin düşünsel düzlemi üzerine durulacak ve düşünsel argümanları sunulacaktır. Atom kavramının kelime kökünün açıklanmasını es geçmenin uygun olacağı kanısındayız. Biz, felsefeyi akademik düzlemde yapan kişiler olarak, felsefe tarihinin ve kelimenin dilsel kökünün felsefi düşünüşe bir engel olmasının sıkıntılarını yaşamaktayız. Bu bakımdan kelime ve kavram arasındaki farka vurgu yapmalıyız. Felsefe tarihi, kişileri ele alırken bu makale de verilmek istenen en net kısmın felsefenin tarihi kadar sistematiğini de vermek amacı olacaktır.

Atom kavramı, yeni çağların doğa bilimlerinden çok daha eskidir. Kökleri eski Yunan düşünce geleneklerinden gelen bugünse çoğunlukla bilimsel düzlemde karşılaştığımız çelişkili bir kavramdır (çelişki kelime kökenlidir. Atomus, kelime anlamıyla "bölünemezler"dir). Bu temel düşünce bir felsefi düşünüş sistematiğinin belli döneme göre en son ve etkili kısmı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ne var ki atom olaylarının modern yorumunun, ilkçağların maddeci düşünüşüyle pek az benzer kısımları vardır. 

Biyolojik cinsiyet ile ilgili anatomik farklılıklar pelviste, halk arasındaki adıyla leğen kemiğinde kolayca ayırt edilebilmektedir. Erkek ve dişi Homo sapiens pelvisleri arasındaki yapısal farklılıklar, dişi pelvisi ile karşılaştırıldığında daha belirgin ve iyi işaretlenmiş kas ekleri ile birlikte daha büyük eklem yüzeyleri olan erkek pelvisinin daha kalın iskeleti ile ilgilidir.

Daha belirgin farklılıklar ise, elbette dişi pelvisinin doğuma uygun şekilde evrimleşmesinden kaynaklanmaktadır. Peki gerçekten öyle mi?

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), önlenebilir ve tedavi edilebilir bir ilerleyici akciğer hastalığı türüdür. KOAH, uzun süreli solunum semptomları ve hava akımı kısıtlılığı ile karakterizedir.^[1] Ana semptomlar, mukus üretebilen veya üretmeyen nefes darlığı ve öksürüktür.^[1] KOAH, yürüme veya giyinme gibi günlük aktivitelerin zorlaşmasıyla giderek kötüleşir.^[2]

KOAH'ın en yaygın iki durumu amfizem ve kronik bronşittir ve bunlar, iki klasik KOAH fenotipidir.^[3] Amfizem, duvarları parçalanarak akciğer dokusunda kalıcı hasara neden olan genişlemiş hava boşlukları (alveoller) olarak tanımlanır. Kronik bronşit, iki yıl boyunca her yıl en az üç ay süren prodüktif öksürük olarak tanımlanır. Bu koşulların her ikisi de KOAH olarak sınıflandırılmadıklarında hava akımı sınırlaması olmaksızın mevcut olabilir. Amfizem, önemli sayıda insanda hava akımını sınırlayabilen ve hava akımı kısıtlaması olmaksızın var olabilen yapısal anormalliklerden sadece biridir.^[4][5] Kronik bronşit her zaman hava akımı kısıtlılığına yol açmaz ancak sigara içen genç erişkinlerde KOAH gelişme riski yüksektir.^[1] Geçmişte KOAH'ın birçok tanımı amfizem ve kronik bronşiti içeriyordu, ancak bunlar GOLD raporu tanımlarına hiçbir zaman dahil edilmedi.^[1] Amfizem ve kronik bronşit, KOAH'ın baskın fenotipleri olmaya devam etmektedir, ancak bunlar arasında sıklıkla örtüşme vardır ve bir dizi başka fenotip de tanımlanmıştır.^[3][6]

Memelilerin bilimsel deneylerde kullanılmasının mümkün olduğunca kısıtlanması gerekliliği, biyomedikal çalışmaların farklı pek çok alanında hücre kültürlerinin geliştirilmesi ve kullanılmasına yol açmıştır. Hücre kültürleri mikrobiyolojide özellikle virüslerin üretilmesi ve tanımlanması, virüs aşılarının üretimi amacıyla kullanılmaktadırlar. Yeni yüzyılda ise kanser araştırmalarının hız kazanması ile özellikle kanser ilaçlarının geliştirilmesinde, etkilerinin saptanmasında hücre kültürleri özellikle büyük önem kazanmıştır.

İlk defa 1951 yılında Baltimore’da (ABD) servikal kanser nedeniyle takip edilen Afrika kökenli Amerikalı bir hastanın kanser dokularının laboratuvarda kültürü başarılabilmiştir. Henrietta Lack adındaki hasta kanserin yayılması sonucu ölmüş ancak ölümsüz hücrelerinin kültürü adına atfen HeLa adı ile dünya genelindeki laboratuvarlara talep nedeniyle dağıtılmıştır. Bu olayın ilginç diğer yanı ailesinin uzun yıllar bu hücrelerin tüm dünya genelinde yaşamaya devam ettiğinden haberdar olmamalarıdır. Kanser hücrelerinin ölümsüz olması ve çok kolay üretilebilmeleri çalışmalarda hücre kültürü gerektiren araştırmalara hız kazandırmıştır. Amerikan Tipi Kültür Koleksiyonu (American Type Culture Collection, ATCC) ve Avrupa Hücre Kültür Koleksiyonu (European Collection of Cell Culturu, EACC) hücreler için ana kaynaklardır ve 80 farklı türe ait 4000’den fazla hücre kültürünü bünyesinde bulundurmaktadır.

Birlikte yaşayan ya da birbirleriyle çok fazla zaman geçiren kadınların adet döngülerinin senkronize olduğu iddiasını destekleyen hiçbir bilimsel veri yoktur.^[1]

Kadınların adet döngülerinin senkronize olabileceği fikri, ilk olarak 1971 yılında Nature dergisinde yayımlanan Menstrüal Senkronizasyon ve Baskılama başlıklı makalede, Martha K. McClintock tarafından tespit ve tarif edilmiştir.^[2] Bu sebeple, buna "McClintock Etkisi" adı da verilmektedir. 

Muhtemelen zaten bildiğiniz gibi boşanmalar giderek yaygınlaşıyor. Wang ve Schofer, 2018’de yaptıkları çalışmada, 1970’li yıllardan bu yana dünyada boşanma oranının iki katından fazla arttığı sonucuna ulaştılar. Araştırmacılara göre Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa boşanma oranlarının en yüksek olduğu yerler. Bunun dışında Kanada’da, Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da da dünya ortalamasının çok üzerinde oranlar mevcut. Uzak Doğu ve Orta Doğu ülkelerinde ise oranlar giderek artmasına rağmen, dünyanın geri kalanına göre hâlâ oldukça düşük.

Aynı araştırmada, bir ülkedeki boşanma oranını en fazla etkileyen faktörün ekonomik gelişmişlik düzeyi olduğu sonucuna ulaşıldı. Buna göre kişi başına düşen milli gelir arttıkça boşanma oranı da artıyor. Boşanma ile en ilgili görünen toplumsal bazdaki diğer değişkenler ise eğitim seviyesinin yüksek olması, kadının çalışma hayatında olması, dindarlığın daha düşük olması ve sosyal aktivizm.

Artemis görevleriyle NASA, ay yüzeyini her zamankinden daha fazla keşfetmek için yenilikçi teknolojileri kullanarak Ay'a ilk kadını ve ilk siyahi insanı indirecek. Sadece Ay'a geri dönmek için değil oraya yerleşmek için de gidiliyor. Orion kapsülünü Ay'ın yaklaşık 65 bin kilometre ardına gönderecek olan Artemis 1 görevi, NASA'nın daha büyük Artemis programının ilk aşaması. Artemis 1'i sırasıyla 2025/2026 yıllarında Artemis 2 ve Artemis 3 görevleri takip edecek. Artemis 2, Artemis 1'in rotasını takip edecek ancak bunu rokette dört kişilik bir mürettebatla yapacak. Ve Artemis 3, Ay'a ayak basacak olan ilk kadını gönderecek. Nelson, Artemis 1 gecikmelerinin programın geri kalanını etkilemeyeceğini söyledi. Her Artemis görevi, en azından erken dönemde, yaklaşık 4 milyar dolara mal olacak. Bu görev, insanlığı Mars'a yapılacak uzun yolculuğa hazırlayacak ve sürdürülebilir bir ay ekonomisi kurmamıza yardımcı olacak. NASA, görevi gerçekleştirmek için uluslararası ve ticari ortaklarla çalışıyor.

Artemis 1 mürettebatsız görev olup, 50 yıl sonra Ay'a yapılacak ilk insanlı seferler için kritik teknolojiyi test edecek(birkaç kez ertelendi). Artemis 1 görevi NASA'nın Ay'a dönüşünü işaret eden bir dizi planlı görevin ilki. Bu görev Apollo'nun sona ermesinden bu yana uzaya insan göndermeye yönelik ilk çabadır.