Parkinson Gibi Nörodejenratif Bir Hastalığı Koklayarak Teşhis Etmek Mümkün Olabilir mi?

-
Özgün
Özgün Nedir?
Bu yazı, Evrim Ağacı'na ait, özgün bir içeriktir. Konu akışı, anlatım ve detaylar, Evrim Ağacı yazarı/yazarları tarafından hazırlanmış ve/veya derlenmiştir. Bu içerik için kullanılan kaynaklar, yazının sonunda gösterilmiştir. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri'ne tabidir.
- Sinirbilim (Nörobiyoloji)
- Otorinolarengoloji
Köpeklerin keskin koku duyusunu hepimiz biliriz. Ancak insanlar da belirli kokuları alma konusunda en yakın dostlarından geri kalmadığı durumlar var gibi gözüküyor. Örneğin insanlar (en azından spesifik bir insan), Parkinson gibi nörodejeneratif bir hastalıkla ilişkili kokuları alabiliyor ve erken teşhis koyabiliyor!
Manchester'daki araştırmacılar, deride kokuyla bağlantılı olduğunu düşündükleri molekülleri belirlediklerini ve bunun erken teşhise yol açabileceğini umduklarını söylüyorlar. Çalışma, Perth'den 68 yaşında emekli bir hemşire olan Joy Milne'den ilham alıyor. Milne, yıllar sonra Parkinson hastalığı teşhisi konacak olan kocası Les'in üzerindeki "misk" kokusunu, teşhisten 12 yıl önce ilk olarak fark etmişti. Benzer şekilde köpeklerin; akciğer, meme, cilt ve mesane kanserlerini erken evrede kokudan tespit ettikleri bilimsel araştırmalar bulunmaktadır.
Hemşire olarak görev yapan Joy Milne, bir gün eve geldiğinde kocasından çok kötü bir kokunun yayıldığını fark etti. Eşi sık sık yıkanmasına rağmen kokuyu gidermedi ve zaman geçtikçe koku daha da güçlendi. Kocasının kişilik özellikleri ve uyku alışkanlıkları da değişmeye başlayınca Joy, anestezi uzmanı olan kocası Les Milne'i beyin tümörü olduğunu düşünerek doktora gitmeye ikna etti. Les'e, Parkinson hastalığı teşhisi kondu.
Daha sonra Joy Milne, bir gün eşini Parkinson hastalarının birbirine destek olduğu bir grup toplantısına götürdüğünde, resmen şok oldu; çünkü Joy Milne, toplantıdaki bütün insanların kocası gibi koktuğunu dolayısıyla yüksek koku alma duyusunun oldukça benzersiz ve muhtemelen benzeri görülmemiş bir şey olduğunu ilk kez fark etti. Bu olay üzerine Milne, Edinburgh Üniversitesi'nde Parkinson hastalığı çalışan araştırmacılara bu durumu bildirdi. Araştırmacılar, ilk başta bu duruma inanmasalar da daha sonra gerçek olabileceğini anlayınca Joy Milne ile iletişime geçerek bu duruma yönelik çok basit bir test hazırladılar.
Kadına, sağlıklı insanların giydiği ve Parkinson'lu insanların giydiği giysiler rastgele bir şekilde koklatılıp Joy'un hangilerinin hasta olup olmadığını ve hasta olduğu kişinin erken mi yoksa ileri evrede mi olduğunu söylemesi istendi. Joy Milne, bu konuda tek bir kişi hariç hastaları bulmada çok üstün bir başarı gösterdi. Hata yaptığı düşünülen o tek kişinin de birkaç ay sonra Parkinson hastası olduğu anlaşıldı!
Bundan ilham alan araştırmacılar, Joy Milne sayesinde Parkinson'a özgü koku moleküllerini tespit etmeye çalıştılar ve bu kokunun ortaya çıkmasına sebep olan 4 molekül keşfettiler. Bu moleküller, Eikozan, Hipürik Asit, Oktadekanal, Perilik Aldehid olarak bilinen moleküllerdir. Ayrıca yapılan başka çalışmalarda, kadının diğer hastalıklara ait kokuları da alabildiği keşfedilmiştir. Bu durumun, kadının beynindeki koku alma alanının normalden büyük olmasından ya da beyindeki ilgili koku merkezlerinin bu molekülleri tanıyacak biçimde özelleşmiş olduğu düşünülmektedir.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F3588d7372844d0d59b8f5d3112450b23.png)
Köpekleri Özel Kılan Ne?
Bunun sebebi köpeklerin beyinlerinin büyük bir kısmını kokuya ayırmasıdır. İnsanların burnunda yaklaşık beş milyon koku alma hücresi bulunurken, köpeklerde bu sayı 200 milyona kadar çıkar. İnsan burnunda koku alma bölgesinin genişliği (olfaktör epitel) 10 santimetrekare iken, bu alanın köpeklerde 170 santimetrekare olduğu biliniyor. Ayrıca her santimetredeki reseptör sayısı insandakinin 100 katıdır. Dolayısıyla hastalıkların kokularını en iyi algılayabilecek canlılar köpeklerdir.
Bazı köpeklerin daha önce kanser teşhisi konan sahiplerinin leke ve benlere karşı tepki gösterdiğine dair raporlar tutulmuştur. Yapılan ilgi çekici bir araştırmada ise eğitilen 5 köpek akciğer kanseri olan hastaların nefes kokularını tanımada eğitildi. Yapılan saha çalışmasında kanseri teşhis etmede biyopsi testlerinin başarı oranıyla birebirdi. Yapılan diğer araştırmalarla birlikte köpeklerin akciğer, meme, cilt ve mesane kanserlerini tespit edebildiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F5358377ddd0e721b269d8304196e41fd.jpg)
Bu alanda yapılan araştırmalar devam etmekle beraber, son zamanlarda dünyayı etkisi altına alan SARS-CoV-2'nin de kokusunun alınabileceği düşünülmektedir. Finlandiya'da Helsinki-Vantaa havalimanında COVID-19 konusunda eğitimli köpekler görev yapıyor. Uzmanların söylediğine göre köpeklerle, PCR testinden bile daha başarılı sonuçlar elde edildi. Köpeklerin hasta olarak tespit ettiği bazı hastaların test sonucu negatif çıksa da birkaç gün sonra bu kişilerde de hastalık semptomları olduğu rapor edilmiştir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 4
- 3
- 2
- 2
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- E. Quigley. Parkinson's Smell Test Explained By Science. (20 Mart 2021). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2021. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
- E. Quigley. The Woman Who Can Smell Parkinson's Disease. (22 Ekim 2021). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2021. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
- T. Kunath, et al. (2021). Discovery Of Volatile Biomarkers Of Parkinson’s Disease From Sebum. ACS Publications, sf: 8. doi: 10.1021/acscentsci.8b00879. | Arşiv Bağlantısı
- A.Downing Peck. Woman Who Can Smell Parkinson’s Disease In Patients Even Before Symptoms Appear May Help Researchers Develop New Clinical Laboratory Test. (15 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2021. Alındığı Yer: Dark Daily | Arşiv Bağlantısı
- M. Rozenabum. The Science Of Sniffs: Disease Smelling Dogs | Understanding Animal Research. Alındığı Tarih: 16 Haziran 2021. Alındığı Yer: Understanding Animal Research | Arşiv Bağlantısı
- A. Jones. Dogs Are Teaching Machines To Sniff Out Cancer. (18 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 16 Haziran 2021. Alındığı Yer: The Scientist Magazine | Arşiv Bağlantısı
- J. Church, et al. (2001). Another Sniffer Dog For The Clinic?. The Lancet, sf: 930. doi: 10.1016/S0140-6736(01)06065-2. | Arşiv Bağlantısı
- M. McCulloch, et al. (2016). Diagnostic Accuracy Of Canine Scent Detection In Early- And Late-Stage Lung And Breast Cancers:. Integrative Cancer Therapies, sf: 30-39. doi: 10.1177/1534735405285096. | Arşiv Bağlantısı
- C. M. Willis, et al. (2004). Olfactory Detection Of Human Bladder Cancer By Dogs: Proof Of Principle Study. BMJ, sf: 712. doi: 10.1136/bmj.329.7468.712. | Arşiv Bağlantısı
- United Nations. Finland First In Europe To Use Dogs To Detect Covid-19. (1 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 16 Haziran 2021. Alındığı Yer: United Nations | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/06/2023 06:07:54 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10585
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.