Olimpik Sporcular İnsan Performansının Sınırlarını Zorluyor! Peki Rekorları Kırmaya Devam Edebilecekler mi?

Eğitim, teknoloji ve teknikteki gelişmeler devam ederken kırılması "imkânsız" rekorları kırmaya ne kadar yakınız? Geçtiğimiz aylarda bir cumartesi sabahı Manhattan'da bir otelin balo salonunda bulunan Noah Lyles, telefonundan hesap makinesini açtı ve türümüzün atletik performansının üst sınırını hesaplamaya çalıştı.

Lyles, bugüne kadar Dünya üzerinde yaşamış milyarlarca insan arasında iki kişi hariç hepsinden daha hızlı koşmayı başarabildi. Yakında bu iki kişiyi de saf dışı bırakacağından emin. Jamaikalı Usain Bolt'un dünyanın en hızlı 200 metre yarışında ilk yarıyı kaç saniyede tamamladığını hesap makinesine yazdı. Ardından da kendi en iyi 200 metre koşusunun ikinci yarısını koşma süresini ekledi. Bu hesaplamadan sonra şunları söyledi:

Neden ben de bu kadar hızlı koşamıyorum? Aslında vücudumuz dünya tarihinden habersizdir, koşarken ulaşabileceğimiz maksimum hızı bir tek zihnimiz bilir. Eğer zihninizi kapatır ve vücudunuzun sadece koşmasına izin verirseniz inanılmaz şeyler olduğunu görürsünüz.

The Washington Post

Olimpiyatlar, dünyanın en iyi sporcularını belirleyen bir gösteriden ziyade dört yılda bir insan performansının sınırlarına açılan bir penceredir. Geçtiğimiz haftalarda binlerce sporcu Paris Olimpiyatlarında madalya kazanmak ve podyuma çıkmak için yarıştı. Armand Duplantis, Sydney McLaughlin-Levrone gibi seçkin bir avuç sporcunun hedefi ise bugüne kadarki rekorları kırmaktı.^{[1], [2]}

Washington Post'un yüzme ve atletizm branşlarındaki rekorların gelişimini inceleyen analizi; gelişen teknoloji, antrenman teknikleri ve yeteneğin her iki sporu da ne derece etkilediğini gösteriyor. Yüzücüler bilinen sınırları aşmaya devam ederken özellikle de kısa mesafe sprint branşlarında pist rekorları olasılıkların sınırlarına yaklaşıyor olabilir.

Olympedia

Atletizmde zirveye ulaşma hedefi yarışmacılar arasında bir takıntı haline gelmiş, taraftarları etkilemiş ve bilim insanlarını büyülemiştir. İnsanların ilerlemesini sürdürme gerekliliği olimpiyatların sloganında da yer almaktadır: Slogan "En hızlı, en yüksek, en güçlü!" değil, "Daha hızlı, daha yüksek, daha güçlü!" şeklindedir. Norveçli filozof Sigmund Loland, 1998'de yazdığı bir makalede şöyle diyor:^[3]

Rekor, insanın muhteşemliğinin ve sonsuz olasılığın sembolik bir mesajı olarak karşımızda duruyor.

Gelin görün ki olasılıklar yalnızca bir yere kadar sınırsız olacaktır. Bir saat yardımıyla derece ölçümü yapılan sporlarda mantıksal bir eşik vardır. Bir insanın 100 metreyi bir saniyeden daha kısa sürede koşması kesinlikle mümkün olmadığından bu sınır, Usain Bolt'un 9.58 saniyelik mevcut rekoru ile bir saniye arasında bir yerde bulunmaktadır. Araştırmacılar, insanların aşmasının mümkün olmayacağı sınır ve bu sınıra ne kadar yakın olabileceğimiz konusunda çalışmalar yapmış, çeşitli varsayımlarda bulunmuş ve teoriler üretmişlerdir. Dört kez olimpiyatlarda altın madalya kazanan emekli yüzücü Janet Evans şunları söylüyor:

Eşiğin nerede olduğunu bilmiyorum. İşte bu yüzden, tüm bunlar oldukça ilgimizi çekiyor. Birisi 100 metreyi ne kadar hızlı koşabilir? Birisi 50 metreyi ne kadar hızlı yüzebilir? Ne kadar ileriye gidebileceğimizi hep birlikte göreceğiz. Bu işi yapmamızın nedeni de bu.

Bu soruların yanıtı sadece insan fizyolojisine değil aynı zamanda sosyolojiye ve teknolojiye de bağlıdır. On yıllar öncesine kıyasla dünyanın daha fazla köşesinden daha fazla potansiyele sahip sporcular, en iyi seviyede yarışabilmek için fırsat ve kaynaklara erişebilmektedir. Tecrübe ve internetin bağlayıcı gücü, antrenörlükte ve sporcuların yeteneklerine ve vücut yapılarına en uygun olan sporu seçmeye yönlendirmek açısından büyük sıçramalar yaratmıştır.

Performans arttırıcı ilaçlardan kaynaklanan şüpheler bir yana, sporcular ekipman ve antrenman bilimindeki ilerlemeler sayesinde sınırlarını zorlamışlardır. 1936 yılında düzenlenen olimpiyatlardan 4 altın madalya ile dönen Jesse Owens, günümüzde kullanılan sentetik pistlerin aksine çamur ve kül karışımı ile yapılmış, engebeli bir atletizm pistinde koşuyordu ve yarış başlangıcında ayaklarını yerleştirdiği çukurları bahçe aletleri ile kazmak zorundaydı.^{[4], [15]} Tüm bu şartlara rağmen 1935 yılında 8 metre 13 santimetre ile kırdığı uzun atlama dünya rekoru 25 yıl gibi uzun bir süre kırılamamıştı.^[5]

1972 Münih olimpiyatlarında 7 yüzme branşında da dünya rekoru kırarak altın madalya kazanan ve 36 yıl boyunca "tek bir olimpiyat oyununda en fazla altın madalya kazanan sporcu" unvanını elinde tutan Mark Spitz ise gözlüksüz yüzüyordu!^[6] Teknik yeniliklerle birlikte sporcular da evrimleştiler. Oregon Üniversitesi fizyoloji profesörü Brad Wilkins şunları söylüyor:

Sınırları zorlamak ve yapabileceğimizi düşündüğümüz şeylerin ötesine geçmek biz insanların bir özelliği. Muhtemelen türümüzün hayatta kalmasının bir nedeni de bu: Çünkü daha ileri gitmeyi, yeni bir şeyler inşa etmeyi ve Neandertallerin yapamadığı şeyleri yapmayı hedefledik. Bir insanın sınırları olduğuna inanıyorum, ancak bana kalırsa insanlığın bir sınırı yok.

Tarih, insanlığın yapay sınırlar koyduğu ve daha sonrasında tüm bu sınırları aştığı örneklerle doludur. Yüzücüler 2008 ve 2009 yıllarında, spor yönetim biriminin kısa bir süre sonra yasakladığı kıyafetleri giyerek rekorları alt üst etmişlerdi. Mark Spitz'in unvanını elinden alan ve 2008 Pekin olimpiyatlarında 8 altın madalya kazanmayı başaran efsane yüzücü Michael Phelps'in antrenörü Bob Bowman, sınırlarla ilgili şunları söylüyor:^[7]

Sınırları zorladığımızı düşünüyordum. Hatta belki de sınıra ulaşmıştık ve yapabileceğimizin hepsi buydu.

Ancak o zamanlardan bu yana rekorların çoğu kırıldı ve yüzme branşlarının dörtte üçünde 2021 Tokyo'da altın madalya kazanmayı sağlayan süre, 2008 Pekin Olimpiyatlarında kaydedilenden daha kısaydı. Benzer şekilde 1954 yılında Roger Bannister, 3.59.40'lük süre ile "bir milin 4 dakikanın altında koşulmasının mümkün olmadığı" inancını yok etmişti.^{[8], [9]} Bugün ise lise düzeyindeki en iyi koşucular, rutin antrenmanlarında bir mili dört dakika civarında koşmaktadır ve dünya rekoru 3 dakika 43 saniye 13 salisedir. İngiliz fizyoloji profesörü Andrew Jones şunları söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu noktaya gelmemiz 70 yıl sürdü. Ancak bir 70 yıl sonra bugünkünden 17 saniye daha hızlı olacağımızı düşünmüyorum. İlerleme hızı doğal olarak yavaşlamalıdır. Bu sınırın ne olduğunu hayal etmek bir bilim insanı kadar bir sanatçıya da düşen bir görevdir.

Washington Post

Aşılamaz Sınır Aranıyor!

Experimental Biology dergisinin Aralık 2008 sayısında "Köpeklerde, Atlarda ve İnsanlarda koşu Hızının Sınırları" başlıklı bir makale yayınladı.^[10] Makale, bir hipotezi test etmeyi hedefleyen Stanford'dan deniz biyoloğu Mark Denny tarafından kaleme alınmıştı. Dünya rekorlarının kırılma oranının insan nüfusu ile ilişkili olduğunu bulmayı umuyordu. İnsan nüfusunun hızlı artışından dolayı Denny, sınırları aşmanın tamamen bir olasılık meselesi olduğunu düşünüyordu. Ancak istatistikler Denny'nin varsayımını doğrulamıyordu.

Bunun üzerine Denny, farklı bir yaklaşım benimsedi ve safkan atlar ile yarış tazılarına ait verileri inceledi. Veriler, 1960'lar ve 1970'lerden itibaren performanslarının durağanlaştığını gösteriyordu. Yetiştiriciler, hayvanları daha hızlı olmaları için zorladıkça hayvanların hız kazanmasını sağlayan özellikler onları aynı zamanda daha kırılgan hale getirdi.

Giderek dayanıksızlaşıyorlar. Bir noktadan sonra insanlar da aynı şeyle karşılaşacak.

Denny, yarış hayvanlarından elde ettiği verileri resmi atletizm kayıtları ile karşılaştırdı. Mekaniği ya da fizyolojiyi dikkate almadan insanlar için var olan eğrinin hayvanların hız eğrisi ile ne zaman eşleşeceğini tahmin eden bir model oluşturdu. Hem erkekler hem de kadınlar için farklı pist mesafelerine göre insanın koşabileceği en hızlı dereceler olduğunu iddia ettiği süreleri buldu.

Denny'nin ulaştığı sonuca göre erkeklerin 100 metre koşuda ulaşabileceği sınır 9.48 saniyeydi ve kadınlar 800 metre yarışlarını asla 1 dakika 50.83 saniyeden daha hızlı bitiremeyecekti. Denny'nin makalesinin yayınlanmasından bu yana geçen 15 yılı aşkın sürede bu mutlak sınırlardan yalnızca biri geçilebildi: Tigst Assefa'nın 2023 yılında elde ettiği 2:11:53'lük derecesi başta olmak üzere dört kadın sporcu, Denny'nin iddia ettiği sınır derece olan 2:14:57'den daha hızlı bir maraton koştu. Denny şöyle söylüyor:

İki ayaklı olan biz insanlara karşı dört ayaklı hayvanlar, yarım ton ağırlığında olanlara karşı 30 ila 40 kilo ağırlığında olanlar kıyaslanıyor. Bu kıyaslamanın sonucu da en azından memeliler arasında evrensel olan bir şeyler olduğunu gösteriyor. Atletik performans söz konusu olduğunda insanların istisnai olmadığı doğrulanıyor.

Denny, sporcuların "mutlak" sınırları aşmasını ve yeni rekorlar kırmasını destekliyor. Ayrıca her ne kadar sofistike bir makale yazsa da

sadece istatistikleri göz önünde bulundurduğunu ve makaleyi "sayılarla oynamak" durumuna düşürdüğünü kabul ediyor.

Bir limitin belirlenmesine yönelik fizyolojik yaklaşımlar çok yönlüdür. En üst düzeyde bakıldığında fizik kuralları bile insanı kısıtlar. Jones, bununla ilgili şunları söylüyor:

Ne kadar hızlı giderseniz hava direncinin yavaşlatıcı kuvveti o kadar büyük olur. Gücünüzü yüzde bir iki oranında arttırabilseniz bile bu aynı oranda daha hızlı gittiğiniz anlamına gelmez.

Texas Christian Üniversitesinde Hareket Performans Laboratuvarının direktörü Peter Weyand, sprint hızı konusunda uzmanlaşmıştır ve sprinterlardan yani kısa mesafe koşucularından "kuvvet uygulayıcı makineler" olarak bahsetmektedir. Düşünmeden yaptığımız bir şey olmasına rağmen hareket aslında son derece karmaşıktır ve uyum içinde çalışan bir dizi sistemden oluşur. Hızın temelinde yatan şey koşucunun ağırlığına oranla yere ne kadar sert basabildiğidir.

World Athletics

Koşucular iki değişkeni kontrol ederler: Ayaklarının yere basma süresi ve kaslarının yere uyguladığı kuvvet. Yere basma süresini kısaltmanın tek yolu daha fazla kuvvet uygulamaktır. Weyand'a göre bu temas süresi ve koşucunun bacak uzunluğu bilinirse, koşucunun ne kadar hızlı koştuğu şaşırtıcı bir doğrulukla tahmin edilebilir. Ancak Weyand, en hızlı olası derece için bir tahmin yürütmekte tereddüt ediyor.

Kısa mesafe koşucularını sınırlayan faktörler, uzun mesafe koşucularını sınırlayanlardan farklıdır. Dayanıklılık performansı, temel olarak bir sporcunun egzersiz sırasında ne kadar oksijen kullanabildiğini gösteren maksimum oksijen alımı yani "VO2 max" tarafından belirlenir. Bir sporcunun VO2 max değeri, bir arabanın motor hacmine benzetilebilir. Antrenman bunu bir noktaya kadar iyileştirebilir. Bir erkek için kaydedilen en yüksek VO2 max değeri dakikada kilogram başına 97.5 mililitredir. Jones bununla ilgili şöyle söylüyor:

En azından doğal yollarla 10 ila 20 yıl içerisinde bundan daha yüksek değerlere sahip olmamızın nasıl veya neden mümkün olabileceğini tahmin etmek zor.

1991 tarihli bir makalede, Michael Joyner elit uzun mesafe koşucularını inceledi ve mümkün olan en iyi olası VO2 max, laktat eşiği ve koşu ekonomisini, yani koşucunun belirli bir hızda koşmak için ne kadar enerji harcadığını belirledi.^[11] Eğer bir koşucu bu üç özelliği aynı anda en iyi düzeye getirmeyi başarabilirse en hızlı olası maraton süresinin 1:57:58 olacağını belirtti. Mayo Clinic'te insan performansı konusunda uzman olan Joyner, hâlâ hesaplamasının arkasında. Erkeklerde güncel maraton dünya rekoru ise 2:00:35. Joyner, rekorların kırılmasının sebepleri ile ilgili şunu söylüyor:

Şu anda dünya rekorlarının çoğunun kırılmasının veya tekrarlanmasının öncelikle teknoloji, ardından toplumsal kaynaklı olduğunu görüyoruz. Ve sporcuların fiziksel olarak 20 yıl öncesinden daha iyi olduklarını düşünmüyorum.

Olympics

Daha Hızlı Olmanın Yollarını Bulmak

Atletik başarının ilerleyişini analiz ederken saat, sabit mesafeler ve minimum ekipman kullanan iki spor dalı karşılaştırma için uygundur. Verilere göre koşudaki en iyi performanslar yüzme ile kıyaslandığında durağanlaşmış durumdadır. Geçtiğimiz on yılda, yüzme branşlarında olimpik atletizm branşlarına kıyasla yüzde 43 daha fazla dünya rekoru kırılmıştır.

En iyi olimpiyat performansları, yüzmedeki hızlı ilerlemeyi vurguluyor. Bireysel atletizm branşlarında 2021 Tokyo Olimpiyat Oyunları şampiyonlarının hiçbiri 1972 olimpiyat şampiyonlarından yüzde 6'dan daha hızlı bir dereceyle şampiyonluk elde etmedi. Bunun yanında Tokyo'da bireysel yüzme branşlarında altın madalya kazananların her biri 1972 olimpiyat şampiyonlarından en az yüzde 7 daha hızlı bir derece elde etti. 10 branşta ise en az yüzde 10 daha hızlıydılar.

Agora Bilim Pazarı

YAŞAMA TUTUNMAK İÇİN NEDENLER

“”Yaşamak istiyorum. Hayatı yazmak, okumak, hissetmek; yaşamak istiyorum. Göz açıp kapayıncaya dek geçen ömrümüz süresince hissedilebilecek her şeyi hissetmek istiyorum. Depresyondan nefret ediyorum. Ondan korkuyorum. Hatta düşündükçe dehşete düşüyorum. Ama diğer yandan beni ben yapan şey de o. Ve eğer –benim için– yaşamı hissetmenin bedeli buysa, ödemeye değer.”
Yaşama Tutunmak İçin Nedenler, dünyadaki vaktimizi en iyi şekilde geçirebilmek hakkında. Matt Haig yirmi dört yaşındayken kelimenin gerçek anlamıyla uçurumun kenarındaydı ve atlamak üzereydi. Bu kitap onun neden atlamadığının, nasıl iyileştiğinin, anksiyete ve depresyonla yaşamayı nasıl öğrendiğinin hikâyesi. Aynı zamanda, nasıl daha iyi yaşanır, daha iyi sevilir, daha iyi okunur ve daha fazlası hissedilir gibi sorulara dair iyimser ve cesaretlendirici bir keşif yolculuğu.
Haig’in zihninden geçenleri okudukça kendimizi daha iyi görüyor, içimizdeki dehlizlere inmeye daha kolay cesaret ediyoruz. Yaşama Tutunmak İçin Nedenler, iyi hissetmenin mümkün olmadığını düşündüğümüzde, halimizden dolayı suçluluk duymadan, yaşama bir ucundan tutunabilmek için yazılmış alçakgönüllü bir manifesto.
“Muhteşem. Bir oturuşta bitirdim. Dokunaklı, komik, kışkırtıcı ve içten. Depresyondan mustarip olan ya da böyle birini tanıyan herkesin –yani hepimizin– okuması gerek.”S. J. Watson
“Haig’in zihinsel çöküşünün ve iyileşme sürecinin hikâyesi, depresyona dair anlatılar arasında en samimi ve yararlısı.”Sunday Times
“Hayat kurtarabilecek küçük bir başyapıt”Joanna Lumley

Devamını Göster

₺210.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Koşucular ve atıcılar gibi, yüzücüler de teknolojik gelişmelerden yararlandılar: Daha iyi giysiler, dalga oluşumunu azaltan gelişmiş havuz olukları, daha hızlı yüzmeyi sağlayan daha derin havuzlar gibi bazı teknik iyileştirmeler yaşandı. Ancak uzmanlar, bu sporlardaki gelişim farkının teknik kullanımından kaynaklandığını düşünüyor.

Amerikan Yüzme Antrenörleri Derneği danışmanı Russel Mark şöyle söylüyor:

Yüzme, karada yaşayan canlılar olan insanlar için o kadar doğal olmayan bir şey ki, yüzen insanların gelişmeye devam ettiğini söyleyebilirim. Hâlâ öğreniyoruz. Hâlâ en iyi uygulamaları ve yapılacak en iyi şeyleri bulmaya çalışıyoruz. Koşu, insanlar var olduğundan beri evrimleşiyor ve koşu sporunu mükemmelleştirmek için çok zamanımız oldu.

USA Swimming

Geçen yıl düzenlenen dünya şampiyonasında Fransız Leon Marchand, Michael Phelps'in 2008'den beri elinde tuttuğu son rekor olan 400 metre bireysel karışık rekorunu kırdı.^[12] Marchand, Bowman'ın yüzme tekniğinde "muhtemelen şu anda en büyük etkiyi yapan özellik" dediği su altı vuruşu tekniğini etkili bir şekilde kullandı. Bunun üzerine Bowman şöyle söyledi:

Leon'un yaptığı, gerçekten anlamaya yeni başladığımız bir şey.

Bu, bireysel koşucuların tekniklerini geliştiremeyecekleri anlamına gelmiyor. Lyles'ın başlangıç tekniği üzerindeki sıkı ve titiz çalışmaları, Bolt'un rekorunu hedef almasını sağladı. Ancak günümüz koşucuları Marchand'ın yaptığı gibi kendilerini ve formlarını yeniden keşfedemezler. Jones şunları söylüyor:

Eğer genetiği acayip iyi olan insanlar bulabilirseniz bu harika. Bunun dışında sporcu yetiştirme adına antrenman açısından yapabileceğimiz daha fazla bir şey olduğundan emin değilim.

World Athletics

Yüzmenin gelişim kapasitesi, veri takip teknolojisi geliştikçe artabilir. Atletizm antrenörleri halihazırda eklem açıları, takozlardan çıkış hızı, ayakların yere temas süresi gibi anlık ve ayrıntılı verileri antrenörün iPad'ine gönderen hareket yakalayıcı sensörler kullanıyorlar. Yüzme sporu ise benzer cihazların sporculara yardımcı olabileceği yolları arıyor. ABD Olimpiyat ve Paralimpik Komitesi performans geliştirme direktörü Mike Levine su ile temas halinde bozulan kısa ömürlü sensörlerden dolayı "Su yenilmezdir." diyor.

Washington Post

Her Şey Teknoloji Sayesinde mi?

Teknolojinin insan performansını ileriye taşıdığı görüşü yeni değil. Jim Thrope, 1940 yılında Rotarian'da yayınlanan bir makalesinde şöyle yazıyor:

Size erkeklerin günümüzde 100 metreyi neden yıllar öncesine göre daha hızlı koştuğunu söyleyeyim: Bu, bir insan vücudunun diğerinden daha mükemmel olmasından değil dış etkenlerden kaynaklanıyor.

İnsan performansının kendi başına zirveye ulaştığına ve gelişmelerin, yarışma ya da antrenmanlarda performansı destekleyen teknolojilerden kaynaklandığına inanan uzmanları bulmak zor değil. Oregon'da fizyoloji profesörü olan Wilkins şöyle açıklıyor:

Eğer 50'li yıllardaki bir grup insanı diğer sporcuların bugün içinde bulunduğu teknolojiye, zamana ve kariyerleri boyunca kullandıkları stratejilere sahip koşullara yerleştirseydiniz sanırım aynı dereceleri görürdük. İnsanların fizyolojilerinde 1950'lerden bu yana bazı temel değişiklikler olacak bir adaptasyon yaşandığını düşünmüyorum.

Yazar David Epstein, 2014 yılında yaptığı bir konuşmada spor bilimci Ross Tucker tarafından tasarlanan biyomekanik bir çalışmadan bahsetti. Bu çalışma, Owens'ın eklemlerinin hızına dayanıyordu ve Owens'ın 1936'daki antrenman ve beslenme koşullarıyla Bolt ile aynı pistte koşması halinde, dünya rekorunun kırıldığı 100 metre yarışını Bolt'un yalnızca bir adım gerisinde tamamlayacağını göstermiştir. 1981 yılında modern elbise teknolojisi, modern havuz tasarımı ve hatta gözlükler olmadan Mary T. Meagher 200 metre kelebek yarışını 2 dakika 5.96 saniyede tamamlamıştı. Bu derece, onun bu yılki ABD seçmelerinde olimpiyat kotası alması için yeterli olacaktı.

Washington Post

Joyner, zamanla sporcuların daha hızlı olmaları ve daha iyi dereceler elde etmeleri ile ilgili şunları söylüyor:

İnsanlar, en azından bazıları, 1950'lerden hatta 60'lardan beri mümkün olduğunca sıkı antrenman yapıyor. Laboratuvar sonuçları, o zamanlardaki sporcuların bugünkülerden farklı olmadığını gösteriyor. Peki ne oldu? Yarışlar en uygun zamanlarda yapılıyor. Pistler çok çok daha iyi durumda. İnsanların çok daha uzun kariyerleri var. Unutmayın, o zamanlar amatör zamanlardı.

Tüm Reklamları Kapat

Bob Hayes'i toprak pistte düz koşarken izleyin. 21 yaşındaydı ve futbol oynuyordu. Sizce Bob Hayes tam zamanlı olarak atletizm için antrenman yapsaydı neler başarırdı?

İnsanlar nesiller boyunca aynı dereceleri koşmayı başarmışsa, bu durum net cevapları olmayan çetrefilli bir dizi soruyu gündeme getirmektedir: Dünya rekorları insan başarısının bir meyvesi midir yoksa yeniliklerin ilerlediğinin bir işareti midir? Fiziksel hünerlerin mi yoksa bilimsel ilerlemenin mi başarısıdır? Teknolojik gelişmeler sporcuların yeteneklerini tam anlamıyla ifade etmelerine olanak sağlıyor mu yoksa tamamen etiğe uygun olsa bile insanların doğal olarak erişemeyeceği performansları mümkün mü kılıyor? Teknoloji bir temel mi yoksa bir destek mi?..

Nike'ın iki saatten kısa sürede tamamlanan bir maraton gerçekleştirilmesine yönelik girişimi olan Breaking2 projesi, bu soruları araştırdı ve bazı cevapları açığa çıkardı.

2016 yılında Nike, dünya rekortmeni Kenyalı maratoncu Eliud Kipchoge ve diğer iki sporcuyla sözleşme imzalayarak onları bir performans deneyinin merkezi haline getirdi. Wilkins ve Jones'un da aralarında bulunduğu mühendisler, bilim insanları ve fizyologlardan oluşan bir ekip iki saatlik maraton rekorunu kırmak amacıyla özel bir yarış için ideal koşulları tasarladı.

Breaking2 bir sınırlama getirdi: Koşucuların sistemlerine enerji sokan her türlü teknoloji yasaklanacaktı. Enerjinin sistem içinde dağılmasını engelleyen teknolojilere ise izin verilecekti. Wilkins bununla ilgili şunları söylüyor:

Engelleri ortadan kaldıran ve gerçek potansiyelimize ulaşmamızı sağlayan teknolojileri doping olarak görmüyorum. Bunu, gerçek potansiyelimizi ortaya koymanın ve en iyi hale getirmenin doğal bir yolu olarak görüyorum.

Diğer koşucular, rüzgâr direncini azaltmak için Kipchoge'nin etrafında ok ucu şekli oluşturacak şekilde koştular. Tavanına saat monte edilmiş bir araba koşucuların önünde giderek sabit bir tempo oluşturdu.

En güçlü etki Kipchoge'nin giydiği ayakkabılardan sağlandı. Nike'ın ürettiği bu ayakkabı uzun mesafe koşularının kaderini sonsuza dek değiştirecekti. Ayakkabının kalın köpük tabanı ile karbon plakanın birleşimi yay etkisi yaratıyor ve koşucuları doğal olarak daha az enerji harcayan bir hale getiriyordu. Jones, ayakkabıyı giymenin koşucuların enerji maliyetlerini yüzde 4 oranında azalttığını ve bunun verimlilik açısından kayda değer bir kazanç olduğunu söyledi.

Orta ve uzun mesafe rekorları zaman içinde yeniden kırıldı. Örneğin kadınlar 5000 metrede Etiyopyalı Tirunesh Dibaba'nın 2008'deki 14:11.15'lik rekoru 12 yıldan uzun süre kırılamadı. Bu rekor yine Etiyopyalı olan Gudaf Tsegay'ın geçen yıl 14:00.21'e ulaştırmasının yanı sıra 2020'den bu yana dört sporcu tarafından da kırıldı. Bu, 12 yıllık durgunluğun ardından üç yıl içerisinde 11 saniyelik düşüş demekti.

Yüzmede ise kaldırma kuvvetini artıran ve sürtünmeyi azaltan yüksek teknoloji ürünü kıyafetler, sporun yönetim organları tarafından yasaklanmadan önce 2008 ve 2009 yıllarında rekorları altüst etti. Bunlar, teknolojinin yarışmalarda kullanılmasa bile ne kadar güçlü olabileceğini göstermeye devam ediyor.

Breaking2 projesinin sonunda Kipchoge yarışı 2:00.25 derecesi ile bitirerek hedeften yarım dakikadan daha az bir zamanlamayla geride kaldı. 2019 yılında yapılan benzer bir gösteride ise 2 saat bariyerini aştı.

2023 Chicago Maratonunda Kenyalı Kelvin Kiptum, Kipchoge'nin Breaking2 projesi kapsamındaki denemesinden sadece 10 saniye daha yavaş koşarak 2:00.35 ile resmi maraton dünya rekorunu kırdı. Breaking2 projesinde çalışan pek çok kişi, bu rekorun Kipchoge'nin neler yapılabileceğini göstermesi sayesinde mümkün olduğuna inanıyor. Kipchoge bir keresinde Wired dergisine şu sözleri söylemişti:

Koşan bacaklarınız değil, yüreğiniz ve zihninizdir.

Tüm Rekorlar Bir Vizyon ile Başlar!

Lyles, 200 metreyi herkesten daha hızlı koşabileceğine henüz lisede bir öğrenciyken karar verdi. Lisedeyken katıldığı bir bölge yarışmasında Lyles, 200 metreyi 21.2 saniyede koşarak yarışı kazandı. Bu derece ile her yıl bir saniyelik düşüş kaydetme hedefini gerçekleştirmişti. Lyles'ın annesi de bir kısa mesafe koşucusuydu ve bu yarışın ardından eski antrenörlerinden biri Lyles'ı arayarak "Az önce koştuğun derecenin, Usain Bolt'un senin yaşındayken koştuğu derecenin aynısı olduğunun farkında mısın?" diye sordu. Bu yarışın ardından Lyles, koyduğu hedefle ilgili şunları söylüyor:

Belirlediğim bu hedefin diğer her şeye ve benden önce bu yolda ilerleyen diğer herkesin hedeflerine kıyasla bu kadar yüksek olduğunu fark etmemiştim. Fark ettiğim anda 'Tamam, eğer bu hedefin peşinden gideceksem kendimi bu yaştan itibaren kimsenin görmediği ve hatta yapmadığı şeyleri denemek zorunda kalacağım zihniyetine sokmam gerekecek.' dedim.

Performansın sınırlarını zorlamak için gerekli fizyolojik özelliklere sahip olmanın yanı sıra sağlam bir psikoloji de gerekir. Örneğin Lyles, piste çıkmadan önce yaptığı abartılı konuşmalarla kendini motive ediyor. Phelps ise daha çok işin matematiğine odaklanıyor.

2003 yılında Kaliforniya, Santa Clara'da yapılan bir yarışmanın ilk iki gününü oldukça sakin geçirdi. Son gün ise Bowman ortalığın canlandığını hissetti. Phelps ısınırken Bowman, 200 metre bireysel karışıktaki her bir tur için Phelps'e hedef süreler verdi. Phelps, yaptığı kısa bir hesaplamanın ardından bu hedeflerin mevcut dünya rekorundan daha hızlı olduğunu fark etti. Phelps, bu yarışı 1 dakika 57.94 saniyede tamamlayarak 9 yıldır kırılamayan dünya rekorunu kırdı. Bunun üzerine Bowman şöyle söylüyor:

Bu, ortaya koyabileceklerini en üst düzeye taşımaya odaklanmak anlamına geliyor. Eğer yetenekleri varsa ve iyi eğitilmişlerse bu, onları rekorları kırmaya iter. Rekorlar güzel bir kilometre taşıdır ve sürecin tasdik edilmesi demektir.

Gülle atma dünya rekorunu ilk kez kırmadan önce Ryan Crouser, üç yıl boyunca antrenmanlarda hedefini geçiyordu. En az beş kez atletizm şampiyonalarına "dünya rekorunun çantada keklik olduğunu" söyleyerek geldi.

Sahaya çıktığımda gergin olurdum. Rahat değildim. Birazcık bile gergin olduğunuzda hedeflediğiniz pozisyonları yakalayamıyorsunuz.

Washington Post

2021 ABD Olimpiyat denemelerinde Crouser, 31 yıldır kırılamayan rekoru aştı.^[13] Bu yükün kalkmasıyla Crouser, 2023'te sezon ortasındaki bir yarışta rekoru tekrar kırdı. Erkekler disk atma rekoru ise bu baharda kırılana kadar 38 yıl boyunca sabit kaldı. 1996'dan bu yana cirit atmada ve 1986'dan bu yana çekiç atmada dünya rekoru kıran olmadı. Erkeklerde birçok atlama branşında da uzun zamandır dünya rekoru geçilemiyor. Ama bir istisna var: İsveçli sırıkla atlamacı Armand "Mondo" Duplantis 9 kez dünya rekorunu kırdı. En son Paris Olimpiyat Oyunlarında sırıkla atlama finalinde kendisine ait 6 metre 24 santimlik rekoru bir santim daha geliştirerek 6.25 ile yeni bir rekora imza attı.^[14] 25 Ağustos'ta ise Duplantis, Polonya'nın Silezya kentinde yapılan Elmas Lig müsabakasında kendi rekorunu 10. kez kırarak güncel sırıkla atlama rekorunu 6 metre 26 santimetreye ulaştırdı.^[16]

Olympics

İnsanlar kafa karıştırıcı canlılar olabiliyor: 2008 Olimpiyatlarında erkekler 100 metre finalinde rakiplerini geride bırakan Bolt, omzunun üzerinden arkasına baktı ve bitiş çizgisine 20 metre kala şampiyonluğunu kutlamak için kollarını iki yana açtı. Bu yarışta dünya rekorunu 9.69 saniyeye indirdi. Ertesi sene ise 100 metreyi 9.58 saniyede koşarak mevcut rekora imza attı. Ayrıca Denny, Bolt'un sınırı olarak gösterilen 9.48 saniyeyi de geçebileceğine inanıyordu.

Bu gibi pek çok küçük şey sadece performans ile değil zihinsel yaklaşım tarafından da belirleniyor.

Lyles, bir sınır olduğu fikrini reddediyor. Örneğin bir sprinterin 100 metreyi hiçbir zaman beş saniyede koşamayacağı önermesini ortaya atan Lyles, insanların bundan bir çağ sonra neler başarabileceğini merak ediyordu. Ardından kendisine Bolt'un 200 metre rekorunun ne kadar geliştirilebileceğini sordu. Lyles, Paris Olimpiyat Oyunları başlamadan önce şunları söyledi:

Buradan ayrıldığımda 200 metreyi 18.6 saniyede koşmuş olmayı planlıyorum. Ya da en azından kafamdaki fikir bu. Sadece 1000 yıl boyunca kırılamayacak şekilde bir rekor kırmak istiyorum.

Lyles, Denny'nin makalesini okumamıştı. Eğer okusaydı, Denny'nin 200 metre için en hızlı derece tahminini görecekti: 18.63 saniye. Ne var ki Lyles, Paris Olimpiyat Oyunlarında 200 metre finalini 19.70'lik derecesi ile 3. sırada tamamladı. Altın madalyayı kazanan Letsile Tebogo ise 19.46 ile Bolt'un rekorundan hâlâ uzaktı.

NBC New York

Atletler İçin Önemli Olan Kovalamaktır!

Denny'nin makalesi yayınlandığında, tepkilerin çoğunluğu insanların bir sınırının olmasına duyulan öfkeden oluşuyordu. Denny bu tepkilerle ilgili düşüncelerini şu şekilde ifade ediyor:

Olimpiyatları izlerken kimsenin dünya rekoru kıramayacağı düşüncesi insanları üzüyor. Ölçülebilir şeyler söz konusu olduğunda, sanırım insanların kafasında rekorların kırılmak için var olduğu ve her zaman kırılacağı düşüncesi var. Mantıken bu doğru değil.

Mantıken en uç noktaya kadar gidilmesi ve insanların limitlerine ulaşması, rekabetin doğasını değiştirir. Önce bir insan sınıra ulaşır, sonra bir diğeri ve ondan sonra bir diğeri... Yeterli zaman geçtikten sonra olimpiyatlardaki 100 metre finali, daha hızlı koşmak için herhangi bir gerçekçi şansı olmayan, aynı hızda koşan 9 kısa mesafe koşucusundan oluşacaktır.

Ancak böylesine distopik bir senaryoda bile antrenman yapmak ve yarışmak son derece normal karşılanmaya devam edecektir. İlk Breaking2 projesi sona erdiğinde Wilkins, projeden değişmiş bir bakış açısıyla ayrıldı. Bu işin antrenmanlarla ya da teknoloji ile hiçbir ilgisi yoktu. Bu tamamen Kipchoge'nin nasıl yaşadığı ile ilgiliydi.

Son teknoloji antrenman tekniklerine erişebilen bir multimilyoner olan Kipchoge, aylarca ailesinden uzakta, minimalist bir evde proje ortakları ile birlikte yaşadı. Yemeklerini kendileri yaptılar, ayakkabılarını kendileri yıkadılar ve kampı sırayla temizlediler. Kendilerine verilen GPS saatlerini kullanmadılar. Wilkins bununla ilgili şöyle söylüyor:

Eliud, kendini neredeyse acı çekmek zorunda kalacağı bir duruma soktu. Bu inanılmaz başarıları gerçekleştirebilmek için zihinsel ve fiziksel olarak hazır olmanın yolunun acı çekmekten geçtiğini biliyordu. Benim zihnimde her şey, acı çekmek ve daha iyi olmanın yolunun bu olduğunu bilmekle alakalı.

Belirtmek gerekir ki, ne kadar rahatsız edici olursa olsun insan performansının sınırını aşmaya yönelik beyhude çaba insana belli bir onur kazandırır. Kaçınılmaza karşı mücadele etmek insanlığa ait bir özelliktir ve asıl mesele ne olursa olsun denemektir!