Paladyum

Özellikler

Palladyum (Pd), periyodik tabloda 10. grup ve 5. periyodda yer alan kimyasal bir elementtir. D bloğu elementlerinden olan paladyum periyodik cetvelin platin metallerinin arasında en az yoğun ve en düşük erime noktasına sahiptir. Özellikle alaşımlarda katalizör olarak kullanılır. Oldukça değerli bir gri-beyaz metal olan paladyum, son derece sünektir ve kolayca işlenir.

Paladyum, normal sıcaklıklarda atmosfer tarafından kararmaz. Böylece, metal ve alaşımları mücevheratta ve elektrik kontaklarında platin yerine geçebilir. Altınla alaşım yapan paladyum altına beyaz renk verir. Paladyumun başlıca kullanımı (genellikle rodyum ile birleşim halinde) otomobil katalitik konvertörlerindedir. Paladyum egzozdaki kirletici hidrokarbonları, karbon monoksit ve nitrojen oksidini suya, karbondioksite ve nitrojene dönüştürmek için bir katalizör görevi görür.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Paladyum, Avustralya, Brezilya, Rusya, Etiyopya ve Kuzey ve Güney Amerika'da platin ve diğer platin grubu metallerle ilişkili serbest metal olarak ve ayrıca Kanada ve Güney'de nikel ve bakır yataklarında bulunur. Nadir olsa da paladyum, Kolombiya'da , Brezilya'da , Ural Dağları'nda ve Güney Afrika'da platin ve iridyum ile alaşım halinde bulunur. Paladyum, en bol platin metallerinden biridir ve yer kabuğunda milyonda 0,015 parça bollukta bulunur. Paladyum ayrıca bir dizi altın, gümüş, bakır ve nikel cevheri ile de ilişkilidir. Genellikle ticari olarak bakır ve nikel cevherlerinin rafine edilmesinde yan ürün olarak üretilir. Rusya, Güney Afrika, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri 21. yüzyılın başlarında dünyanın önde gelen paladyum üreticileriydi.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Çoğu paladyum, arabalar için katalitik konvertörlerde kullanılır. Ayrıca takılarda ve diş dolgu maddesi olarak da kullanılmaktadır. Elektronik endüstrisinde dizüstü bilgisayarlarda ve cep telefonlarında bulunan seramik kondansatörlerde kullanılır. Bunlar, seramik katmanları arasına sıkıştırılmış paladyum katmanlarından oluşur. İnce bölünmüş paladyum iyi bir katalizördür ve hidrojenasyon ve dehidrojenasyon reaksiyonları için kullanılır. Hidrojen, ısıtılmış paladyumdan kolayca yayılır ve bu, gazı ayırmak ve saflaştırmak için bir yol sağlar.

Tarihi

Brezilya'daki madenciler 1700'lerin başlarında, paladyum ve altının doğal bir alaşımı olan ouro podre adını verdikleri bir metalin, "değersiz altın" olduğunu düşünmekteydiler. Bununla birlikte, paladyumun ilk keşfediliş şekli bu değildir. 1803'te William Wollaston tarafından platinden ayrılarak bulunmuştur. Normal platini aqua regia'da (nitrik asit + hidroklorik asit) çözdüğünde hepsinin çözelti halini buldu ve daha sonra paladyum çıkardığının bir kanıtı olarak sundu. Keşfini açıklamadı, ancak yeni metali "yeni gümüş" olarak satışa sundu. Richard Chenevix bir miktar satın aldı, araştırdı. Bir civa ve platin alaşımı olduğunu ilan etti. Şubat 1805'te Wollaston, keşfini yaptı ve metal ve özellikleri hakkında tam ve ikna edici bir açıklama yaptı.

Etimolojisi

İngiliz kimyager William Hyde Wollaston tarafından 1803'te keşfedilen nadir ve parlak gümüşi beyaz bir metaldir. Adını, Pallas'ı öldürdüğünde elde ettiği, Yunan tanrıçası Athena'nın sıfatından alan asteroid Pallas'tan aldı.

Önlem ve Güven

Paladyumun Sağlığa Etkileri

Paladyum düşük toksisiteye sahip olarak kabul edilir, yutulduğunda vücut tarafından emilir. Cilt, göz veya solunum yolu ile temas halinde tahrişe ve ciltte hassasiyete neden olabilir. Sıvı ciltte ve gözlerde yanıklara neden olabilir. Temas halinde gözleri veya cildi bol su ile yıkayınız.

Paladyum bileşiklerine çoğu insan tarafından nispeten nadiren rastlanır. Paladyum klorür toksiktir, yutulduğunda, solunduğunda veya cilt tarafından emildiğinde zararlıdır. Laboratuvar hayvanlarında kemik iliği, karaciğer ve böbrek hasarına neden olur. Bununla birlikte, paladyum klorür eskiden günde 0.065 g oranında tüberküloz tedavisinde kullanılmaktaydı.

Paladyumun Çevresel Etkileri

Uygun çevre izinleri olmadan malzemenin çevreye salınmasına izin verilmemektedir. Bazı topraklarda düşük seviyelerde bulunur ve ağaçların yapraklarının 0,4 ppm içerdiği bulunmuştur. Su sümbülü gibi bazı bitkiler, düşük seviyelerde paladyum tuzları tarafından öldürülür, ancak testler büyümelerinin 3 ppm'nin üzerindeki seviyelerde etkilendiğini gösterse de çoğu bitki bunu tolere eder.