Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Nick Sitzman ve Donma: Çalışmayan Bir Dondurucuda Hapsolup, Sırf Donacağınıza İnandığınız İçin Donarak Ölebilir misiniz?

Nick Sitzman ve Donma: Çalışmayan Bir Dondurucuda Hapsolup, Sırf Donacağınıza İnandığınız İçin Donarak Ölebilir misiniz? The West Australian
4 dakika
21,918
Tüm Reklamları Kapat

İddia

Beynimiz öylesine güçlüdür ki, sadece donacağımıza inanırsak bile donarak ölebiliriz. Mesela bir keresinde bir adam, fişi çekilmiş bir dondurucu içinde hapsolmuştur ve sırf donarak öleceğine inandığı için, donarak ölmüştür. Halbuki dondurucu sıcaklığı hiç 10 derecenin altına inmemiştir!

Gerçek mi?

Sahte
Sahte

Gerçek Ne?

Sadece düşünerek veya donacağınıza inanarak, hücrelerinizin fizyolojik olarak donması mümkün değildir. Aşırı güçlü sanrılar ve saplantılı inançlar, sağlığınızı bozarak sizi öldürebilir; fakat bu 1 gecede olabilecek bir şey değildir. Benzer şekilde, ağır depresyon nedeniyle intihara sürüklenmek mümkün olabilir; fakat hücrelerin fizyolojik olarak ısı kaybetmesini ve fiziksel anlamda donmasını sağlamak mümkün değildir (en azından bunun olabileceğini gösteren hiçbir bilimsel veri bulunmamaktadır).

İddianın Kökeni

Bu iddia, uzun bir süredir halk arasında dolaşıyor olsa da, ilk olarak 1988 yılında Glenn Van Ekeren'in The Speaker's Sourcebook isimli kitabında (buradakinden biraz daha detaylı bir şekilde) hikayeleştirilmiştir. Özünde anlattığı şu şekildedir:

Tüm Reklamları Kapat

Bir adam, bir dondurucu içinde hapsolup kalır. İçeride donarak öleceğinden emindir ve bu nedenle son mektubunu yazar. Mektubunun sonlarında artık yazamadığını, çünkü parmaklarının donmaya başladığını söyler. Nihayetinde dondurucu içinde donarak ölmüş olarak bulunur. Ancak kişiyi bulanlar, sadece ölü bedeni ve mektupları bulmakla kalmazlar; aynı zamanda dondurucunun haftalardır hiç çalışmadığını da fark ederler. Sıcaklık kayıtlarını kontrol ettiklerinde, dondurucu içindeki sıcaklığın asla 10 santigrat derecenin altına düşmediğini görürler. Halbuki adam, donacağına inanmıştır ve cesette yapılan incelemeler, hücrelerinde fizyolojik olarak donma izleri olduğunu göstermiştir. Bu, zihnimizin gücünü ispatlamaktadır. Sırf düşünerek bile donup ölebiliriz.

Başlangıçta anonim bir kişiden bahseden bu hikaye, internetin popülerleşmesiyle birlikte e-posta zincirleri olarak gönderilmeye başlanmıştır ve çeşitli kaynaklara göre, meşhur Reader's Digest dergisi tarafından, Nick Sitzman isimli bir adamın başından geçen hikaye olduğu söylenmiştir. Halbuki Reader's Digest'in kayıtlarında böyle bir hikayeye rastlanmamaktadır. Anonim hikayeye bir isim uydurma ve kısmen saygın bir yayında geçtiğini iddia etme, muhtemelen hikayeyi satmak isteyen kişilerin yaptığı eklemelerdir.

Günümüzde is, sosyal medyada, "motivasyonel bir hikaye" olarak benzer anlatımlar görülebilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilgiler

İnsan beyninin vücudun geri kalanı üzerinde fizyolojik bir denetimi olduğu kuşkusuzdur; örneğin mideden gelen sinyallere bağlı olarak açlık hissini yaratması veya kimi zaman istemsiz bir şekilde vücudumuzun kasılması tamamen beynin kontrolü sayesindedir.

Bu mitin özünde de, insan beyninin gücü anlatılmaya çalışılmaktadır; fakat beynin vücut üzerindeki gerçek hakimiyetine yönelik biyolojik, anatomik ve fizyolojik örnekler vermek yerine, gerçekliği doğrulanmamış ve muhtemelen gerçek olmayan bir hikaye üzerinden "vay canına" faktörünün tetiklenmesi hedeflenmektedir. Bu, motivasyonel konuşmacıların sık başvurduğu bir taktiktir ve halk arasındaki mitlerin önemli bir bölümü de bu şekilde yayılır. Örneğin bu hikaye, Amerikan televanjelisti (Hristiyan şovmeni) Joel Osteen tarafından, müritlerine aralıklarla hatırlatılan bir hikayedir.

Ne var ki bunun doğru olması neredeyse imkansızdır; çünkü memeli bir hayvan türü olarak insanın vücut sıcaklığını kontrol eden mekanizmalar, bilincinden neredeyse tamamen bağımsız olarak çalışır ve vücut sıcaklığını çevreden gelen sinyallere göre belirler. Burada bizim dışarının sıcaklığını nasıl algıladığımız (yani bilinçli olarak ne düşündüğümüz) pek önemli değildir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu hikayenin farklı versiyonlarını bulmak da mümkündür. Örneğin hikayenin bir benzerinde, idama mahkum edilen bir suçlunun, kendisine ölümcül iğne yapılmamış olmasına rağmen, sırf bu iğnenin yapıldığına inandığı için kalp krizi geçirerek öldüğü anlatılır. Ölüm korkusu gibi aşırı yoğun stres kaynakları karşısında kalp krizi yaşanması olasıdır; dolayısıyla bu hikaye biraz daha gerçekçidir. Ancak bunun "beynin gücü" ile pek bir ilgisi yoktur. Daha ziyade olan, stres hormonlarına bağlı olarak kalbin aşırı hızlanmasının aritmiye (ritm bozukluklarına) ve nihayetinde kalp spazmlarına (kalp krizine) yol açmasıdır.

"Düşünerek donma" konusunda ise beynin en fazla yapabileceği şey, yine ölüm korkusu dolayısıyla stres altında kalarak "kaç veya savaş" tepkisini devreye sokmaktır. Bu durumda kan, kalp gibi hayati organlara çekilecek ve parmak uçları gibi ekstremitelerden uzaklaşacaktır. Buna bağlı olarak birey, parmaklarının üşüdüğünü hissedebilir; fakat bu, "donarak ölmeye" sebep olabilecek bir sıcaklık farkı yaratamaz; sadece biraz üşümeye neden olabilir. Böyle bir stres, yukarıdaki örnekte olduğu gibi kalp krizi gibi nedenlerle ölüme neden olabilir; fakat donma yoluyla ölüme sebep olamaz.

Hele ki vücuttan alınan fizyolojik ölçümlerde, örneğin hücre içi sıvının (sitoplazmanın) veya organellerin gerçekten donduğuna dair bir veriye ulaşmak mümkün olmayacaktır. Elbette plasebo ve nosebo gibi etkiler bilinmektedir ve beynin çeşitli fizyolojik mekanizmalara hükmedebildiği kesindir (zaten aksi takdirde vücudumuz çalışamazdı). Ancak bu tarz psikolojik mekanizmaların etkisi de belirli sınırlar dahilindedir ve ölüme sebep olmak kadar köklü bir değişim beklemek hata olur. Öyle ki, sadece nefesimizi bilinçli olarak tutmak suretiyle intihar etmek bile mümkün değildir; vücudun bilinç-dışı mekanizmaları buna engel olacaktır.

Bilimsel ve tıbbi kayıtlarda, Nick Sitzman gibi bir kişinin fişi çekilmiş veya çalışmayan bir dondurucuda hapsolduktan sonra donarak öldüğünü gösteren hiçbir bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Bugüne kadar hikayeyi anlatan kişiler, bu tarz bir ölümün yaşandığına dair hiçbir bilimsel veri, morg raporu, tıbbi inceleme veya bilimsel makale sunamamışlardır. Dolayısıyla bu iddiayı destekleyen hiçbir bilimsel kanıt bulunmadığı için, aksi yönde güçlü bir kanıt üretilene kadar, sadece düşünme yoluyla, donarak ölmenin mümkün olduğuna yönelik bu mit, "sahte" olarak kategorize edilmelidir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
94
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 102
  • Bilim Budur! 49
  • Muhteşem! 28
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 28
  • İnanılmaz 21
  • Merak Uyandırıcı! 21
  • Güldürdü 14
  • Umut Verici! 8
  • Grrr... *@$# 6
  • İğrenç! 2
  • Korkutucu! 2
  • Üzücü! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • G. Van Ekeren. (1988). Speakers Sourcebook. ISBN: 978-0138245900. Yayınevi: Longman Higher Education.
  • J. Osteen. (2015). Your Best Life Now: 7 Steps To Living At Your Full Potential. ISBN: 978-1455532285. Yayınevi: FaithWords.
  • D. Mikkelson. Man Dies Of Hypothermia In An Unplugged Freezer. (22 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 22 Haziran 2020. Alındığı Yer: Snopes | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 11:00:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8928

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Nick Sitzman ve Donma: Çalışmayan Bir Dondurucuda Hapsolup, Sırf Donacağınıza İnandığınız İçin Donarak Ölebilir misiniz?. (23 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8928
Bakırcı, Ç. M. (2020, June 23). Nick Sitzman ve Donma: Çalışmayan Bir Dondurucuda Hapsolup, Sırf Donacağınıza İnandığınız İçin Donarak Ölebilir misiniz?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8928
Ç. M. Bakırcı. “Nick Sitzman ve Donma: Çalışmayan Bir Dondurucuda Hapsolup, Sırf Donacağınıza İnandığınız İçin Donarak Ölebilir misiniz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Jun. 2020, https://evrimagaci.org/s/8928.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Nick Sitzman ve Donma: Çalışmayan Bir Dondurucuda Hapsolup, Sırf Donacağınıza İnandığınız İçin Donarak Ölebilir misiniz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 23, 2020. https://evrimagaci.org/s/8928.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close