İnsan Türü, Diğer Primatlara Göre Metabolik Açıdan Suyu Neden Daha Verimli Kullanıyor?
Su İhtiyacı Konusunda İnsanlar, Kuzenlerine Göre Neden Daha Başarılı?
Spains News
"Bilge insan" olarak da bilinen türümüzün (Homo sapiens) beyni, vücudumuza oranla çok büyüktür; yaklaşık bir sayı vermemiz gerekirse, hayvanlar aleminin geneline bakıp da gördüğümüz ortalama beyin:vücut oranından yola çıkarak türümüzden beklenenden ortalamada 7.5 kat büyüktür![1] Bu devasa beynimiz, duyu organlarından ve vücudun içinden gelen verileri işleyip, anlamlı sonuçlar üretebilmek için inanılmaz yüksek miktarda enerji tüketir; öyle ki, beynimiz vücudumuzun sadece %2'sini oluştururken, enerji sarfiyatımızın %20'sinden tek başına sorumludur.[2] Yani anlayacağınız beynimiz, yakın akrabamız olan türlerden çok daha fazla kaloriye ihtiyaç duyuyor. Fakat su (H2O) için durum, bunun tam tersi!
Current Biology dergisinde yayımlanan araştırmaya göre vücudumuz, kuzenlerimiz olan diğer primatlara nazaran günlük metabolik faaliyetleri için daha az suya ihtiyaç duyuyor.[3] Araştırmacıların tespit ettiğine göre insanlar, günlük ortalama 3 litre (12 bardak) su tüketiyor (bu tüketime, besinlerden aldığınız sıvılar da dahil). Diğer yandan şempanzeler (Pan troglodytes), bonobolar (Pan paniscus) ve goriller (Gorilla sp.), bunun neredeyse iki katını tüketiyor!
İlginçtir, insanlar yaklaşık 10 kat daha fazla ter bezine sahip olmasına rağmen, 10 kat daha fazla suya ihtiyaç duymuyorlar! Hatta ortam sıcaklığı, vücut yüzey alanı ve aktivite seviyeleri göz önünde bulundurulduğunda, kendilerinden beklenenden çok daha az suya gereksinim duyuyorlar. Araştırmacılar, diğer primatlar ile karşılaştırıldığında, insanlarda daha az su devir hacmi ve besin başına alınan birimde daha az su bulunduğuna parmak basıyor.
Söz konusu bulguların ışığında, ilkin insansıların bir şekilde vücut sıvılarını daha verimli kullanma becerisi kazandığı, bu sayede kurak iklimlere göç edebildiği düşünülüyor. Fakat bu sürecin reseptör ve hücresel boyutu netleşmiş değil. Duke Üniversitesi'nden çalışmanın baş yazarı ve evrimsel antropolog Herman Pontzer, şöyle diyor:
İlk insanlar, kuru ve savan iklimlerde geçimini sağlamaya başladığından, su olmadan biraz daha uzun süre yaşayabilmek bile büyük bir avantaj olurdu.
Bu çalışmada araştırmacılar, 72 primatın günlük su devinimini takip etti; yani vücuda ne kadar su alındığı ve ne kadar suyun vücuttan atıldığını gözlemlediler. Bunu, çift işaretlenmiş döteryum ve oksijen-18 izotoplarıyla gerçekleştirdiler. Bu sayede besinlerden ne kadar su alındığı ve ne kadar suyun ter bezlerinden, idrardan ve gastrointestinal (sindirim) sisteminden atıldığı hesaplandı.
Sonuçlar, aynı oranda su içen ve çok çeşitli işlere sahip (avcı-toplayıcı, çiftçi, memur) 309 insan ile karşılaştırıldı. Kültürel nedenlerle dikkate değer miktarda su içen (erkekler için günde 9 litreden fazla ve kadınlar için günde yaklaşık 5 litreden fazla) Ekvador kırsalındaki küçük bir yetişkin örneği arasında bile, genel su/enerji oranı hala başka yerlerdeki insanlarla eşleşiyordu. Yani tüketilen her kalori için yaklaşık 1,5 mililitre. Hatta, diğer primatların sütünde bile su/enerji oranı yüzde 25 daha düşük!
Bulguların gösterdiğine göre, insan vücudunun susuzluk tepkisinin bir şekilde zaman içinde "yeniden ayarlandığı", diğer primat kuzenlerimize göre kalori başına daha az su isteyebileceğimiz anlamına geliyor.
Yağmur ormanlarında primatlar, suyun büyük miktarını bitkilerden karşılıyorlar. Bu sayede doğrudan su içmeden günler, hatta aylar geçirebiliyorlar. Fakat insanlar hiç su tüketmeden yaklaşık 3 günden fazla yaşayamazlar (bireyin metabolizması ve su ihtiyacı ile değişebilir). Çünkü tükettiğimiz besinler, diğer primatların tükettikleri besinlere nazaran su açısından oldukça fakir.
Bu da, kuzenlerimize nazaran daha fazla “sıvı” tüketmemiz gerektiği anlamına geliyor. Dolayısıyla nehir veya göl kenarındaki yaşantımızdan fazla uzaklaşamadığımız anlamına geliyor. Araştırmacılardan Pontzer, bunu bir tür "ekolojik tasma" olarak nitelendiriyor. Sonuçta doğal seçilim, insan türüne su ihtiyacı daha az olan bir metabolizma atfetmiş olmalı ki, bu sayede popülasyon sayısı hızla artan insanların daha uzak bölgelere göç etme olanağı olsun. Daha doğru ifadesiyle, suyu daha verimli kullanan popülasyonlar hayatta kalmış, nesillerini aktarabilmiştir.
Ayrıca bu adaptasyonun bir de anatomik nedeni var: Diğer primatların aksine insanlar belirgin eksternal burun kıkırdağına sahiptir. Bu da nefes alırken daha az su buharı kaybına neden oluyor. Bu kalıcı burun kıkırdağı, ilk olarak 1.6 milyon yıl öncesine ait Homo erectus fosillerinde görülmüştür. O tarihten itibaren eksternal burun yapısı seçilim göstermiş ve uzun yolculuklarda su geri dönüşümü açısından verim kazanmıştır.
Nazal pasajlar içindeki geniş alanlar, havayı soğutarak daha fazla su buharı geri emilimi sağlamaktadır. Yani soluduğumuz nefesten, su buharını kuzenlerimize oranla daha verimli geri emebiliyoruz. Susuzluk tepkimize ek olarak, bu yeni burunların insanların kurak ortamlarda daha aktif olmasına izin vermede çok önemli rol oynadığı düşünülüyor. Araştırmanın sonuçları muhteşem bilgiler sunsa da, henüz netleşmesi gereken bir sürü ayrıntı mevcut. Cevapların tamamını öğrenemesek de en azından hangi soruyu sormamız gerektiğini anlamış olduk...
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
32
-
12
-
8
-
7
-
4
-
3
-
3
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: ScienceAlert | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. Roth, et al. (2012). Evolution Of The Brain And Intelligence In Primates. Elsevier, sf: 413-430. doi: 10.1016/B978-0-444-53860-4.00020-9. | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. Simmen, et al. (2017). Primate Energy Input And The Evolutionary Transition To Energy-Dense Diets In Humans. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, sf: 20170577. doi: 10.1098/rspb.2017.0577. | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Pontzer, et al. (2021). Evolution Of Water Conservation In Humans. Current Biology. doi: 10.1016/j.cub.2021.02.045. | Arşiv Bağlantısı
- C. Cassella. Humans Evolved To Be More Water-Efficient Than Other Primates, But We Don't Know Why. Alındığı Tarih: 7 Mart 2021. Alındığı Yer: ScienceAlert | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 11:32:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10240
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
