Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Neden Solucanlar? Bilim İnsanlarının Bu Solucan Merakı Nereden Geliyor?

Neden Solucanlar? Bilim İnsanlarının Bu Solucan Merakı Nereden Geliyor? Wikipedia
Platynereis dumerilii
4 dakika
9,452
Tüm Reklamları Kapat

4 senelik doktora programımda, son derece görülmeye değer olan bir İsveç fiyortundaki deniz araştırma istasyonunu birçok kez ziyaret ettim. Neden birçok kez diye sorarsanız, burada küçük, çamura gömülmüş turuncu-kahverengi bir solucan türü yaşıyordu.

Bu sıkıcı gibi gözüken solucan araştırmam, arkadaşlarım tarafından alay konusu olmuştu; çünkü "solucan" deyince akıllarına ilk gelen şey, normal, şişman, pembemsi renkli solucanlardı. Bundan dolayı neden bahçedeki toprağı eşeleyerek elde edebileceğim bir hayvan için İsveç fiyortlarının donmuş çamurlarında gezdiğim merak konusuydu.

Tüm Reklamları Kapat

Xenoturbella
Xenoturbella
Fraser Simpson

Solucanlar, genelde küçük ve yumuşak vücut yapılarıyla bilinseler de aslında grupları içinde çok büyük çeşitliliğe sahiplerdir. Dünya'nın her yerinde, en az 1 solucan türü yaşamaktadır ve bazıları, inanılmaz dayanıklılık gerektiren, ekstrem koşullarda yaşarlar. Ortalama deniz suyundan 3 kat daha tuzlu göllerde, derin denizlerdeki hidrotermal bacalara kadar, her yerde! Bu aşamada "solucan" terimi, evrim ağacının bu geniş grubunun hepsini kapsayan bir şemsiye terim olarak kalmaktadır.

Bu çeşitlilik, farklı disiplinlerde araştırmalar yapan bilim insanlarını, farklı solucan türlerini incelemeye yönlendirmektedir. Örneğin benim fiyortta yaşayan Xenoturbella bocki türü solucanım, hayvan evrimini anlamak için çok önemli bir konuma sahip.

Tüm Reklamları Kapat

İlk bakışta solucanlar ve insanlar arasında çok az ortak noktası olduğunu düşünebilirsiniz; fakat birçok solucan türü, bilim insanlarına, biyolojik kökenlerimiz hakkında çokça bilgi vermektedir. Buna ek olarak solucanlar, insan sağlığı ve gelişimi için gerçekleştirilecek hücresel ve sistemsel araştırmalarda da büyük rol oynar.

Rejenerasyon (Yenilenme)

Eğer bizim kafamız koparsa, ne yazık ki yerine yeni bir kafa çıkmaz. Fakat eğer planarya olarak bilinen yassı solucanların kafasını kopartırsanız, sadece kafası kopan gövde yeni bir kafa üretmekle kalmaz, aynı zamanda gövdeden ayrılmış olan kafa da yeni bir gövde üretebilir. Bu bahtsız solucanları yüzlerce parçaya bölerseniz, yüzlerce yeni solucan elde edersiniz! Planaryalar, rejenerasyonun taçsız krallarıdır.

Sağlıklı bir yenilenmeyi başarmak için, yeni vücudu üretmek için gereken yönergeler ve malzemeler, yarattığınız yeni parçaların hepsinde bulunmalıdır. Bu yapı taşlarına neoblast adı verilir ve bu hücreler, yetişkin hücrelere dönüşebilme potansiyeli bulunan, solucanın vücudu boyunca yayılmış kök hücrelerdir.[1]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Planarya rejenerasyonu, sürpriz uygulamaları da beraberinde getirdi. Bilim insanları, hangi genlerin neoblastları esnek durumda tuttuğunu tespit edebilir ya da rejeneratif süreçte onları spesifik hücre tiplerine dönüşmeleri için yönlendirebilirler. Tabii ki bu araştırmayla insan kafası oluşturmak (rejenerasyonu) amaçlanmıyor; fakat bu, yara iyileşimi veya kanser araştırmalarında yeni bir tedavi yaklaşımını mümkün kılabilir.[2], [3]

Fosil Kaydı

Eğer talihsiz görünümlerine göre ödül verecek olsaydık, şüphesiz "Penis Solucanları" olarak adlandırılan Priapulida, açık ara farkla bu ödüle layık görülürdü. Bu görünümleri, onların yaşadıkları yumuşak tortuların içine girebilmelerini sağlayan, çok faydalı bir evrimsel adaptasyondur.

Bu davranış, ardında çok değerli bir miras da bıraktı: Bu hayvanların atalarına ait olan gömülü solucan fosilleri, Kambriyen Dönemi'ne ait en önemli fosil örneklerinden bazılarını içeriyor.[3] Büyük hayvanların gruplarının ilk izleri 540 milyon yıl öncesine ait bu jeolojik döneme aittir. Eldeki kanıtlar, bu fosillerin, Priapulid tarzı solucanların yaşadıkları yumuşak tabakalara kendilerini gömerken bıraktıkları izler olduğunu gösteriyor.

An adult priapulid.
An adult priapulid.
Wikimedia Commons

Bu eski ataları nedeniyle, Priapulidleri "yaşayan fosiller" olarak tanımlayabiliriz. Onların gelişimlerini belirleyen genetik unsurları inceleyerek, günümüzde var olan solucanların antik atalarınınfarklı hücre tiplerini ve organlarını inceleme fırsatı veriyor. Buna örnek olarak, bilim insanları, modern Priapulidlerin bağırsaklarının nasıl geliştiğini inceleyerek, yüzlerce milyon yıl önce hayvanların bağırsaklarının gelişimsel sürecinin nasıl olduğunu ve nasıl şekillendiğini anlayabilirler. Sonrasında da farklı hayvanların bağırsaklarının, çevrelerine ve beslenme şekillerine bağlı olarak zaman içinde nasıl geliştiğini ve evrimleştiğini anlayabilirler.

Gözler Nereden Geliyor?

Charles Darwin'e göre bile gözlerin evrimi kavramsal bir problem idi: Bu kadar karmaşık bir yapı, doğal seçilim ile nasıl ortaya çıktı?

Tüm Reklamları Kapat

Solucan ve sülüklerle ortak atası bulunan Platynereis dumerilii denilen bir halkalı solucan (annelid), bunun nasıl olduğunu anlamamız yardımcı oluyor. Platynereis, Priapulidlere benzer şekilde yavaş evrim geçiriyor ve çok eski atalarımızdaki özellikleri bulmamız için bize bir pencere açmış oluyor.[4]

Two-day-old Platynereis dumerilii larvae with their DNA stained blue.
Two-day-old Platynereis dumerilii larvae with their DNA stained blue.
Wikimedia Commons

Hayvanlar alemindeki en basit göze sahip canlılar, Platynereis larvalarıdır. Bu larvaların gözleri, ışığı algılayabilen bir fotoreseptörden ve bir pigment hücresinden oluşan iki hücreli bir yapıdan ibarettir. Ancak larva beyninde, omurgalıların gözünde de bulunan ek bir fotoreseptör türü de vardır. Bu, fotoreseptör türlerinin her ikisinin de atasal bir türde bir arada bulunduğunu göstermektedir.[5] Bilim insanları, Platynereis'in bu hücreleri nasıl kullandığını araştırarak, hangi hücre türlerinin ve hücre devrelerinin omurgalı gözünü oluşturma sürecine dahil olduğunu tahmin etmeye çalışabilirler.

Solucanların dünyası, bahçenizdeki topraklardan çok daha ötesine uzanır. Muhtemelen dünyada yaşayan milyonlarca farklı tür solucan var. Bu yazıda ana hatları verilen örnekler, bu çeşitliliğin sadece küçük bir temsilidir ve bu bile, bu canlılarla ilgili araştırmaların ne kadar geniş bir yelpazeye yayılabileceğini göstermektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
33
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 19
  • Umut Verici! 11
  • Merak Uyandırıcı! 11
  • Muhteşem! 9
  • İnanılmaz 8
  • Bilim Budur! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Güldürdü 2
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 17:52:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10252

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. ER, et al. Neden Solucanlar? Bilim İnsanlarının Bu Solucan Merakı Nereden Geliyor?. (10 Mart 2021). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10252
ER, E., Er, E., Bakırcı, Ç. M. (2021, March 10). Neden Solucanlar? Bilim İnsanlarının Bu Solucan Merakı Nereden Geliyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10252
E. ER, et al. “Neden Solucanlar? Bilim İnsanlarının Bu Solucan Merakı Nereden Geliyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Eylül Er, Evrim Ağacı, 10 Mar. 2021, https://evrimagaci.org/s/10252.
ER, Eylül. Er, Eylül. Bakırcı, Çağrı Mert. “Neden Solucanlar? Bilim İnsanlarının Bu Solucan Merakı Nereden Geliyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Eylül Er. Evrim Ağacı, March 10, 2021. https://evrimagaci.org/s/10252.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close