Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Mayıs Papatyası (Matricaria chamomilla)

5 dakika
5,860
Mayıs Papatyası (Matricaria chamomilla) Plant Identification
Mayıs Papatyası
Tüm Reklamları Kapat
Mayıs Papatyası
  • Bilimsel Adı Matricaria chamomilla
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Mayıs Papatyası
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Chamomile
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Mayıs papatyası (Matricaria chamomilla), Türkiye’de mayıs ayında çiçek açan, yaprakları ince parçalı tek yıllık bir bitkidir. Dilsi çiçekler beyaz, tüpsü olanlar sarı, reseptakulum kubbemsi şekilde ve içi boştur.

Mayıs papatyasının halk arasında söylenilen birçok ismi vardır: Adi papatya, Ak baba, Ak babacca, Ak babaç, Ak bubaç, Ak bubeşçe, Babuçca, Babunç, Bebisce, Bobaçce, Boğaz çiçeği, Bubaçça, Bubeççe, Bubeşçe, Kelkız çiçeği, Tıbbi papatya, Beyaz papatya, Sarı papatya, Kuzugözü papatya ve Akbaş otu, mayıs papatyasına verilen mahalli isimlerdendir. Mayıs papatyası, diğer ülkelerde kamomil, Alman kamomili, Macar kamomili, vahşi papatya, mavi papatya ve kokulu mayısotu gibi isimlerle bilinir.[1], [2]

Kimi zaman Matricaria recutita sözcüğü de tür adı için kullanılsa da, aslında bu terim, mayıs papatyası ve diğer papatya türlerinden elde edilen bitkisel özler için kullanılan bir sözcüktür. Buna rağmen, kimi kaynakta türün eş anlamlı adı olarak da geçmektedir. Mayıs papatyası, özellikle de sindirim kanalı problemleri ve deri sorunlarını tedavi etmekte kullanılmaktadır.[3]

Mayıs papatyası, güney ve doğu Avrupa'ya özgü Asteraceae ailesinin bir üyesidir. Günümüzde bu papatya türünü tüm kıtalarda bulmak mümkündür.[4] 15-60 cm yüksekliğe kadar büyüyen dallı, dik ve pürüzsüz bir gövdeye sahiptir. Uzun ve dar yapraklar çift tüylü (bipinnat) veya üç tüylü (tripinnat) olabilir. Çiçekler, salkım çiçek başlarından (kapitula) çıkar. Beyaz ışın çiçekleri, bir dilcik (ligula) ile döşenmiştir, disk şeklindeki çiçekleri ise sarıdır. İçi boş almacı (reseptakulum) şişmiş ve pullardan yoksundur. Bu özellik, mayıs papatyasını, pulları olan bir hazneye sahip olan mısır papatyasından (Anthemis arvensis) ayırır. Çiçekler erken yaz ortasında çiçek açar ve güçlü, aromatik bir kokuya sahiptir.

Çiçekler, ona karakteristik kokusunu ve ilginç özellikler veren mavi bir esansiyel yağ içerir. Yağın içerdiği kamazulen moleküllerine atfedilen bu renk özelliği, bitkinin bazı yerlerde "mavi papatya" olarak bilinmesinin de nedenidir.[5] Mayıs papatyası meyvesi, sarımsı kahverengi bir akendir.[4]

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Geleneksel Tıp

Papatya bitkileri Eski Mısır ve Klasik Antik Çağ'da bile tıbbi amaçlarla kullanılmıştır. Bazı Germen kabileleri, yazılı bir dilleri olmadan önce bile bu bitkinin etkilerini bilmekteydi. Türkiye'de Asteraceae familyasına dahil olan, sarıçiçek düğmesine ve beyaz dil çiçeklerine sahip, halk arasında kendisi ile seviyor-sevmiyor falı bakmak için kullanılan bütün bitkilere papatya denilmekte ve bu bitkilerden tıbbi olarak da yararlanılmaktadır. Fakat bu bitkilerden sadece Anthemis nobilis (Romen papatyası), Matricaria chamomilla/recutita (Mayıs papatyası) ve Ormenis multicaulis (Fas papatyası) türleri yaygın bir şekilde tıbbi amaçlı olarak kullanılmaktadır.

Ne yazık ki tarihte hangi papatya türlerinin tam olarak ne amaçlarla kullanıldığı kesin olarak belirlemek oldukça güçtür. Örneğin Yaşlı Pliny, 3 papatya türü tanımlamıştır ve tanımlarından yola çıkarak, bunların günümüzde Matricaria chamomila, M. aurea ve Anthemis rosea olarak bilinen papatyalar olabileceği düşünülmektedir. Şarlman döneminde de manastır bahçelerinde papatyalar yetiştirilmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Günümüzde papatya türleri arasında en yaygın bir şekilde yararlanılan, daha çok "tıbbi papatya" olarak bilinen mayıs papatyası, binlerce yıldır Dünya’da tedavi amaçlı kullanılan bir bitkidir. Mayıs papatyası bugün, ABD, Almanya, Avusturya, Brezilya, Slovakya, Fransa, HolIanda, İngiltere, İtalya, İsveç, İsviçre, Macaristan, Mısır, Romanya, Rus, Türk, Eski Yugoslavya ve Yunan farmakopesine kayıtlıdır. Fitoterapide kullanımı ile ilgili olarak (Chamomillae flos) 26 ülkenin farmakopesine kayıtlı olduğu bilinmektedir.

Tıbbi Riskler

Halk sadece mayıs papatyasına papatya demeyip farklı Asteraceae türlerine de papatya demektedir. Örneğin Anthemis, Chrysanthemum ve Tripleurospermum türlerine de halk arasında "papatya" denmektedir. Böylesine bir bilinmezlik nedeniyle mayıs papatyası yerine pazarda çoğu zaman tıbbi değeri bulunmayan papatyaların satıldığı görülmüştür. Tıbbı değeri olmayan bu papatyaların değerinin olmaması yanında bir de toksik etkileri olabilir. Örneğin Pire otu olarak bilinen Tanacetum cinerariifolium, içerisindeki piretrinin böceklere karşı oldukça seçici nörotoksisite etkisinden faydalanılarak güçlü böcek öldürücülerin sentezlenmesinde kullanılmaktadır.

Tanacetum cinerariifolium
Tanacetum cinerariifolium
GardensOnline

Senecio cinsi olan Kanarya otu adıyla bilinen bitki şiddetli zehir ihtiva eder bu nedenle insan sağlığı içinde tehlikelidir. Hatta arılar tarafından toplanan baldan bile insanların zehirlenebileceği belirtilmektedir.

Senecio vulgaris
Senecio vulgaris
Utopia

Bu nedenle Asteraceae bitkilerinin hele de papatya adı altında bilinen türlerinin uzman kişilerce toplanması ve tıbbi papatyanın mutlaka eczanede eczacı tarafından satılmasın gerekmektedir.

Batıl İnançlar

Türkiye'de dahil olmak üzere birçok bölgede bu bitki, seviyor-sevmiyor falı bakmak için kullanılmıştır. İnanışa göre, her seferinde bir yaprağı sökülerek sırasıyla "seviyor" ve "sevmiyor" denecek olursa, son yaprak söküldüğünde hangi kelimeye denk gelirse ("seviyor" veya "sevmiyor"), kişinin hoşlandığı bireyin kendisine olan sevgi durumu belirlenmektir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Etimoloji

Türkçedeki "papatya" sözcüğü, İbni Şerif'in 15. yüzyılda yazdığı Yadigâr'ında "pāpādya" olarak geçer. Sözcüğün Yunancada παπαδιά, yani "papazın karısı" sözcüğünden geldiği düşünülmektedir (Yunancada παπάς, "papaz" anlamına gelir); ancak anlam ilişkisi açık değildir.[6] Bir ihtimalle, Farsçada "papatya" anlamına gelen "babūna" sözcüğünden türetilmiş olabilir.

İngilizcedeki "kamomil" (İng: "chamomile") kelimesi ise, yine Yunancada "yer elması" anlamına gelen χαμαίμηλον (chamaimēlon) sözcüğünden gelir.[7] Bu sözcük de "yerdeki" anlamına gelen χαμαί (chamai) ve "elma" anlamına gelen μήλον (mēlon) sözcüklerinden türetilmiştir.[8], [9] Bu ismi, papatyanın elma benzeri kokusundan gelmektedir.

Türün Latince cins ismi olan Matricaria ise "matrix" sözcüğünden gelmektedir. Bu sözcüğün anlamlarından biri "rahim"dir. Bu ismi almasının nedeni, tarih boyunca mayıs papatyasının menstrüel kramplar ve premenstrüel sendroma bağlı uyku bozuklukları gibi jinekolojik şikayetlerin tedavisinde yaygın olarak kullanılmış olmasıdır. Bitkinin oldukça güçlü antispazmodik ve antienflamatuar bileşenler içerdiği ve özellikle mide ve bağırsak kramplarının tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur.[10]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 10
  • Tebrikler! 7
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Muhteşem! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/12/2024 13:51:26 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11308

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnfografik
Evcil Hayvanlar
Mars
Jüpiter
Mikoloji
Evrimsel Tarih
İspat
Popülasyon
Hastalık
Yılan
Komplo Teorisi
Gıda
Böcek Bilimi
Önyargı
Yeni Doğan
Samanyolu Galaksisi
Biyokimya
Google
Kuantum Mekaniği
Hasta
Ortak Ata
Mikrobiyota
Gen İfadesi
Goril
Boyut
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı, et al. Mayıs Papatyası (Matricaria chamomilla). (3 Ocak 2022). Alındığı Tarih: 2 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11308
Bakırcı, Ç. M., Aydın, . (2022, January 03). Mayıs Papatyası (Matricaria chamomilla). Evrim Ağacı. Retrieved December 02, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11308
Ç. M. Bakırcı, et al. “Mayıs Papatyası (Matricaria chamomilla).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 Jan. 2022, https://evrimagaci.org/s/11308.
Bakırcı, Çağrı Mert. Aydın, . “Mayıs Papatyası (Matricaria chamomilla).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 03, 2022. https://evrimagaci.org/s/11308.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close