Hayvanlarda organ yenilenmesine eğlenceli bir bakış...
Bakterilerden insanlara kadar her canlı türünde yenilenme (rejenerasyon) yeteneği bulunmaktadır. Bu nedenle bu özelliğin, evrimsel süreçteki en erken atalarımızın özelliklerinden biri olduğu düşünülmektedir. Bu sayede, tüm torun türlere bu özellik aktarılabilmiştir. Ancak her türün yenilenme kapasitesi birbiriyle aynı değildir. Hatta aynı tür içerisindeki farklı doku ve organların bile yenilenme hızı farklı farklı olabilir.
Örneğin insanda deri, parmaklar, kalp, böbrekler, karaciğer ve kaburga kemiklerinde yenilenme tespit edilmiştir. Yenilenme kapasitesi en yüksek olan organlarımızdan biri karaciğerdir. Karaciğerin %75'i alınacak olsa bile, kalan %25'lik kısmın yenilenmesiyle yeni bir karaciğer oluşabilir. Ancak tabii bu kadar kapsamlı hasarlarda, yenilenme tamamlanana kadar karaciğerin eksikliği birçok bireyin ölümüne neden olmaktadır. Bu nedenle %50-60 arası hasarlar daha "güvenli" olarak kabul edilmektedir ve bu miktarda hasar, vücut tarafından yaklaşık 30 günde tamir edilebilmektedir. Yine, bu süreçte birçok komplikasyon (tıbbi sorun) meydana gelebilmektedir.
Bir organın yenilenip yenilenemeyeceğini, ne kadar zarar gördüğü belirlemektedir. Örneğin 3 boğumdan oluşan parmaklarımızın 1 boğumunun tamamının yitirilmesi bile çoğu zaman yenilenmeyi mümkün kılmamaktadır. Yani hasar, bundan daha az olmalıdır. Fakat rejeneratif tıp çalışmaları sayesinde, yenilenme becerisi daha düşük olan organlara da yardımcı olunabilmektedir. Örneğin parmaklarda, birinci boğuma kadar hasar olmasına rağmen büyük oranda yenilenme sağlanabilmiştir. Bunun için özel olarak hazırlanan ve yenilenmeyi tetikleyici kimyasallardan oluşan bir tedavi ve terapi uygulanmaktadır.
Günümüzde, yenilenme becerisi yüksek hayvanlardan alınan genlerin diğer hayvanlara aktarılmasıyla yenilenme becerilerinin arttırılmasına yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Bu, genlerin dengeli olarak aktarılabilmesi çok kolay bir iş olmadığından, henüz çok yüksek başarıyla yapılamamaktadır. Ancak ilerleyen dönemlerde, uzuvlarını yitiren insanlara büyük katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir.
Kaynak: Scientific Illustrations
