Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kütleçekimi ve Evrim Üzerindeki Etkisi

Kütleçekimi ve Evrim Üzerindeki Etkisi Pixabay
3 dakika
2,720
  • Evrimsel Biyoloji
  • Mikroevrim
Evrim Ağacı Akademi: Evrimi Anlamak Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimi Anlamak yazı dizisinin 32. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan ""Tesadüf" Geliyor, Kaçın! Bilimde "Şans" ve "Tesadüf" Kavramlarına Yer Yok mu?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Dünya, var olduğundan beri, Evren'in başlangıcında meydana gelen patlamanın tipinden kaynaklanan yasalardan biri olarak Kütleçekimi, üzerindeki, istisnasız her cisme etki etmektedir. Bu, 4.54 milyar yıl önce başlamış, günümüzde halen sürmektedir. Dünya yok olana kadar da sürecektir.

Bu Kütleçekimi etkisi altında pek çok olay meydana gelmektedir. Örneğin Kütleçekimi'nin, Dünya için olan versiyonu (Yerçekimi denir), atmosferinin uzaya dağılmasını engellerken, aynı zamanda tüm atmosferik moleküllerin yeryüzüne çökmesine yetmeyecek kadar zayıftır. Bu özelliği milyonlarca gezegende görmek mümkündür, ancak elimizdeki gezegen Dünya olduğu için bu özellik bize "değerli" gözükmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Benzer şekilde, atmosferin bu durumu ve Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı, gezegenin sıcaklığının belli bir aralıkta var olmasına sebep olmuştur. Her ne kadar bundan 4,54 milyon yıl öncesiyle 4,2 milyar yıl öncesine kadar Dünya devasa kızıl bir gezegense de (süpervolkanlardan dolayı her yer lavlarla kaplıydı), volkanların saldığı gazların yarattığı sera etkisinden dolayı gezegen önce aşırı ısınmaya, sonra da yağışların başlamasıyla soğumaya başladı. Bunların hepsini Yerçekimi'ne borçluyuz (ama unutmayın, pek çok gezegende, benzer olaylar görülmektedir; sadece Dünya'da canlılığın da oluşmasına sebep olacak aralıktadır, buna sonunda tekrar değineceğiz).

İşte bu şartlar altında, yine Kütleçekimi'nin etkisiyle birlikte, yağışlar gezegen üzerinde devasa okyanusların oluşmasına sebep olmuş, neredeyse karaların tamamı sular altında kalmıştır. Bu noktada, suyun dibinde, halen süpervolkanların artık yok olmaya yakın nefeslerinin çıktığı denizbacaları isimli noktalarda sıcaklık, bazı kimyasal reaksiyonların gerçekleşebilmesini hızlandıracak düzeydedir. Miller-Urey Deneyi, canlılığın atmosferde, yani gazlar arasında gerçekleştiğini varsaymıştır; ancak günümüzde, deney 460'ın üzerinde üniversitede farklı koşullarda tekrar edilmiş ve denizbacalarının sağladığı koşullar altında canlılığın en kolay var olabileceği keşfedilmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç olarak canlılık, denizlerin dibinde başlamış ve en başından beri olduğu gibi, canlılığın başlangıcı ve evrimi süresince de her zaman Kütleçekimi orada bulunmuş ve etkisini göstermiştir. Dolayısıyla henüz ilk canlıdan beridir, her bir molekül, her bir yapı, her bir organeli her bir organ, Kütleçekimi'nin herhangi bir etkisine göre evrimleşmiştir. İşte spesifik cevap veremememizin sebebi budur. O kadar uzun bir süredir, o kadar çok canlı türü, o kadar farklı şekillerde evrimleşmiştir ki, hangi noktada, hangi yapının, hangi sebeplerle Kütleçekimi'nden etkilendiğini keşfetmek güçtür. Ancak yine de elimizde bazı veriler mevcut:

Örneğin embriyolojik dönemde hücrelerin "kaderi" dediğimiz hangi yapılara dönüşeceklerinin tayini, Yerçekimi'nin yönüne göre belirlenmektedir. Konuyla ilgili şu yazımızı okuyabilirsiniz:

https://www.facebook.com/note.php?note_id=180946128630137

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Kısaca olay olan, moleküllerin Kütleçekimi etkisi altında belirli bölgelere dağılarak hücrelerin hangilerinin ön (anterior), hangilerinin arka (posterior), vs. olacağının belirlenmesidir. Bu insan için de geçerlidir, doğal olarak. Örneğin eğer embriyoyu vakumlu bir ortama yerleştirir ve Kütleçekimi'nin etkilerini bozacak başka yöntemler uygularsanız, embriyo doğru gelişemeyecek ve muhtemelen sakat doğumlar ve hatta ölüm gerçekleşecektir.

Bir diğer örnek, insanlardan verilebilir, madem insan üzerinden sordunuz: insan, normalde tetrapod (dört ayaklı) atalardan gelmektedir, bildiğiniz gibi. Daha sonra fakültatif bipedal (geçici iki ayaklı) olan atalarımız evrimleşmiş, bu atadan sonra 8 milyon yıl kadar önce goriller ile, 6 milyon yıl kadar önce şempanzelerle ayrıldık. Son 6 milyon yıldır süren evrimimizde ise tam olarak iki ayak üzerine kalktık ve tam bipedal olduk. Bu süreçte, gebeliğimiz hep yatay olarak gerçekleşirken, şimdi dikey olarak gerçekleşmeye başladı. Yani gebe bir dişinin yavrusu, karın tarafından Kütleçekimi'ne eskiden karşı koyabiliyordu, günümüzde ise embriyo, çıkabileceği açıklığa doğru Kütleçekimi ile çekilebilecek bir konumda, dikey olarak bulunuyor. İnsanın ayağa kalkması ve yavruların dikey olarak büyümesi, kas ve iskelet sistemimizin de yapısını değiştirmiştir. Tüm bunların etkisi sonucu insan türünün gebelik süresini kısaltmıştır, çünkü eğer kadınlar, atalarımızda olduğu gibi daha uzun süreli gebelik dönemleri geçirip, daha gelişmiş yavrular doğursalardı, bebeğin pelvik açıklıktan çıkması ve gebelik boyunca yapacağı baskı çok şiddetli olacak ve doğum yapan kadınların çoğu ölecekti. Ki bir dönem, tetrapodlardan bipedallığa evrimleşirken böyle bir geçiş yaşanmıştır ve sabitleyici doğal seçilim sayesinde gebelik süresi nesiller sonucunda optimize edilmiştir.

Bu şekilde örnekleri çoğaltmak mümkün, ancak temel olarak konuyu yeterince açıkladığımızı ve neden genel cevaplar vermenin kolay, spesifik cevaplar vermenin zor olduğunu anlatabildiğimizi düşünüyoruz.

Teşekkür: Seren Sakaoğlu Üstün

Ana Görsel: Pixabay

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrimi Anlamak Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimi Anlamak yazı dizisinin 32. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan ""Tesadüf" Geliyor, Kaçın! Bilimde "Şans" ve "Tesadüf" Kavramlarına Yer Yok mu?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
3
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 2
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/06/2023 21:01:20 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/222

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Kırmızı
Bitki
Öğrenme Teorileri
Akademi
Alkol
Toplum
Sağlık
Biyokimya
Doğa Yasası
Jeoloji
Gen İfadesi
Sars
Koku
Neandertal
Uyku
Canlı
Erkek
Uzaylı
Editör Seçkisi
Onkoloji
Periyodik Tablo
Yılan
Tüy
Endokrin Sistemi Hastalıkları
Sars Virüsü
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
C Vitamini Uçar mı?
C Vitamini Uçar mı?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Kütleçekimi ve Evrim Üzerindeki Etkisi. (26 Ağustos 2011). Alındığı Tarih: 5 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/222
Bakırcı, Ç. M. (2011, August 26). Kütleçekimi ve Evrim Üzerindeki Etkisi. Evrim Ağacı. Retrieved June 05, 2023. from https://evrimagaci.org/s/222
Ç. M. Bakırcı. “Kütleçekimi ve Evrim Üzerindeki Etkisi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 26 Aug. 2011, https://evrimagaci.org/s/222.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Kütleçekimi ve Evrim Üzerindeki Etkisi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 26, 2011. https://evrimagaci.org/s/222.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close