Kurşun

Özellikler

Kurşun, "Pb" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 82 olan kimyasal bir elementtir. Yaygın olarak kullanılan çoğu elementten daha yoğun ağır bir metaldir. Kurşun, yumuşak bir yapıya sahip olup, nispeten düşük bir erime noktasına sahiptir. Yeni kesildiğinde mavimsi gümüş renkte olup hava ile temas ettikten sonra donuk gri bir renge dönüşür. Kurşun, karbon ailesinin en ağır üyesidir. Karbon ailesi, periyodik tablonun 14. grubundaki beş elementten (karbon (C), silikon (Si), germanyum (Ge), kalay (Sn), kurşun (Pb) ve flerovyum (Fl) elementlerinden) oluşur.

Fiziksel Özellikler

Kurşun, gri renkte yumuşak bir katıdır. Hem sünek hem de dövülebilir bir forma sahiptir. İlk kesildiğinde, yüzeyi parlak olup yavaş yavaş kararır ve matlaşır. Kurşun kolayca işlenebilir bir elementtir. İşlenebilir olması sayesinde şekli kolayca değiştirilebilir ve istenilen halde kullanılabilir bir yapıya sahiptir. Kurşunun erime noktası 327,4°C (621,3°F) ve kaynama noktası 1,750-1,755°C (3,180-3,190°F) aralığındadır. Yoğunluğu santimetre küp başına 11,34 gramdır. Kurşun elektrik akımını, sesi ve titreşimi çok iyi iletmez.

Kimyasal özellikler

Kurşun, orta derece aktif bir metaldir. Suda ve çoğu soğuk asitte yavaş çözünür. Sıcak asitlerle daha hızlı reaksiyona girer. Havadaki oksijen ile hemen reaksiyona girmez ve yanmaz.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Kurşun doğada nadir bulunmaktadır. Genellikle çinko, gümüş ve bakırın bulunduğu madenlerde bulunur ve bu metallerle birlikte çıkarılır. Esas olarak Galena (PbS) bileşiğinde bulunur ve cerrahüsit (PbCO₃) ve anglezit (PbSO₄) madenleri de vardır. Galena madenleri, dünyadaki kurşunun %19'unun çıkarıldığı madenlerdir ve yoğunlukla Avustralya'da bulunur. Dünyada kurşun üretimi yılda 6 milyon tondur ve işlenebilir rezervlerin toplamı 85 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Bu miktar her ne kadar çok görünse de 15 yıllık arzı dahi karşılayamamaktadır.

Kurşun, doğada, doğal olarak bulunur. Fakat çevrede bulunan kurşun konsantrasyonlarının yüksek oranı, insan faaliyetlerinin bir sonucu olarak oluşmaktadır.

Araçlarda yakıt olarak kullanılan benzinin kurşun içermesi ve bu kurşunun doğaya atık olarak salınması sebebiyle yeryüzünde doğal olmayan bir kurşun döngüsü oluşmuştur. Araba motorlarında kurşun yakılır, böylece kurşun tuzları ortaya çıkmaktadır. Bu kurşun tuzları, arabaların egzozlarından doğaya salınır. Büyük parçacıkları hemen yere düşerek, toprağı ve yüzey sularını kirletir. Daha küçük parçacıklar ise uzun süre atmosferde kalacaktır. Havadaki kurşunun bir kısmı yağmur yağarken yeryüzüne geri düşer. İnsan üretiminin neden olduğu bu döngüye "kurşun döngüsü" denir ve inorganik döngü, doğal kurşun döngüsünden çok daha uzun sürer.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Bu kolay işlenen ve korozyona dayanıklı metal, Roma döneminden bu yana boru yapımında, kalaylama işleminde ve boya olarak kullanılmıştır. Ayrıca çömlekçilik sektöründe kurşun sır olarak, böcek ilaçlarında, saç boyalarında ve benzin için vuruntu önleyici katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Kurşunun sağlığa, özellikle de çocuklara zararlı olduğu bilindiğinden, tüm bu kullanımlar sınırlandırılmaya ve yasaklanmaya çalışılmaktadır.

Tarihi

Kurşun, keşfedilen en eski metallerden biri olup, MÖ 3000 yıllarında dahi kullanılmıştır.^[1] Kurşun, 6.000 yıldan fazla süredir çıkarılmış, metal ve bileşikleri tarih boyunca kullanılmıştır. Yunanlılar M.Ö. 650 yılından itibaren büyük ölçüde kurşun madenciliği yapmış ve sadece metali nasıl elde edeceklerini değil, bunu beyaz kurşuna nasıl çevirecekleri konusunda bilgi sahibiydiler.^[2] Oldukça örtücü olması sebebiyle, 20. yüzyılın ortalarına kadar 2000 yılı aşkın süre boyunca boyaların temelini oluşturmuştur.

Etimolojisi

Kurşun elementinin ismi, Anglo-sakson dilinde "metal" anlamına gelmektedir.

Önlem ve Güven

Kurşunun Sağlığa Etkileri

Kurşun, yıllar içinde pek çok uygulaması bilinen yumuşak bir metaldir. M.Ö. 5000 yılından bu yana metal ürünlerde, kablolarda ve boru hatlarında, boya ve böcek ilaçlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kurşun, insan sağlığına zarar veren dört ana metalden biridir. İnsan vücuduna; gıda (%65), su (%20) ve hava (%15) yoluyla girebilir. Meyveler, sebzeler, etler, tahıllar, deniz ürünleri, alkolsüz içecekler ve şarap gibi yiyecekler önemli miktarlarda kurşun içerebilir. Sigara dumanı ayrıca az miktarda kurşun içerir. Kurşun içme suyuna, suyun taşındığı boruların aşınmasıyla girebilir.

Kurşun, yüksek miktarda vücuda alındığında şöyle etkiler gösterebilir:

• Hemoglobin biyosentezinin bozulması ve anemi
• Kan basıncında yükselme
• Böbrek hasarı
• Düşükler ve kürtajlar
• Sinir sistemlerinin bozulması
• Beyin hasarı
• Sperm hasarı nedeniyle erkeklerin doğurganlığının azalması
• Çocukların öğrenme yeteneklerinde azalma
• Saldırganlık, dürtüsel davranış ve hiperaktivite gibi çocukların davranışsal bozuklukları
• Kurşun, annenin plasentasından fetüse girebilir. Bu nedenle sinir sistemine ve doğmamış çocukların beyinlerine ciddi zararlar verebilir.

Kurşunun Çevresel Etkileri

Kurşunlu benzin, çevredeki kurşun konsantrasyonlarının yükselmesine neden olan tek etmen değildir. Endüstriyel süreçler ve katı atık yakma gibi diğer insan temelli faaliyetler de kurşun miktarını artırır. Kurşun, su taşıma sistemindeki kurşunlu boru hatlarının aşınması ve kurşunlu boyaların aşınması yoluyla suya ve toprağa karışabilir. Kurşun, su ve toprak organizmalarında birikir. Toprak fonksiyonları, özellikle aşırı konsantrasyonların mevcut olabileceği otoyolların ve tarım arazilerinin yakınında, kurşun müdahalesi nedeniyle bozulur. Toprak organizmaları da kurşun zehirlenmesinden etkilenir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

İlginç Bilgiler ve Diğer

Bir metale göre çıkarması oldukça kolay olduğu için, kurşun tarih öncesi zamanlardan beri kullanılmaktadır. Kurşun, Roma İmparatorluğu döneminde, halk tarafından su tesisatlarında, madeni paralarda ve heykellerde kullanılmıştır. İnsanlar kurşunu, 19. yüzyılın sonlarına doğru zehirli olduğu ortaya çıkana kadar, binlerce yıl boyunca günlük hayatlarında bolca kullandılar.