Lantan

Özellikler

Lantan, "La" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 57 olan kimyasal bir elementtir. Yumuşak, dövülebilir, sünek özellikler gösteren ve gümüşi beyaz renkte bir metaldir. Lantan doğada çökeltilerde bulunur. Havada hızla okside olur ve hidroksit oluşturacak şekilde su ile reaksiyona girer.

Fiziksel Özellikleri

• Lantan yukarıda da bahsedildiği gibi beyaz, sünek, dövülebilir bir metaldir.
• Nispeten yumuşaktır ve keskin bir bıçakla kesilebilir.
• Erime noktası 920 °C (1,690 °F) ve kaynama noktası 3,454 °C (6,249 °F) olarak bilinir.
• Yoğunluğu santimetre küp başına yaklaşık 6.18 gramdır.

Kimyasal Özellikleri

• Lantan çok aktif bir metaldir. Çoğu asitle ve soğuk suyla yavaş da olsa reaksiyona girer. Sıcak su ile daha hızlı tepki verir.
• Lantan ayrıca, özellikle hava nemliyse, havadaki oksijenle reaksiyona girer.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Lantan, yer kabuğunda nispeten yaygındır. Bolluğunun milyonda 18 parçaya kadar çıktığı düşünülmektedir. Bu onu neredeyse bakır veya çinko kadar yaygın hale getirir. Ancak bu metallerin aksine, belli madenlerde değil dünyanın genelinde yayılmış şekilde bulunur. En yaygın mineralleri monazit, bastnazit ve serittir. Bu mineraller genellikle diğer tüm nadir toprak elementlerini de içerir.

Lantan, ticari olarak amonyum lantan nitratın kristalizasyonu ile konsantre edilir. Yüksek saflık istendiğinde iyon değiştirme ve çözücü ekstraksiyon yöntemleri kullanılır. Metal, erimiş susuz halojenürlerin elektroliziyle veya halojenürlerinin alkali veya toprak alkali metallerle metalotermik indirgenmesiyle (örn. flüorürün kalsiyumla indirgenmesi) hazırlanır.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Lantan bileşiklerinin en önemli kullanımlarından biri karbon ark lambalarındadır. Bir karbon ark lambasında, lamba elektrodundan bir elektrik akımı geçirilir. Elektrot, karbondan ve eklenen diğer malzemelerin izlerinden yapılmıştır. Akım, karbonun ısınmasına ve parlak beyaz bir ışık yaymasına neden olur. Işığın tam rengi, karbona eklenen diğer malzemelere bağlıdır. Bu amaçla genellikle lantan florür (LaF₃) ve lantan oksit (La₂O₃) kullanılır.

Tarihi

Lantan, Stockholm'deki Karolinska Enstitüsü'nde Carl Gustav Mosander tarafından Ocak 1839'da keşfedilmiştir. Bundan önce 1803'te keşfedilen seryum çıkarılmıştır. Mosander, seryum oksit örneğinin çoğunun çözünmezken, bir kısmının çözünür olduğunu fark etmiş ve bunun yeni bir elementin oksidi olduğu sonucuna varmıştır.

Aynı yıl, yine Karolinska Enstitüsü'nde bir öğrenci olan Axel Erdmann, Norveç fiyortunda bulunan Låven adasından yeni bir mineralde lantan keşfetmiştir.

Son olarak Mosander, seryumdan ikinci bir element çıkardığını söyleyerek gecikmesini açıklamış ve buna didimiyum adını vermiştir. Farkında olmamasına rağmen, didimiyum da bir karışımdı ve 1885'te praseodim ve neodim olarak ayrıldı.

Etimolojisi

Lantan ismi, "gizli yalan" anlamına gelen Yunanca "lanthanein" kelimesinden türemiştir.

Önlem ve Güven

Lantan ve bileşikleri yüksek konsantrasyonlarda zehirlidir. Dikkatle ele alınmalıdır. Tedavisi diğer tipik zehirlenme durumlarında olduğu gibi yapılır. Lantan ve bileşiklerini kullanırken eldiven ve koruyucu maske kullanımı kesinlikle gereklidir. Cilde ve gözlere aşırı teması kızarıklık veya tahrişe yol açabilir.