Kronik Stres Beyni Konfor Besinlerine Yönlendiriyor!
Paleo Leap
- Türev
- Beslenme Sinirbilimi
Günümüz dünyasında insanların en çok deneyimlediği duygu durumlarından birisi strestir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre stres; zorlayıcı bir durumdan kaynaklanan zihinsel bir gerilim veya endişe hali olarak tanımlanabilir.[1]
Hayati bir tehlike sezen primat beyninde Savaş ya da Kaç tepkisi olarak gözlemlenen ve amigdalayı tetikleyen stres; günümüzde modern insanın toplumsal ve bireysel hayatının neredeyse her alanında karşımıza çıkmaktadır.
Stresin belirtileri ve insanların strese nasıl yanıt verdiği kişiden kişiye değişmektedir. Kronik stres, vücudun kalori ve besin kullanımını çeşitli şekillerde etkileyerek birçok besinin kullanımını ve atılımını artırır.[2] Bu sebeple stres, yeme alışkanlıklarını olumsuz yönde etkileyebilecek ve hatta gelecekte ciddi sorunlara yol açabilecek bir davranışlar zinciri oluşturabilir.
Garvan Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü'nden bir ekip; konfor besini (İng: "Comfort food") olarak adlandırılan, insanı iyi hissettiren ve genelde yüksek karbonhidrat ve kalori değerlerine sahip yiyeceklerle birleşen stresin; beyinde daha fazla yemek yemeyi tetikleyen, tatlı yeme isteğini fazlasıyla artıran ve aşırı kilo alımıyla sonuçlanan değişiklikler yarattığını gözlemledi.
Stres, Beynin Tokluğa Verdiği Sinyali Geçersiz Kılıyor Olabilir!
Araştırmayı gerçekleştiren bilim insanları, stresin beynin tokluğa verdiği doğal tepkiyi geçersiz kıldığını ve daha lezzetli yiyecekler yemeyi teşvik eden kesintisiz ödül sinyallerine yol açtığını tespit ettiler. Beynin "lateral habenula" isimli kısmında gerçekleşen ve aktive olduğunda genellikle ödül sinyallerini baskılayan sinyaller hakkında araştırmanın kıdemli yazarı ve Garvan Enstitüsü'nde ziyaretçi bilim insanı olarak çalışan Profesör Herzog şöyle söylüyor:
Bulgularımız, stresin yemekten alınan zevki azaltan doğal bir beyin tepkisini geçersiz kılabileceğine işaret ediyor. Bu da beynin yemek yedikçe ödül tepkisi almaya devam etmesi demek.
Kilo Alımı ve Stres İlişkisine Bir Bakış
Stresli zamanlarda az yiyen insanlar olsa da çoğu insan, yoğun stres yaşadığı anlarda normalde tükettiğinden daha fazla besin tüketiyor ve yüksek kalori, şeker ve yağ oranına sahip yemekler tercih ediyor.
Araştırmacılar, bu yeme alışkanlıklarını neyin yönlendirdiğini anlamak için beyindeki farklı bölgelerin kronik strese verdiği tepkilerin diyete göre nasıl değiştiğini fareler üzerinden araştırdı. Makalenin yazarlarından Dr. Kenny Chi Kin Ip çalışma hakkında şöyle söylüyor:
Normalde beynin ödül tepkisini kapatmakla ilgilenen ve lateral habenula olarak bilinen bölgenin, kısa sürede yüksek yağ alınan bir diyetle beslenen farelerde hayvanı aşırı yemekten korumak için aktifleştiğini keşfettik. Ancak, kronik stres altındayken beynin bu kısmı pasifti ve ödül sinyallerinin aktif kalmasına ve haz için beslenmeyi teşvik etmesine izin verdi. Yüksek yağ içeren diyetlerle beslenen stresli farelerin aynı diyetle beslenen stresli olmayan farelere göre iki kat daha fazla kilo aldığını bulduk.
Araştırmayı yürüten ekip, kilo alımının merkezinde beynin strese doğal yanıt olarak ürettiği NPY molekülünün olduğunu keşfetti. Yüksek yağlı bir diyet takip eden stresli farelerde NPY molekülünün lateral habenula bölgesindeki beyin hücrelerini aktive etmesi engellendiğindeyse fareler daha az konfor besini tükettiler; bu da daha az kilo alımıyla sonuçlandı.
Stres, Şekerli Yiyecek Tüketimini Artırıyor!
Araştırmanın sonraki aşamasında bir sukraloz tercih testi gerçekleştirilerek farelerin normal su ile yapay olarak tatlandırılmış su arasında seçim yapmalarına izin verildi. Profesör Herzog; yüksek yağla beslenen stresli farelerin sadece yüksek yağlı bir diyetle beslenen farelere göre üç kat daha fazla sukraloz tükettiğini gözlemlediklerini söylüyor. Bu gözlem, stresin yalnızca yemek yerken daha fazla ödül sinyalini aktive etmekle kalmayıp özellikle tatlı ve lezzetli yiyecekler için sürekli bir isteğe neden olduğunu gösteriyor. Ayrıca Herzog, düzenli bir diyet uygulanan stresli farelerde tatlandırılmış su için aynı tercihin görülmediğini vurguluyor.
The ScientistStres, Vücudun Sağlıklı Enerji Dengesini de Bozuyor!
Araştırmacılar; bulgularının stresi, beynin enerji ihtiyaçlarını dengeleme konusundaki doğal yeteneğini geçersiz kılabilecek yeme alışkanlıklarının kritik bir düzenleyicisi olarak tanımladığını belirtiyor. Herzog bu durumu şöyle açıklıyor:
Stresli durumlarda çok fazla enerji kullanmak kolaydır ve ödül duygusu sizi sakinleştirebilir; ancak bu gıda yoluyla enerji artışının yararlı olduğu zaman gerçekleşir. Uzun süreler boyunca stres yaşadığınızdaysa stres denklemi değişiyor gibi görünüyor; bu senaryoda vücut için kötü bir şey olan yemek yemeyi sürdürme davranışı gözleniyor.
Evrim Ağacı'ndan MesajEvrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bu araştırma, hangi seviyede stresin sağlıklı enerji metabolizmasını tehlikeye atabileceğini vurguluyor. Uzun süreli stresle baş başaysanız sağlıklı bir diyet takip etmeye çalışmak ve abur cuburdan uzaklaşmak gerektiğini bilmeniz gerekiyor.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
7
-
6
-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
- ^ Dünya Sağlık Örgütü. Stress. (21 Temmuz 2023). Alındığı Tarih: 3 Temmuz 2023. Alındığı Yer: World Health Organization (WHO) | Arşiv Bağlantısı
- ^ Harvard School of Public Health. How Chronic Stress Affects Eating Patterns. Alındığı Tarih: 3 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Harvard School of Public Health | Arşiv Bağlantısı
- C. K. Ip, et al. (2023). Critical Role Of Lateral Habenula Circuits In The Control Of Stress-Induced Palatable Food Consumption. Elsevier BV. doi: 10.1016/j.neuron.2023.05.010. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 14:33:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15026
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
