"Food Porn" ("Yemek Pornosu") Adı Verilen Fotoğraflar İnsanları Neden Büyülüyor?
Pixabay
Her gün dünya çapında 62.000'den fazla yemek fotoğrafı, sosyal medyada "food porn" etiketi ile paylaşılıyor. Bu fotoğraflar, yeme davranışı bozukluklarına ve obezite gibi kronik hastalıklara yol açabilen yüksek kalorili yiyecekleri göz alıcı bir ışıltı ile sunmaktadır. Yemekler için "porno" kelimesinin kullanılması ise yemek yemenin, porno izlemek ile benzer etkilere sahip olmasıdır. Her iki eylem de beynimizin ödül merkezi (nucleus accumbens) denilen bölgesini uyararak ön tavan bölgesindeki (Ventral tegmental area) dopamin nöronlarının aktifleşmesini sağlar.
Food porn fotoğraflarının asıl amacı, fotoğrafı görüntüleyen kişide iştah uyandırması ve yiyeceğin kendi reklamını yapmasıdır. O yüzden büyük yemek zincirleri sık sık reklamlarında food porn temasına yer vermektedir. Peki food porn'un bu kadar popüler olmasının arkasında bilimsel bir gerçek var mıdır? Gelin başlıklar altında inceleyelim.
Yemek Fotoğraflarının İnsan Metabolizması Üzerindeki Etkileri
2012 yılında, Almanya'da bulunan Max Planck Enstitüsü Psikiyatri Bölümü araştırmacılarından Axel Steiger ve grubu, yemek fotoğraflarının insan üzerinde moleküler düzeyde etkilerini araştıran bir çalışma yürütmüşlerdir. Bu çalışma sağlıklı erkek bireyler üzerinde yapılmış ve fizyolojik tepkilerin tespit edilebilmesi için katılımcılara hem iştah açıcı bir yemeğin fotoğrafı hem de yenilemeyen bir objenin fotoğrafı gösterilmiştir. Daha sonra kandaki leptin, ghrelin ve insülin hormonlarının seviyelerine bakılmıştır.
Ghrelin hormonu, açlığı sağlayan ve iştah arttıran bir hormondur. Leptin hormonu ise tokluğu sağlayan ve iştahı baskılayan bir hormondur. Araştırmanın sonucu olarak iştah açıcı bir yemeğin fotoğrafına bakan katılımcıların kanlarında ghrelin hormonunu miktarının anlamlı bir şekilde arttığını gösterilmiştir. Bu sonuç bize görsel bir uyarıcının, başka bir uyarıcıya ihtiyaç duymadan ghrelin hormonunun salımını uyarabildiğini gösteriyor.
Kanda ghrelin hormonunun artmasıyla beynimize, ''aç'' olduğumuza dair sinyaller gider ve beynimizin davranış merkezi olarak adlandırabileceğimiz prefrontal korteks uyarılır. Ancak bu oluşturulan açlık durumu metabolik bir açlık durumu değildir. Sadece hissi veya güdüsel bir açlıktır.
Görsel Açlık Kavramı ve Görme Yetisinin Evrimsel Olarak Beslenme Üzerindeki Etkisi
"Yemek, önce gözlerle yenir." Gastronomi biliminde sık sık kullanılan bu deyimin kökleri insanın evrimsel geçmişine dayanır. Çünkü evrim tarihinde insanlar, dış dünyayı görme yetilerine dayandırarak anlamlandırmaktaydı. Yani algılar, çoğunlukla görmek üzerine inşa edilmekteydi. Bir süre sonra bu algı, besinler üzerinde de oluşmaya başladı. Besinler renklerine, şekillerine ve dokularına göre ''türlere'' ayrılmaya başlandı. Bu yüzden evrimsel olarak besin seçiminde görme yetisinin çok önemli rolü vardır.
Daha sonra insanlar avcı-toplayıcı bireylere ver toplumlara evrimleşti. Bu evrede insanların görme duyusu, yenecek hayvanın nerede olduğunu ve ona nasıl ulaşılabileceğini tespit edebilmek için önemli rol oynuyordu. Yani görsel imgeler, her şeyle eşleştiği gibi besinlerle de eşleşmiştir. Bu durum insanların hayatta kalma şanslarını arttıracak bir adaptasyondur.
Bilim insanları buna, yani besinleri görsel imgelerle eşleştirmeye ve buna bağlı olarak kandaki ghrelin hormonunun seviyesinin artmasına "görsel açlık" diyor. Görsel açlık, insanları iştah açıcı yemek fotoğraflarına bakmaya teşvik eden doğal bir arzu veya dürtüdür. Evrimsel olarak görsel açlık dürtüsü insanlar için bir avantaj olmuştur.
Günümüzde besine ulaşma konusunda hayatımız oldukça kolaylaşmıştır ve besinlere istediğimiz zaman ulaşabildiğimiz için artık beynimizin görsel imgeleri besinlerle eşleştirmesine gerek yoktur. Ancak beynimiz evrimsel süreçte buna programlanmıştır. Oxford Üniversitesi Deneysel Psikoloji Bölümünden profesör Charles Spence şöyle diyor:
Görsel olarak oluşturulan açlık, metabolik açlığımızı ihtiyacımızdan daha fazla tetikliyor ve aç olmasak bile açmış gibi davranmamızı sağlayarak besin alımını arttırıyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
35
-
15
-
12
-
11
-
7
-
4
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
- C. Spence, et al. (2016). Eating With Our Eyes: From Visual Hunger To Digital Satiation. Brain and Cognition, sf: 53-63. | Arşiv Bağlantısı
- K. Baker. What’s Going On In Your Brain When You Look At Photos Of Food. (2 Mayıs 2019). Alındığı Tarih: 2 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Spoon Universty | Arşiv Bağlantısı
- A. Steiger, et al. (2012). Ghrelin Levels Increase After Pictures Showing Food. Obesity Society, sf: 1212-1217. | Arşiv Bağlantısı
- F. Versace, et al. (2019). The Reality Of “Food Porn”: Larger Brain Responses To Food‐Related Cues Than To Erotic Images Predict Cue‐Induced Eating. Psychophysiology., sf: 1110-1111. | Arşiv Bağlantısı
- Urban Dictionary. Food Porn. (3 Mayıs 2019). Alındığı Tarih: 3 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Urban Dictionary | Arşiv Bağlantısı
- Neuroscientifically Challenged. Know Your Brain: Nucleus Accumbens. (6 Haziran 2014). Alındığı Tarih: 3 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Neuroscientifically Challenged | Arşiv Bağlantısı
- Daily Mail Reporter. Why Our Love Of Looking At 'Food Porn' Makes Us Fatter: Trend Of Showing Off Food Fuels Obesity Crisis As It Makes It Harder To Resist Eating. (15 Ekim 2015). Alındığı Tarih: 3 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Daily Mail | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/05/2025 01:23:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7782
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
