Koronagraf Nedir? Güneş'in Korona Tabakasından Saçılan Işınlar Neden Önemlidir?
NASA
- Çeviri
- Yıldız Astronomisi
Koronagraf, Güneş’ten gelen ışığı engelleyerek araştırmacıların canlı bir yıldızın “korona” adı verilen sıcak, ince ve en dıştaki katmanının gözlemlemesini sağlayan araçtır. Fransız gök bilimci Bernard Lyot 1930’lu yıllarda koronagrafı icat ettiğinden beri bu araç pek çok alanda kullanıldı.[1]
Güneş’in korona katmanı, normal zamanda yalnızca Güneş tutulmaları sırasında gözlenebilir. Ay, Güneş’in önünce geçtiğinde, parlak merkez katmanlarını görmemizi engeller ve Güneş’in daha az parlak olan korona katmanının görünmesini sağlar. Koronagraf, bir teleskobun içine yerleşir ve bu doğal fenomeni Güneş ışınlarını seçici olarak engelleyen bir maske ile taklit eder.
Gezegenler ile yörüngesinde dolandıkları yıldızlar arasında genellikle bin kat ila bir milyar kat arasında bir parlaklık farkı olur.[2] Dolayısıyla bu aşırı güçlü yıldızın ışığını engellemeden onları gözlemlemek, neredeyse imkansız hale gelir. Güncel olarak geliştirilen yeni koronagraf çeşitleri, bilim insanlarının uzaktaki dış gezegenlerden gelen ışınları direkt olarak görmelerini sağladı.
Özelleşmiş bu koronagraflar, merkezdeki yıldız için bir filtre görevi görüp ondan gelen ışınları tutarken, gezegenden gelen küçük ışık parçalarının geçmesine izin verir. Uzayda ayrılmalarından dolayı küçük açı farklarıyla gelen yıldız ile dış gezegenin ışığını ayırmak zahmetli bir süreçtir. Yıldız ışığını maskeleyen koronagrafla birlikte, şekil değiştirebilen bir ayna da gezegenlerin bulanık görüntülerini temizleyerek nokta gibi net görünmelerine yardımcı olur.
Dış gezegenlerin direkt olarak fotoğraflanabilmesi, gök bilimcilere uzaylı dünyalar hakkında hayati önem arz eden bilgiler sunabilir.[3] Atmosferden geçen ışık, onun kimyasal yapısı ve içeriğiyle ilgili ipuçları içerir. Dolayısıyla araştırmacılar o gezegende su, metan, oksijen veya karbondioksit gibi maddelerin bulunup bulunmadığını anlayabilir.
Koronagraf Örnekleri
Hawaii’nin Muna Kea adlı yanardağında bulunan Keck teleskobu, koronagraf kullanarak bir yıldızın çevresindeki tozlardan oluşan bebek gezegenler görüntüledi.[2] Bilim insanları ayrıca koronagraf taşıyan uzay bazlı bir teleskop kullanarak, Güneş’imize en yakın yıldız olan Alpha Centauri’nin çevresindeki gezegenlerin görüntülerini yakalamayı da umut ediyorlar.[4]
"Yıldız gölgesi" adıyla bilinen, devasa, görüntüsü bir çiçeği andıran filtreyle, koronagrafın temel çalışma prensipleri aynıdır.[5] Lakin bu filtreler, koronagraf gibi teleskobun içinde kalmak yerine dışında süzülerek çalışır. Yıldız gölgesi, bir teleskobun önünde yaklaşık olarak 40,000 kilometre (25,000 mil) yer değiştirerek gök bilimcilerin, aksi taktirde yıldızının parıltısında kaybolacak olan Dünya büyüklüğündeki dış gezegenleri tespit etmelerine olanak tanıyor. Araştırmacılar, NASA’nın 2020’li yıllarda fırlatmayı planladığı Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Teleskobu (WFIRST) için bir yıldız gölgesi tasarladılar.[6]
Ayrıca geleneksel koronagraflar da önemli araştırmalarda görev almaya devam ediyor. NASA’nın, Dünya ile Venüs arasında Güneş’in yörüngesine girecek olan STEREO-A uzay aracı da Güneş’teki patlamaları ve Güneş lekelerini[3] ince detaylı olarak gözlemleyebilmek için geleneksel bir koronagraf bulunduruyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
10
-
2
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Space | Arşiv Bağlantısı
- ^ The Lyot Project. Coronagraphy. Alındığı Tarih: 17 Kasım 2020. Alındığı Yer: The Lyot Project | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b S. Mathewson. Infant Planets Form From Dust In 1St Photos From New Imaging Tool. (1 Şubat 2017). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2020. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b N. T. Redd. Direct Imaging: The Next Big Step In The Hunt For Exoplanets. (31 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2020. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
- ^ C. Q. Choi. New Tech Could Help Astronomers See Planets Around Alpha Centauri. (5 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2020. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Wall. Nasa Wants To Build A 'Starshade' To Hunt Alien Planets. (18 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2020. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. Wendel. What Is Nasa's Wide Field Infrared Survey Telescope (Wfirst)?. (16 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2020. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 01/04/2025 00:38:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9550
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Space. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
