Klein-Levin Hibernasyon Sendromu (Uyuyan Güzel Hastalığı)
Pexels, Ivan Oboleninov
- Hastalık Kataloğu
- Klinik Psikoloji
- Nöroloji
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Klein-Levin Hibernasyon Sendromu (Uyuyan Güzel Hastalığı)
- İngilizce Adı Kleine-Levin Hıbernation Syndrome
- OMIM 148840
- Diğer İsimleri Uyuyan Güzel Hastalığı, Ailesel Uyuyan Güzel Sendromu, İnsan Kış Uykusu Sendromu
Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma
Kleine-Levin sendromu (KLS) veya uyuyan güzel, insan kış uykusu hastalığı adları ile anılan oldukça nadir görülen nörolojik-psikiyatrik bir bozukluktur. Genellikle ergenlik çağında ve erkek bireylerde daha sık rastlanır. Hastaların %70'i ergen erkeklerden oluşmaktadır.[2] Ergenlik döneminde sıklıkla rastlanmasına rağmen yetişkinler ve çocuklarda da gözlemlenmektedir.
Hastalığa neden olan kesin bir etken bilinmemektedir lakin bazı enfeksiyon ve travmaların ana etken olduğu düşünülmektedir. Viral-bakteriyel enfeksiyon ve kafa travması harici santral sinir sistemi hastalıkları, aşırı ploraktin, büyüme hormonu ve tiroid hormonları fazlalığı, psikojenik stres, madde ve uyarıcı kullanımı, ventrikül tümörler, nörotransmitter dengesizlikleri etiyoloji arasında yer alır. Etiyopatogenezi muhtemel sayılan etiyolojilere kıyasla kesin bir çıkarım ile bilinemez.[8] Etiyolojisinde herhangi bir patoloji tespit edilemeyen birçok sayıda Kleine-Levin sendromlu hasta kaydedilmiştir.[7] Genellikle hastaların biyokimya, hemogram ve hormon testlerinde anormal değerler tespit edilmemektedir.
Aşırı uyuma isteği yanı sıra buna eşlik eden aşırı cinsel istek (hiperseksüalite), zihin bozukluğu (konfüzyon), unutkanlık (amnezi), aşırı yemek yeme (hiperfaji), sinirlilik (agresyon), dikkat eksikliği, orantısız ve yaşa uymayan davranış bozuklukları (kompülsif veya duygudurum bozuklukları), zaman-mekan algısında bozukluk (dezoryantasyon) sıklıkla gözlemlenir. Birbirini tekrarlayan ataklar halinde veya yılda en az 2 en fazla 12 sefer olacak şekilde minimum 3 ile maksimum 21 gün boyunca süren ataklara sahiptir. Genellikle hastalık 8 ile 14 yıl kadar aralıklar ile sürebilir zaman zaman sessizleşebilir ve aniden tekrar nüksedebilir. Günde yirmi saat uyku (veya 15-22 saat) gözlemlenmekte, diğer fizyolojik ihtiyaçlar ise kendine olmadan, yarı bilinç ile yapılıp tekrar uyunmaktadır. Kişiler uykuya daldıktan sonra farklı bir boyuta geçmiş gibi veya bellekleri silinmiş gibi hissedebilir. Uyku süresinin uzunluğuna rağmen cinsellik ve yemek konusunda aşırı istek karakterize olarak gözlemlenmektedir.
Belirti ve Bulgular
Hastalığın nedenleri ve belirtileri için kesin bir söz söylemek yanlıştır. Genellikle hastalığa sahip kişilerin geçildikleri ataklarda sıklıkla:
- Aşırı uyku hali ve uyuma isteği (hipersomnia) günde 21 saate varan yataktan çıkmama hali,
- Aşırı cinsel istek (hiperseksüalite), mastürbasyon ve seks fantezileri,
- Zihin bozukluğu (konfüzyon), anlam verememe, uyku mahmurluğu,
- Unutkanlık (amnezi), kısa süreli hafıza bozukluğu,
- Aşırı yemek yeme (hiperfaji), yemek yeme konusunda kontrolü sağlayamama,
- Sinirlilik (agresyon), aşırı tepki (irritabilite) veya çevre ile anormal derecede ilgisizlik (apati).
- Dikkat eksikliği, orantısız ve yaşa uymayan davranış bozuklukları (kompulsif veya duygudurum bozuklukları),
- Spesifik bir derealizasyon hissi (algının değiştiği rüya benzeri bir durum),
- Zaman-mekan algısında bozukluk (dezoryantasyon) sıklıkla gözlemlenir.
Yukarıda sayılan belirtiler kadar olmamak ile birlikte aşağıdaki belirtiler de gözükebilir:
- Çocukça davranışlar, ağlama ve bağırma krizleri,
- Depersonalizasyon (kişinin vücudunun tümü ya da bir kısmına yabancılaşması şeklinde daha farklı bir algılayış içine girme durumu),
- Saldırganlık, öfke bozuklukları, sinirlilik ile karakterize anormal davranışlar,
- Konuşma ve kendini ifade etme bozuklukları, konuşma isteğinde azalma,
- Depresif ruh hali, tekrarlayan depresyon atakları, hayata karşı bir öfke, hayata küsme,
- Halüsinasyon ve kabuslar görme, kaynağı belli olmayan korku,
- Kaygı bozukluğu (anksiyete), huzursuzluk.
Hastalığın başka komplikasyonlara neden olabileceği düşünülmektedir. Tedavi sırasında belirtiler titizlikle takip edilmelidir.[2]
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
JAMA Neurology tarafından yayımlanan bir araştırmada, iki kardeşte gözüken tipik Kleine-Levin sendromu incelemesinde HLA-DR2 ve DQ1 antijenlerini sahip oldukları ve haplotipini paylaştıkları görülmüştür. American Academy of Neurology tarafından yapılan incelemede Kleine-Levin sendromuna sahip ve ailesel ilişkisi olmayan 30 hastada HLA-DQB1, triptofan hidroksilaz (TpH) ve katekol-O-metiltransferaz (COMT) gen polimorfizmlerini analiz edilmiştir. Genotip verileri, normal bir kontrol popülasyonundan alınan verilerle karşılaştırılmıştır. Hastalarda HLA-DQB1 allellinde artış tespit edilmiştir. Bu bulgular, Kleine-Levin sendromu için otoimmün etiyolojiyi düşündürmektedir.[9]
Teşhis Yöntemleri
Kleine-Levin sendromu (KLS) için anamnez (hasta öyküsü) dinlenir ve aile, akraba, arkadaş veya hasta ile yakından ilgilenen kişilerin gözlemlerine bakılır. Yapısal beyin görüntüleme, beyin omurilik sıvısı, biyokimya ve hemogram (tam kan sayımı) testleri ve serolojik inflamatuar belirteçleri ayırıcı ve dikkate değer değildir. Epileptik aktivite olmaksızın epizotlar sırasında vakaların %70'inde EEG yavaşlaması kaydedilmektedir.[1] Fonksiyonel beyin görüntüleme (beyin sintigrafisi veya TEP taraması) sıklıkla, özellikle epizodlar arasında elde edilen görüntülerle karşılaştırıldığında, esas olarak talamik, hipotalamik ve frontotemporal ilişkisel alanlarda odaklanan hipoperfüzyon ve hipometabolizma gözükür.[1] Bazı hastaların beyin tomografisi (BT) incelemesinde suprasellar sisternde hipodens lezyonlar olduğunu bildirilmiştir. Tek foton emisyon komputerize tomografi (SPECT) çalışmalarında[7] hastaların sağ ve sol frontal lob, temporal lob, sol hipotalamusta, sağ parietal lob, bilateral talamide, bazal ganglionlarda, bilateral medial, dorsolateral frontal bölgelerde, mesiotemporal bölgede ve sol temporal lobları gibi bölgelerinde[9] hipoperfüzyonlar tespit edilebilmektedir.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Kleine-Levin sendromu için kesin bir tedavi yöntemi yoktur semptomatik tedavi uygulanır.[2] Valproik asit, modafinil, karbamazepin;[7] melatonin, amfetaminler, metilfenidat ve modafinil dahil uyarıcı haplar, uyku bozukluğu ve sürekli uyku halini tedavi etmek için kullanılır, ancak sinirliliği artırabilir ve bilişsel anormallikleri iyileştirmeyebilir.[2] Kleine-Levin sendromu ile belirli duygudurum bozuklukları arasındaki benzerlikler nedeniyle antiepileptiklerin (valproat, karbamazepin, lamotrijin) ve nöropatik ağrıları engelleyen ilaçlar kullanılabilir. Atak sıklığını azalttığını veya atakları durdurduğu ve %37-46 arası başarı sağladığı için lityum tedavisi uygulanır.[1]
Müddet Tahminleri (Prognoz)
Yılda en az 2 en fazla 12 sefer olacak şekilde minimum 3 ile maksimum 21 gün boyunca süren ataklara sahiptir. Genellikle hastalık 8 ile 14 yıl kadar aralıklar ile sürebilir zaman zaman sessizleşebilir ve aniden tekrar nüks edebilir. Günde yirmi saat uyku (veya 15-22 saat) gözlemlenmektedir. Prognoz genellikle iyidir, çoğu hasta, ilerleyen yaş ve 30-35 yaş civarında sendromun ortadan kalkmasıyla birlikte daha az sıklıkta ve daha az şiddetli ataklar gösterir. Asemptomatik dönemlerde, hastaların yaklaşık %30'u odaklanma veya hatırlama konusunda hafif zorluklar yaşar. Kalıcı psikiyatrik bozukluklar, hastaların az bir kısmında görülür.[1]
Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)
Yaklaşık 1/500 000 kişiyi etkilemektedir.[1] Genellikle 12-25 yaşlarında yoğun gözükür. Ergenlik başlangıcı yoğun olmak üzere erkeklerde kadınlara oranla daha fazla olacak şekilde gözüken bir hastalıktır. Hastaların %70-78'i erkek[2] %81'ini ergenler oluşturmaktadır.[1] Ergenlik döneminde sıklıkla rastlanmasına rağmen yetişkinler ve çocuklarda da gözlemlenmektedir.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Etimoloji
Max Levin ve Willi Kleine[9] tarafından 5 vakanın incelemesi sonucu 1936 yılında tanımlanmıştır. MacDonald Critchley[4] 11 ek vaka tespit ederek 1962 yılında hastalığı keşfedenlere atfen Kleine-Levin sendromu olarak anılmasını tavsiye etmiştir. Kişilerin uzun süre uyku hali sebebiyle uyuyan güzel, genetik faktörüne dahil iddialar nedeniyle ailesel kış sendromu veya ailesel uyuyan güzel sendromu olarak adlandırılır.
Uyuyan Güzel masalı (Fr.: "La Belle au bois dormant", Alm: "Dornröschen"), 1697’de Fransız yazar Charles Perrault’un ve 1812’de Alman masal derleyicisi Grimm Kardeşler'in yazıya geçirdiği, daha önceden İtalyan şair Giambattista Basile'nin Ay, Güneş ve Talia adıyla derlediği masal, yüz yıllık uykuya dalan güzel bir prensesin bir öyküsünü anlatan klasik bir Avrupa masalıdır.[10]
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
16
-
7
-
7
-
7
-
6
-
4
-
4
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
- ^ a b c d e f Orphanet. Kleine Levin Syndrome. (1 Eylül 2018). Alındığı Tarih: 24 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Orpha | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c d e National Institute of Neurological Disorders and Stroke. Kleine-Levin Syndrome İnformation Page | National İnstitute Of Neurological Disorders And Stroke. (27 Mart 2019). Alındığı Tarih: 24 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Ulusal Nörolojik Bozukluklar ve İnme Enstitüsü | Arşiv Bağlantısı
- Assistance Publique – Hôpitaux de Paris. (Bilimsel Rapor, 2015). Brain Scintigraphy İn Normal Versus Kleine-Levin Syndrome Subjects. Not: Assistance Publique.
- ^ M. Critchley. (1962). Periodic Hypersomnia And Megaphagia İn Adolescent Males. Brain: A Journal of Neurology, sf: 627-656. doi: 10.1093/brain/85.4.627. | Arşiv Bağlantısı
- J. D. Katz, et al. (2002). Familial Kleine-Levin Syndrome: Two Siblings With Unusually Long Hypersomnic Spells. Archives of Neurology, sf: 1959-1961. doi: 10.1001/archneur.59.12.1959. | Arşiv Bağlantısı
- Y. Dauvilliers, et al. (2002). Kleine-Levin Syndrome: An Autoimmune Hypothesis Based On Clinical And Genetic Analyses. Neurology, sf: 1739-1745. doi: 10.1212/01.WNL.0000036605.89977.D0. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c T. K. Yoldaş, et al. (2009). Kleine-Levin Sendromu: Olgu Sunumu. Fırat Medical Journal, sf: 69-71. | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Karadağ, et al. (2010). Kleine-Levin Sendromu: Bir Olgu Sunumu. Klinik Psikiyatri Dergisi, sf: 92-96. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c Online Mendelian Inheritance in Man. Kleine-Levin Hibernation Syndrome. (15 Ağustos 2016). Alındığı Tarih: 24 Ağustos 2020. Alındığı Yer: OMIM | Arşiv Bağlantısı
- ^ N'olmuş?. Uyuyan Güzel'in Orijinalinde Prens, Prensesi Öpmenin Baya Bir Ötesine Geçiyordu | N'olmuş?. (21 Ocak 2015). Alındığı Tarih: 26 Ağustos 2020. Alındığı Yer: N'olmuş? | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 18/04/2025 10:09:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9200
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
