Kızıl Gezegen Mars, Neden "Kızıl" Renge Sahiptir?

Mars gezegeni, sahip olduğu kızıl renkten dolayı, geçmişte yaşamış insanların zihni ve hayal gücü içerisinde sıklıkla kan ve kötülük ile simgelenmiştir. Öyle ki, Yunan mitolojisindeki savaş tanrısı olan Ares’in diğer bir ismi de, Mars’tır. Aynı zamanda, Mars’ın yörüngesinde bulunan Phobos ve Deimos uydularının ismi de, yine Ares’in çocuklarının isminden gelmektedir. Mars gezegeni, kendine has bu rengi ile gökyüzündeki diğer yıldızlardan ve gezegenlerden çok bariz bir şekilde ayrılmaktadır ve bu yönüyle insanlar tarafından her zaman çok merak edilen ve kutsallaştırılan bir gezegen olmuştur.

Mars Neden Kırmızı?

Aslına bakılırsa Mars’ın neden kızıl bir renge sahip olduğu sorusu ile, kan veya pas renginin neden kırmızımsı renklere sahip olduğu sorusu aynı gerçeğe işaret etmektedir. Çünkü hepsinde ortak olarak demir elementi bulunur. Demir, oksijenle reaksiyona girdiğinde demir oksit bileşiği oluşur ve bu da gözümüze kırmızımsı renklerde görünür. Bu kimyasal olaya, oksidasyon tepkimesi adı verilir.

Demir oksidin neden kırmızımsı renklere sahip olduğuna gelirsek... Demir oksit, görünür ışıktaki daha çok mavi ve yeşil olan dalga boylarını emer ve sonuçta çoğunlukla kırmızımsı renge sahip olan dalga boylarını etrafa saçar ve en nihayetinde insan gözünün de kırmızı rengi algılayabilmesi sayesinde, Mars bize kızıl gözükebilmiş olur.

Wikimedia

Mars'ta Neden Bu Kadar Çok Demir Oksit Var?

Burada merak edilebilecek diğer bir konu ise, Mars gezegeninin yüzeyinde (görece) neden bu kadar fazla demir elementinin bulunuyor oluşudur.

Mars gezegeni oluşmadan önce, Dünya ve diğer gezegenlerin oluşumunda olduğu gibi, sadece gaz ve toz bulutundan ibaretti. Daha sonrasında, bu bulutun sahip olduğu kütle nedeniyle uzay-zamanın bükülmesine bağlı olarak, Mars bulutunun bir noktaya doğru çökmeye başlamasıyla birlikte, Dünya’da olduğu gibi, çekirdeği ve diğer gezegensel bölümleri oluşmuştur.

Ancak yüzeyinde, Dünya’dan farklı olarak daha fazla demir elementi kalmıştır. Dünya’daki demir elementi ise, daha çok, çekirdeğine çökmüştür. Bilim insanlarına göre, Mars’ın daha az kütleye sahip olması ve bu kütlenin çökmesine bağlı olarak etrafına yarattığı çekim kuvvetinin de doğal olarak daha az olması nedeniyle, demir elementinin çoğunluğu, Dünya’da olduğu gibi çekirdeğe kadar çökmemiş ve belli bir kısmının yüzeyde ve manto gibi diğer gezegensel bölgelerde birikmesine yol açmıştır.

Mars'taki Demiri Oksitleyen Oksijen Nereden Geliyor?

Ancak sorular burada bitmez. Diğer önemli bir soru da, Mars yüzeyindeki demirin nasıl bu kadar fazla oranda oksitlendiğidir. Bunun nasıl gerçekleştiği günümüzde henüz kesin bir şekilde bilinmiyor, fakat elbette tutarlı birkaç hipotez ortaya atılmış durumdadır. Bunları maddeler halinde sıralayacak olursak:

• Mars’ta geçmişte var olan su molekülleri ile demirin reaksiyona girmesiyle oluşan oksidasyon tepkimesi ve bu tepkime sonucu ortaya demir oksit bileşiğinin çıkması,
• Oluşan kuvvetli toz fırtınaları sırasında kayaların üzerindeki regolitlerin içerisinde yer alan kuvars kristallerinin parçalanmasıyla birlikte, oksijence zengin olan yüzeyin açığa çıkması ve sonuç olarak yüzeyde, demir ile oksijen elementlerinin etkileşmesiyle oksidasyon tepkimesinin meydana gelmesi,
• Güneş ışığının atmosferdeki karbondioksit gibi bazı bileşikleri parçalayarak hidrojen peroksit ve ozon gibi çeşitli oksidanlar ürettiği ve bunun da demiri oksitlendirmesi.

Sonuç

Yapılan bilimsel çalışmalar büyük zaman ölçeklerini kapsadığında, hele ki bu araştırmalar Dünya-dışı bir gezegeni konu aldığında, "kesin" bir sonuca varmak da bir o kadar zorlaşmaktadır. Bundan dolayı, Mars’ın yüzeyindeki demir elementinin oksidasyon tepkimesine nasıl uğradığını öğrenmek, konunun kapsadığı büyük zaman ölçeğine paralel olarak, biz insanlar için (görece) yine büyük zaman ölçekleri gerektirebilmektedir.

Bunun yanında, Mars yüzeyi ile, sahip olduğumuz kanın aynı renge sahip oluşunun ve hatta ateşin oluşmasının bile aynı olgu ile, yani oksidasyon tepkimesi ile açıklanabiliyor oluşu, oldukça ilginç ve şaşırtıcı bir gerçektir.