Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kesintisiz Bir Uyku Uyuyamıyorsanız, Endişelenmeyin: İnsanlar, Binlerce Yıl Boyunca Çift Vardiyalı Uyumuş Olabilir!

Kesintisiz Bir Uyku Uyuyamıyorsanız, Endişelenmeyin: İnsanlar, Binlerce Yıl Boyunca Çift Vardiyalı Uyumuş Olabilir! Discover Magazine
4 dakika
13,145
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Podcast
7:01
Ali Turan
Seslendiren
24
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Gece boyunca uyuyamıyorsanız endişelenmeyin. İnsanlar binlerce yıl boyunca iki vardiya uyudu. Kanıtlar, insanların uykusunun bir zamanlar kopuk olduğunu göstermesine rağmen araştırmacılar, bunun sebebini tam olarak çözemediler.

Ulusal Uyku Vakfı (İng: "National Sleep Foundation") tarafından belirlenen uyku kuralları, ortalama bir yetişkinin her gece yedi ile dokuz saat uyumasını önermektedir. Oysa endüstri öncesi dönemde yaşayan insanlar için uyku, tamamen farklı bir meseleydi. Tarihçi Roger Ekirch, 2001 tarihli bir makalesinde, modern çağa kadar, gecenin ortasında bir saat veya daha fazla sessiz şekilde uyanık kalmanın, Batı Avrupalıların çoğunu rahatsız etmiş olduğunu dile getiriyor. Uykular arasındaki bu küçük uyanmalara minik bir gün bile sığabilirdi. Roger Ekirch, konuyla alakalı şunları söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Aileler yataktan kalkarak tuvalete, sigara içmeye ve hatta yakın komşularını ziyarete giderdi. Yatakta kalanların birçoğu sevişir, dua eder ve en önemlisi 'bir önceki uykularından' kalan rüya üzerine düşünürlerdi.

Diğer bir deyişle, bölümlere ayrılmış (veya iki fazlı) uyku normdu. Tüm uykumuzu tek seferde almak ise, nispeten yeni bir eğilim.

A. Roger Ekirch
A. Roger Ekirch
Wikipedia

Uykunun Tarihi

Ekirch, 18. yüzyıldan önce yaşayan insanların nasıl uyuduğunu derlediği sonuçlarında günlükler, notlar ve edebiyat eserleri gibi çeşitli kaynakları temel aldı.

Tüm Reklamları Kapat

İki bin yıla yayılan belgeleri tarayan Ekirch, ilk uyku bölümünün İngilizce'de sıklıkla "ilk uyku" olarak anıldığını, İtalyanca “primo sonno”, Fransızca “premier sommeil” ve Latince “primo somno” gibi benzer kelimelerle anıldığını keşfetti. İkinci uyku periyoduna "ikinci" veya "sabah uykusu" deniyordu ve her iki faz da yaklaşık aynı uzunluktaydı.

Eğer bölümlere ayrılmış uyku standart olansa, neden şimdi biz aralıksız uyuyoruz veya en azından uyumaya çalışıyoruz? Bu modern hayatın yani iyi aydınlatılmış, sıcaklık kontrollü evlerimiz ve ses yalıtımlı duvarlarımızın sonucu olabilir. Belki de modern hayat, uykumuzu önceki toplumların doğrudan sahip olabileceği günlük doğal ve mevsimsel ritimlerden koparıyor olabilir.

"Doğal" Olan Yol Hangisi?

Ancak doğal olan yolun iki fazlı (bölümlere ayrılmış) uykunun olduğuna dair hangi kanıtlar var? Ekirch’in tarihsel kanıtları bir yana, araştırmacılar sözde "doğal" insan uykusunun neye benzediğini açıklamak için çeşitli yöntemler denediler. Antropologlar ve etnograflar, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında yapay ışığa maruz kalmayan ve Batılı olmayan kültürlerin hala "birinci" ve "ikinci" uyku evrelerini yaşadıklarını bildirdiler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Psikiyatrist Thomas Wehr’in yaptığı bir deneyde, insan denekler birkaç hafta boyunca geceleri yapay ışıktan mahrum bırakıldı ve deneklerin uykularının iki fazlı hale geldiğini ve genellikle aralarında 1 ila 3 saatlik bir uyanma aralığı olan birkaç saatlik iki nöbete bölündüğünü buldu.

Diğer araştırmacılar, tıpkı bir Fitbit gibi aktiviteyi ölçen ve bileklere takılan cihazlar gibi günümüz teknolojisinden yararlanarak elektriksiz yaşayan modern avcı-toplayıcıların ve çiftçilerin uyku düzenlerini izlemeye yöneldiler. Bu da yapay ışıklandırma olmadan uyku sürecine ve yaşayan eski kültürler ile modern kültürler arasındaki olası farklılıklara dair ipucu sağlayabilir.

Uyku düzenini kontrol eden saat
Uyku düzenini kontrol eden saat
Media Trend

Bölünmüş Uyku İçin Parçalanmış Kanıt

Yakın zamana kadar bu çalışmaların sonuçları karışıktı ve net değildi. Tanzanya, Namibya ve Bolivya'daki üç toplayıcı topluluğu üzerinde 2015 yılında yapılan bir araştırma, bu halkların her birinin kesintisiz uzun bir uyku ile karakterize, benzer uyku düzenlerine sahip olduğunu ve bölümlere ayrılmış uyku kanıtı olmadığını ortaya çıkardı. Bu çalışmanın yazarları, her grubun coğrafi izolasyonundan dolayı "gözlemlenen modellerin kendi özel çevresel veya kültürel koşullarına özgü olmadığını, daha ziyade türümüzün orijinal olarak evrimleştiği yerde yaşayan insanların fizyolojisi ile ilgili olduğunu" iddia ediyorlar.

2019 yılında yapılan başka bir çalışmada Güney Pasifik ada ülkesi Vanuatu’daki Tanna Adası’nda elektrik aydınlatması olan ve olmayan çiftçilerin uyku düzenleri karşılaştırıldı. Araştırmacılar, yapay akşam ışığının uykuyu geciktirip kısaltmasına karşın, Tanna Adası'ndaki yerli halkın büyük ölçüde tek fazlı, kesintisiz uykuya sahip olduğunu buldular. İncelenen 519 gecenin sadece yüzde 14'ünde gece uyanma nöbeti yaşandı. Araştırmacılar, bu bulguyu 'düzenli birinci ve ikinci uyku' kavramına uymadığı şeklinde yorumladı.

Ayrıca Madagaskar'da kırsal, elektriksiz bir toplum üzerinde 2017’de yapılan bir araştırma, köylülerin birinci ve ikinci uyku düzenine çarpıcı şekilde benzer bir uyku düzenine sahip olduğunu buldu. Gece yarısından sonra hem erkek hem de kadın köylüler, kaydedilen gecelerin yüzde 49'unda faaliyette zirve yapacaklardı; çünkü köylülerin yüzde 43'ü tuvaleti kullanmak için uyandıklarını bildirdi.

Bölünmüş uykunun tarihsel eğilimlerindeki farklılıklar ve yapay aydınlatmanın olmadığı çağdaş toplumlarda buna dair kanıtlar net değildir; ancak bu, sıcaklık, gün ışığı uzunluğu ve yaşam tarzındaki farklılıklardan kaynaklanıyor olabilir. Bölünmüş uykunun, uyumanın en doğal yolu olup olmadığı henüz kapanmayan bir tartışma olmaya devam ediyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
46
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 39
  • Merak Uyandırıcı! 9
  • İnanılmaz 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 1
  • Güldürdü 1
  • Bilim Budur! 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Discover Magazine | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 02:05:32 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9694

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
R. Sima, et al. Kesintisiz Bir Uyku Uyuyamıyorsanız, Endişelenmeyin: İnsanlar, Binlerce Yıl Boyunca Çift Vardiyalı Uyumuş Olabilir!. (9 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9694
Sima, R., Emre, F., Özdil, A. Ş. (2020, December 09). Kesintisiz Bir Uyku Uyuyamıyorsanız, Endişelenmeyin: İnsanlar, Binlerce Yıl Boyunca Çift Vardiyalı Uyumuş Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9694
R. Sima, et al. “Kesintisiz Bir Uyku Uyuyamıyorsanız, Endişelenmeyin: İnsanlar, Binlerce Yıl Boyunca Çift Vardiyalı Uyumuş Olabilir!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Feyza Emre, Evrim Ağacı, 09 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9694.
Sima, Richard. Emre, Feyza. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Kesintisiz Bir Uyku Uyuyamıyorsanız, Endişelenmeyin: İnsanlar, Binlerce Yıl Boyunca Çift Vardiyalı Uyumuş Olabilir!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Feyza Emre. Evrim Ağacı, December 09, 2020. https://evrimagaci.org/s/9694.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close