Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yenidoğan Sarılığı Evrimsel Avantaj Sağlıyor Olabilir!

3 dakika
11,417
Yenidoğan Sarılığı Evrimsel Avantaj Sağlıyor Olabilir! Pexels
Tüm Reklamları Kapat

Sarılık denince insanların aklına genelde sarı bir ten rengi gelir. Deride görülen bu renk tonu, alyuvarların yıkımı veya safra yolları tıkanıklığı esnasında bilirubin isimli pigmentin kanda fazla miktarda birikimi neticesinde oluşur. Bilirubin normalde yetişkinlerde karaciğerde suda çözünür hale gelip daha sonra idrarla dışarı atılır fakat yeni doğmuş bebeklerin karaciğeri henüz bunu yapabilecek kapasitede olmadığından bilirubin, dışkılama yoluyla dışarı atılamayıp kanda birikir ve sarılığa neden olur.

Yenidoğan sarılığı, zamanında doğan (term) bebeklerin yaklaşık %60'ında, erken doğanların (preterm) ise neredeyse %80'inde yaşamlarının ilk haftasında görülmektedir. Bu klinik tablo çoğu bebekte genelde sorunsuz bir şekilde atlatılsa da, eğer yakın izlem yapılmaz ve bazı durumlarda tedavi edilmez ise bebeğin beynini etkileyip birtakım gelişim sorunlarına da yol açabilir.

Diğer taraftan, dünyaya gözümüzü açtığımız ilk günlerde görülebilen ve genelde ciddi bir hal almadan atlatılabilen bu hastalık, aslında, evrimin bize sunduğu bir hediye olabilir. Öyle görünüyor ki yenidoğan sarılığı, bizi başka bir tehdide, yani kan zehirlenmesine (sepsis) karşı korumaktadır. (Konuyla ilgili araştırma Richard Hansen ve ekibi tarafından Scientific Reports adlı dergide yayımlanmıştır.)

Tüm Reklamları Kapat

Sarılığı olan bir bebek mavi ve beyaz ışık tedavisi (fototerapi) görüyor. Bu tedavi yöntemi, bilirubini suda çözünür hale getirerek geçici olarak karaciğerin görevini yerine getirmektedir.
Sarılığı olan bir bebek mavi ve beyaz ışık tedavisi (fototerapi) görüyor. Bu tedavi yöntemi, bilirubini suda çözünür hale getirerek geçici olarak karaciğerin görevini yerine getirmektedir.
Fast Company

Sepsis Nedir? Yenidoğan Sepsisi Niçin Meydana Gelir?

Kan zehirlenmesi ya da sepsis, vücudun kana karışan enfeksiyon ajanlarına karşı koyabilmek için bağışıklık sisteminin aşırı çalışması durumunda kendi doku ve organlarına zarar vermeye başladığı klinik bir durumdur.

Bir bebek anne karnında dışarıdan gelecek patojenlere karşı nispeten koruma altındadır. Ancak doğumu esnasında birtakım bakteri ve enfeksiyonlara daha açık haldedir. İşte yenidoğan sepsisi bebek vücudunun, bu bakteri ve enfeksiyonlarla mücadelesi sonucu ortaya çıkmaktadır ve seyri boyunca hastalığa birtakım belirtiler eşlik edebilmektedir. Yüksek ateş veya hipotermi ya da kalbin hızlı (taşikardi) veya yavaş atması (bradikardi) ile birlikte hipotansiyon da görülür. Bu gibi belirtilerin yanı sıra sarılık da en sık görülen semptomlar arasındadır.

Bilirubin Seviyesinin Yüksekliği, Kanı Temizlemeye Yardımcı Oluyor!

Sepsisin belirtilerinden biri olan sarılık (bilirubin seviyesinin yüksekliği) Aberdeen Üniversitesinden bağırsak mikrobiyolojisi uzmanı ve makalenin yazarlarından Richard Hansen'ın dikkatini çekti. Acaba sepsis olan bebeklerin kanındaki bilirubin yüksekliği, gerçekte kanı temizliyor olabilir miydi? Evrimsel geçmişimizde, antibiyotiklerin olmadığı, mağaralarda sağlıksız koşullarda doğan ve bu sebeple enfeksiyonlara maruz kalma ihtimali günümüze göre daha yüksek olan bebekleri düşündü. O günlerde, dünyaya geldikten sonra bebek yaşamını tehdit eden baş unsurun muhtemelen sepsis olabileceği aklına geldi ve kendine şu soruyu sordu: Doğumu takip eden ilk birkaç günde bilirubin seviyesinin doğal olarak yükselmesi, sepsise karşı bebek vücudunun verdiği doğal bir tepki olabilir miydi?

Periferik yaymada birkaç Gr (+) basil.
Periferik yaymada birkaç Gr (+) basil.
ASH

Bu durumu hemen araştırmaya koyuldu. Soruna evrimsel bir perspektiften yaklaştı: Sarılığın bebeğe zarar verebilme ihtimali varsa, bu zarara karşılık ne gibi bir getirisi olabilirdi?

Tüm Reklamları Kapat

Hansen ve ekibi araştırmaları neticesinde bu sorunun yanıtını buldu. Yaptıkları deneylerde, bilirubinin bebeklerde erken sepsise yol açan bir bakteri türünün (Gram-positive Streptococcus agalactiae) büyümesini üçte bir oranında azalttığını ve ayrıca başka bir bakteri olan bazı Staphylococcus türlerinin gelişimini engelleyebildiğini gösterdiler.

Anlaşılan o ki hafif atlatılan yenidoğan sarılığı, birtakım bakterilerin gücünü kırarak özellikle erken doğan bebekleri daha ciddi bir klinik tabloya (sepsise) karşı korumaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
188
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • İnanılmaz 10
  • Bilim Budur! 6
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • The Conversation. Jaundice In Newborns Could Be An Evolutionary Safeguard Against Death From Sepsis. (6 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 6 Ocak 2019. Alındığı Yer: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 21:20:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7532

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnsanlar
Genom
Uçak
Film
Madde
Buz
Memeli
Dalga
Uzay Görevleri
Evrimsel Psikoloji
Yas
Teknoloji
Boyut
Kas
Coronavirus
Isı
Eğilim
Hayvan Davranışları
Antropoloji
Venüs
Wuhan Koronavirüsü
Nükleer Enerji
Yeşil
Sıcak
Yer
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Ş. Özdil. Yenidoğan Sarılığı Evrimsel Avantaj Sağlıyor Olabilir!. (12 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7532
Özdil, A. Ş. (2019, January 12). Yenidoğan Sarılığı Evrimsel Avantaj Sağlıyor Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7532
A. Ş. Özdil. “Yenidoğan Sarılığı Evrimsel Avantaj Sağlıyor Olabilir!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, 12 Jan. 2019, https://evrimagaci.org/s/7532.
Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Yenidoğan Sarılığı Evrimsel Avantaj Sağlıyor Olabilir!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, January 12, 2019. https://evrimagaci.org/s/7532.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close