Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Jean-Baptiste Lamarck ve Modifikasyonlar Yoluyla Evrim: Zürafaların Boyunları Nasıl Evrimleşti?

Jean-Baptiste Lamarck ve Modifikasyonlar Yoluyla Evrim: Zürafaların Boyunları Nasıl Evrimleşti? BBC
9 dakika
18,187
  • Makroevrim
  • Doğal Seçilim
Evrim Ağacı Akademi: Bilim İnsanları ve Biyografileri Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilim İnsanları ve Biyografileri yazı dizisinin 2. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Charles Darwin'in Dini İnancı Neydi? Din ve Tanrı ile İlgili Görüşleri Nelerdi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet chavelier de Lamarck ya da hepimizin bildiği kısa ismiyle "Lamarck", bir Fransız askeri, doğa bilgini, akademisyen ve Darwin'den önce evrimi en ayrıntılı şekilde ele alan bilim insanlarından biridir. 1 Ağustos 1744'te Kuzey Fransa'daki Picardie'nin Bazentin kasabasında doğmuş ve 18 Aralık 1829'da Paris'te ölmüştür.

Lamarck, 1760 yılında babasının ölümünden sonra, ailesinin pek çok erkek bireyini takip ederek Fransız ordusuna katılmış ve günümüzün Almanya'sına karşılık gelen Prusya'ya karşı savaşmıştır. Başından geçen ilginç bir savaş anısı olarak, savaşa katıldığının ilk yıllarında bölüğünün doğrudan düşman top atışına hedef olduğu, başlarındaki üst rütbelilerin tamamının öldüğü ve bölüktekilerin güvenini kazanmış 17 yaşındaki bir asker olarak bölüğün kumandasını ele aldığı aktarılır. Bu başarısı ve cesareti onu, çatışma sonrasında bölük liderliğine yükseltmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Lamarck'ın askerden ayrılışı da aynı döneme denk gelir. Terfisinin kutlaması için üst rütbeli askerlerden biri Lamarck'ı kafasından tutarak havaya kaldırmaya çalışır ve lenfatik bezlerini zedeler. Hastaneye kaldırılması sonrası zorlu ameliyatlar geçiren Lamarck, 1 sene boyunca bakım alır. Bunun sonucunda da askeriyeden ayrılmak ve düşük maaş ödeneği almak zorunda kalır. 

Bunun üzerine Lamarck, tıp okumaya karar verir ve 4 sene boyunca bu isteğinin peşinden gider. Ancak büyük erkek kardeşi onu bu meslekten caydırır ve böylece botaniğe olan ilgisine daha fazla zaman ayırabilmeye başlar. Kısa sürede ilgisi ve çabalarıyla meşhur Fransız botanikçisi Bernard de Jussieu'nun yanında çalışmaya başlar. 1778'de üç ciltlik botanik araştırmalarını yayınlar ve kısa sürede Fransız biliminin tanınan ve saygın isimlerinden biri haline gelir. 8 Ağustos 1778'de Marie Anne Rosalie Delaporte ile evlenir. 1779'da Fransız Bilimler Akademisi'ne kabul alır. 1781'de Kraliyet Botanikçisi unvanına erişir ve ülkenin botanik bahçeleri ve müzelerini dolaşmaya başlar. 1781'de, oğlu Andre'nin çocuğu olur ve böylece "dedelik" unvanına da erişmiş olur. 

Tüm Reklamları Kapat

1790 yılında, Fransız Devrimi doruğunu yaşarken kraliyet ile bağını kesmek için adını değiştirir ve Doğal Tarih Müzesi'nin küratörü ve bir omurgasız canlılar profesörü olarak çalışmalarını sürdürür. 1798 yılında Ay'ın Dünya'nın iklimi üzerindeki etkileriyle ilgili bir makale yayınlar. 

Lamarck, bu döneme kadar canlıların var oldukları şekilde kaldığına inanmaktadır ve dönemin pek çok bilim insanı gibi canlıların yaratıldığını düşünmektedir. Ancak yine pek çok bilim insanının başına geldiği gibi, canlılar dünyasına daha ayrıntılı adım atmasıyla ve bilimin daha derinliklerine dalmasıyla birlikte, işlerin pek de düşündüğü gibi yürümediğini görür. Özellikle Molluska (Yumuşakçalar) ile çalışmaya başlamasıyla birlikte, canlıların tür içerisinde ve türler arasında farklılaşabildiği gerçeğiyle karşılaşır. Ancak buna bir anlam veremez. Paris Basin'deki çalışmalarının sonucunda türlerin farklılaşabileceğine kesin olarak ikna olur. Bu düşüncelerinden ilk defa 11 Mayıs 1800 yılında verdiği bir konferansta bahseder. 

1801 yılında sınıflandırmayla ilgili bir makale yayınlar ve türleri evrimsel olarak sınıflandırmaya çalışır. 1802'de yayınladığı Hidrojeoloji isimli bir makalede, canlılarla ilgili görüşlerinin değişmesiyle birlikte kıtaların sabitliğiyle ilgili görüşlerinin de değiştiğini, kıtaların sürekli Batı'ya doğru kaydığını anlatır. Aynı yıl yayınladığı bir diğer makalede, kendi evrim görüşünü ayrıntısıyla yazıya döker. Lamarck'ın bu makalesi, o dönemler yavaş yavaş sallanmaya başlayan sabit düşüncelerin pek çoğu ile çelişmekte, bazıları ile hatalı olarak çelişmektedir. Örneğin Lavoisier'in sebep olduğu Kimya reformuna ters düşecek bir şekilde "dört element kimyası"nı savunmaya devam etmektedir. Öte yandan, evrim karşıtı dâhi bir paleontolog olan Georges Cuvier'in "türlerin değişmezliği" iddiasına da karşı gelmektedir. İlk karşıtlığı konusunda yanıldığı açıktır, ancak ikincisi konusundaki haklı tutumu, ününü arttırmıştır, çünkü Cuviers dönemin çok saygın bir paleontologu idi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Lamarck'ın gözleri zamanla körleşmeye başladı ve 18 Aralık 1829'da öldü. Arkasında ise aşağıda açıklayacağımız bilgileri ve bu bilgilerden yola çıkarak ve düzeltilerek (unutmayın ki bilim doğrulanabilir değil, yanlışlanabilir bir bilgi türüdür) var edilen Evrim Kuramı'nı bıraktı:

Lamarck, evrimi iki temele dayandırmaktaydı. Bunlardan ilki, çevrenin canlıları değiştirdiği yönündeydi. Örneğin sürekli toprak altında yaşayan köstebeklerden çoğu kördü. Memeliler'de dişler vardı ama kuşlarda diş yoktu. Bunları, kendi teorisi için birer kanıt olarak ileri sürdü. İkinci temeli ise canlıların vücutlarının kademeli ve küçük parçalardan oluştuğu ve bunlarda meydana gelen değişimlerin toplamının canlıyı değiştirebileceği ile ilgiliydi.

Lamarck, spontane jenerasyon fikrinin bir savunucusuydu ama zaten bu görüş, evrim ile ilgili düşüncelerini etkilememiştir. Bu şekildeki bir başlangıçtan başlayan canlılığın, zamanla, elimizdeki simya (eskiden kimya yerine kullanılan bir sahte-bilim türü) "yasaları" dahilinde öngörülebilir yeni yaşam türlerine kademeli olarak evrimleşebileceğini ileri sürmüştür. Lamarck'ın düşünceleri çoğu zaman hedef-merkezlidir (İng: teleological) ve evrimin bir amacı olduğunu düşünmüştür. Bu sebeple canlıları bir Evrim Ağacı üzerine değil, bir merdivene dizmiş ve "aşağı canlılar" ile "yukarı canlılar" olarak sınıflandırmıştır. Canlıların çevre koşullarından ötürü değiştiğine ve farklılaştığına, bunun sonucunda yeni yaşam formları evrimleşip yayılabileceği gibi, yeni yaşam formlarının adapte olamayarak yok olabileceğini de düşünmüştür. Ancak her canlının çevresine adapte olabileceği bir limit olduğunu ve bunun aşılamayacağını da ileri sürmüştür.

Lamarck "Yasaları"

Lamarck, tüm bu düşüncelerinin temeline kendisinin iki "yasa"sını yerleştirmiştir:

Lamarck'ın Birinci Yasası

Adapte olabilme limitini aşmamış her canlı, sık ve sürekli olarak kullandığı organlarını güçlendirir, geliştirir ve büyütür. Bu sayede bu organlar kullanım miktarıyla orantılı bir güce ve büyüklüğe erişir. Kullanılmayan organlar ise zamanla zayıflar ve kötüleşir sonunda ise yok olur.

Tüm Reklamları Kapat

Lamarck'ın İkinci Yasası

Bu kullanım sıklıklarına göre elde edilen özellikler, üreme yoluyla yavrulara aktarılır ve bu sayede canlılar nesiller ve yıllar sonunda farklılaşır ve evrim geçirirler.

***

Lamarck'ın düşünceleri elbette yanlışlanmıştır. Temel olarak söylediği, yaşam boyunca geçirilen değişikliklerin (tenin bronzlaşması, kaslanma gibi) yavrulara aktarılabildiğidir. Buna, günümüzün modern biliminde "modifikasyon" denir. Şu anda, bunların aktarılamadığını ve genler üzerinde etkisi olmadığını biliyoruz. Konuyla ilgili şu yazımızı okuyabilirsiniz:

"Kullanılan Organın Gelişmesi, Kullanılmayanın Körelmesi" Prensibi: Lamarck Nerede Yanıldı?

Kullanılan organların geliştiğine yönelik Lamarck'ın ileri sürdüğü bir örnek, filler ve hortumlarıdır: Lamarck, fillerin atalarının hortumlarının kısa olduğunu; ancak kuraklık ve kıtlık sırasında su ve yemek bulabilmek için oyuklara sokup uzanmaya zorladıkları için burunlarının zamanla uzadığını düşünmüştür. Dahası, bunu kutsal bir planın parçası olarak görmüş; hangi türün ne özelliğinin evrimleşeceğinin önceden belirlendiğine inanmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Kullanılan organların gelişmesi prensibi, aslında günümüzdeki Modern Evrim Kuramı'nın temelleri arasında yer almaktadır. Bu bilgi sizi şaşırtabilir, çünkü eğitim sistemimizde evrim tarihi ve Evrim Kuramı ile ilgili o kadar yanlış ve çarpık bilgiler öğrencilerimize aktarılmaktadır ki, insanlar doğru ile yanlışı ayıramamaya başlamışlardır.

Lamarck, doğayı gözlemiş ve yukarıda anlattığımız gibi, bazı durumların türlerin değişimine sebep olabileceğini fark etmiştir. Ve şu sonuca varmıştır: "Doğada, fazla kullanılan organlar gelişir, kullanımına ihtiyaç olmayanlar ise körelir."

Bu, içerisinde doğru ve yanlışları bir arada bulunduran bir prensiptir ve günümüz modern bilimi, doğruları ile yanlışlarını ayıklayabilmiştir: Gerçekten de kullanılan organlar gelişir, kullanılmayanlar körelir. Ancak bunun arkasındaki mekanizma, "kullanılma miktarı" değildir. Lamarck, temel olarak bu noktada yanılmıştır. Sanmıştır ki, daha fazla kullanılmaya zorlanan organlar daha çok gelişir ve bu gelişim, yavrulara aktarılır. Yani hayatı boyunca kas çalışan bir adamın kasları gelişir ve bu gelişim yavrulara aktarılır. Nesiller sonra ise kaslı bebekler doğar.

Bu elbette ki hatalıdır, günümüzde net bir şekilde biliyoruz ki, ömür boyunca kazanılan geçici ya da kalıcı değişimler (yanık bir ten ya da kopan bir kol), modifikasyondur ve bunlar yavrulara genetik olarak aktarılmazlar. Kolu kopmuş bir insanın yavrusu sağasağlam doğacaktır, yanık tenli birinin de yavruları, yanık tenli değil, orjinal ten renginin dikte ettiği genetik unsurlara bağlı olarak belirlenecektir. Peki o zaman nasıl "kullanılan organlar gelişir ve kullanılmayanlar körelir"? Bunu modern bilim nasıl açıklar? Şöyle:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Bir Bulutun Ardında (Ayşe’nin Günleri – 2)

Türkiye’den sonra Avusturya’da, İsviçre’de, Suriye’de, Almanya’da ve Hırvatistan’da uluslararası beğeni kazanan, çeşitli ödüllere layık görülen “Ayşe’nin Günleri“nden 20’yi aşkın yıl sonra yazılan “Bir Bulutun Ardında“da, kitabın ana karakteri Ayşe ümidinden, direncinden ve hayal gücünden hiç bir şey yitirmeden tekrar karşımızda!

  • Yayın Tarihi: 25.10.2019
  • Baskı Sayısı: 1. Baskı
  • Sayfa Sayısı: 324
  • Cilt Tipi: Karton Kapak
  • Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
  • Boyut: 14.5 x 21 cm
  • ISBN: 9786056969119
Devamını Göster
₺55.00
Bir Bulutun Ardında (Ayşe’nin Günleri – 2)

Kullanılan organların "daha fazla kullanılmalarının" (yani bir türün bireylerinin o organa daha çok ihtiyaç duymasının) bir sebebi vardır: Doğa bunu gerektirmektedir. Çita, daha hızlı koşmak, bacaklarını daha fazla kullanmak zorundadır, yoksa aç kalır ve ortalama bir araba hızında koşan ve bu hızda hiçbir arabanın çizmeyeceği zikzakları çizebilen geyikleri yakalayamaz. Yani bacakları, kalbi, kasları çok çalışmak zorundadır.

Ancak bu organların çok çalışması, onların evrimsel olarak gelişmesi anlamına gelmez. Yani Lamarck, mekanizmada yanılmıştır. Bu organların nesiller boyunca gelişebilmesini, Darwin açığa kavuşturmuştur: Bu organlar, çok çalıştıkları için değil; bu organları en aktif olarak kullanabilen, diğerlerine üstünlük sağlayan yapılara sahip olabilen canlılar daha kolay hayatta kalır ve ürerler, o organlar da bu sebeple nesiller sonunda evrimleşir. Yani her zaman, daha güçlü kaslara sahip olan çitalar seçilir ve bu sebeple birkaç yüz ya da bin nesil sonucunda hep daha hızlı, kaslı, güçlü çitalar elde edilir (tabii bu gelişim, bazı başka faktörlerle kısıtlanır, bu trade-off prensibidir ve başka bir yazımızda ele aldık).

Özetle Lamarck, doğru bir gözlem yapmış; ancak yanlış bir sonuç çıkarmıştır. Neden-sonuç ilişkisini doğru kuramamıştır. Yanıldığı en önemli nokta budur. Darwin, Lamarck ile aynı gözlemleri, belki biraz daha kapsamlı olarak yapmış ve Lamarck'ın hatalı prensibinin doğru versiyonunu bulabilmiştir. Ve günümüzde, bu prensibin bir doğa gerçeği olduğunu biliyoruz.

Bir diğer örnek verelim:

Lamarck'ı meşhur eden olgu, muhtemelen biraz da zürafaların boyunlarına getirdiği açıklamadır. Lamarck, zürafaların uzun boyunlarının yüksek dallardaki meyvelere ve dallara ulaşmaya çalışan zürafaların sarf ettiği enerji ve çabadan dolayı bu hale geldiklerini düşünmektedir. Fakat günümüzde, zürafaların boyunlarının uzun olmasının hem doğal seçilim, hem de cinsel seçilim ile ilgili olduğunu biliyoruz. Yani zürafaların boyunları, uzanmaya çalıştıkları için uzamadı. Zürafalar arasında hep daha uzun boylu olanlar (birkaç santimetre bile olsa) avantajlı hale geçtiler (daha çok besin bulabildiler), böylece onlar hayatta kalabildiler ve yavrularına uzun boylu olmalarını sağlayan genleri aktardılar. Kısa boylular ise uzun boylular karşısında dezavantajlı kaldılar ve daha az üreyebildiler ya da hiç üreyemediler, öldüler. Bu sebeple nesiller sonunda zürafaların boyunları uzadı, hep daha uzunlar daha fazla hayatta kalabildikleri için.

Öte yandan, zürafalar arasındaki cinsel tercihlerin hep daha uzun boyunlulardan yana olduğu görülmüştür. Yani çeşitli mutasyon ya da hastalıklardan ötürü boynu kısa kalan zürafaların popülasyon içerisinde karşıt cinsiyet tarafından seçilmediği gözlenmiştir. Bu da, doğal seçilime benzer bir şekilde, sürekli uzun boyunluların daha fazla çiftleşebilmesi demektir. Buna, Cinsel Seçilim denir. Ve bu sayede, nesiller sonunda yine hep uzun boyunlular kalmıştır.

Lamarck, ileri görüşlülüğü sayesinde belki bilimde bir devrim yaratamadı, ancak Darwin ve çağdaşlarının yapacağı bilimsel aydınlanma devriminin önünü açabilmiş oldu. Bugün Lamarck'ın söylediği pek çok şeyin hatalı olduğunu biliyoruz; ancak belki de onu halen bu kadar meşhur kılan, korkusuz bilim aşkı ve doğada gördüklerini yine doğa ile açıklamasındaki çabasıydı.

Kendisini sevgiyle anıyoruz ve bilime kattıkları için teşekkürü borç biliyoruz.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Bilim İnsanları ve Biyografileri Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilim İnsanları ve Biyografileri yazı dizisinin 2. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Charles Darwin'in Dini İnancı Neydi? Din ve Tanrı ile İlgili Görüşleri Nelerdi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
13
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 22
  • Muhteşem! 11
  • Bilim Budur! 7
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 3
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/03/2023 15:43:35 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/200

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Jean-Baptiste Lamarck ve Modifikasyonlar Yoluyla Evrim: Zürafaların Boyunları Nasıl Evrimleşti?. (14 Ağustos 2011). Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/200
Bakırcı, Ç. M. (2011, August 14). Jean-Baptiste Lamarck ve Modifikasyonlar Yoluyla Evrim: Zürafaların Boyunları Nasıl Evrimleşti?. Evrim Ağacı. Retrieved March 22, 2023. from https://evrimagaci.org/s/200
Ç. M. Bakırcı. “Jean-Baptiste Lamarck ve Modifikasyonlar Yoluyla Evrim: Zürafaların Boyunları Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Aug. 2011, https://evrimagaci.org/s/200.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Jean-Baptiste Lamarck ve Modifikasyonlar Yoluyla Evrim: Zürafaların Boyunları Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 14, 2011. https://evrimagaci.org/s/200.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.