James Webb Uzay Teleskobu, Bir Ötegezegende Sadece Canlılar Tarafından Üretildiği Bilinen Bir Molekül Tespit Etti!

James Webb Uzay Teleskobu'ndan (JWST) elde edilen veriler, Aslan takımyıldızındaki bir yıldızın etrafındaki bir ötegezegenin, Dünya'da canlı organizmalarla ilişkilendirilen bazı kimyasal işaretlere sahip olduğunu gösterdi. Ancak bunlar belirsiz göstergeler. Peki bu ötegezegenin uzaylı yaşamı barındırması ne kadar olası?

Ötegezegenler, Güneş dışındaki yıldızların yörüngesinde dönen gezegenlerdir. Söz konusu gezegenin adı K2-18b. Kırmızı cüce yıldız K2-18'in yörüngesinde bulunan ilk gezegen olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır. Keşfedilen ikinci gezegen olan bir K2-18c de var. Bu yıldız, Güneş'ten daha sönük ve daha soğuktur, yani Dünya'da aldığımız ışıkla aynı seviyede ışık alabilmek için gezegenin yıldızına bizden çok daha yakın olması gerekir.

Sistem kabaca 124 ışık yılı uzaklıkta, bu da astronomik açıdan yakın bir mesafe. Peki bu dış gezegendeki koşullar nasıl? Bu cevaplaması zor bir soru. Bize yıldızın nasıl olduğunu ve ötegezegenin ne kadar uzakta olduğunu söyleyebilecek kadar güçlü teleskoplarımız ve tekniklerimiz var, ancak gezegenin doğrudan görüntülerini yakalayamıyoruz. Yine de birkaç temel noktayı çözebiliriz.

K2-18b'ye ne kadar ışık düştüğünü bulmak, gezegenin yaşam potansiyelini değerlendirmek için önemlidir. K2-18b yıldızına Dünya'dan daha yakın bir yörüngede dönüyor: Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin yaklaşık %16'sında. İhtiyacımız olan bir başka ölçüm de yıldızın güç çıkışıdır; yani saniyede yaydığı toplam enerji miktarı. K2-18'in güç çıkışı Güneş'in %2,3'ü kadardır.

Geometri kullanarak, K2-18b'nin metrekare başına yaklaşık 1,22 kilowatt (kW) güneş enerjisi aldığını hesaplayabiliriz. Bu, Dünya'da aldığımız 1,36 kW'lık gelen ışığa benzerdir.^[1] K2-18'den daha az enerji gelmesine rağmen, gezegen daha yakın olduğu için bu durum dengeleniyor. Buraya kadar iyi. Ancak gelen ışık hesaplamasında bulutlar ya da gezegenin yüzeyinin ne kadar yansıtıcı olduğu hesaba katılmıyor.

Diğer gezegenlerde yaşamı düşündüğümüzde, kullanılan popüler bir terim "yaşanabilir bölge"dir; bu, ortalama bir yüzey sıcaklığında suyun sıvı halde olacağı anlamına gelir; çünkü bu koşul yaşam için gerekli kabul edilir. Hubble Uzay Teleskobu 2019'da K2-18b'nin su buharı belirtileri gösterdiğini tespit ederek yüzeyinde sıvı halde su bulunabileceğini ortaya koydu. Şu anda gezegende büyük okyanuslar olduğu düşünülüyor.

Bu durum, o dönemde de bir heyecan dalgasına neden olmuştu, ancak daha fazla kanıt olmadan bu, sadece ilginç bir sonuçtan ibaretti. Şimdi, JWST'nin atmosferde karbondioksit, metan ve -muhtemelen- dimetil sülfür (DMS) bileşiği tespit ettiğine dair raporlarımız var. DMS'nin geçici olarak tespit edilmesi önemlidir; çünkü DMS, Dünya'da sadece algler tarafından üretilmektedir.^{[2], [3]} Şu anda bir yaşam formu olmaksızın doğal olarak üretilmesinin hiçbir yolunu bilmiyoruz.

K2-18b'de Yaşam Var mı?

Tüm bu göstergeler, K2-18b'nin uzaylı yaşamı bulmak için gidilecek yer olabileceğini düşündürüyor. Ancak sonuçların ne kadar doğru olduğu konusunda hiçbir fikrimiz olmadığı için durum bu kadar basit değil. Bir ötegezegenin atmosferinde ne olduğunu belirlemek için kullanılan yöntem, farklı bir kaynaktan (genellikle bir yıldız veya galaksi) gelen ışığın atmosferin içinden geçmesini ve daha sonra bizim tarafımızdan gözlemlenmesini içerir. Herhangi bir kimyasal bileşik ışığı belirli dalga boylarında emer ve bu da daha sonra tanımlanabilir.

Bunu bir cam bardağın içinden bir ampule bakmak gibi düşünün. Boşken içini mükemmel bir şekilde görebilirsiniz. İçini suyla doldurursanız, yine de oldukça iyi bir şekilde görebilirsiniz, ancak uzaydaki hidrojen ve toz bulutlarına eşdeğer bazı optik etkiler ve renklenmeler vardır. Şimdi kırmızı gıda boyası döktüğünüzü hayal edin; bu, bir gezegenin atmosferindeki ana kimyasal bileşene eşdeğer olabilir.

Ancak çoğu atmosfer, birçok farklı kimyasaldan oluşur. Bunlardan herhangi birini aramanın eşdeğeri, farklı miktarlarda 50 (ama muhtemelen çok daha fazla) renkli gıda boyasını bardağınıza dökmek ve belirli bir rengin ne kadarının mevcut olduğunu belirlemeye çalışmak gibi olacaktır. Bu, öznel değerlendirme ve hatalar için bolca yer olan inanılmaz derecede zor bir görevdir. Buna ek olarak, atmosferden geçen ışık yıldızın kimyasal bileşenlerinin bir sinyalini içerir ve bu da analizi daha da karmaşık hale getirir.

Sadece birkaç yıl önce, gözlemler mikroplar tarafından üretilebilen fosfin gazının varlığına işaret ettiğinden, Venüs'te yaşam olup olmadığına dair ilgi artmıştı. Ancak bu bulgu, daha sonra çeşitli çalışmalarla başarılı bir şekilde çürütülmüştür. Astronomik açıdan hemen yanı başımızdaki bir gezegenin atmosferinde ne olduğu konusunda kafa karışıklığı yaşanabiliyorsa, kat kat uzaktaki bir gezegeni analiz etmenin neden zor bir iş olduğunu anlamak kolaydır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Tüm Bunlar Ne Anlama Geliyor?

K2-18b dış gezegeninde yaşam olasılığı düşüktür ancak imkânsız değildir. Bu sonuçlar muhtemelen kimsenin dünya dışı yaşam hakkındaki fikirlerini veya inançlarını değiştirmeyecektir. Bunun yerine, kendimize ait olmayan dünyalara bakma ve daha fazla bilgi bulma yeteneğimizin ilerlediğini göstermektedir.

JWST'nin gücü sadece inanılmaz resimler üretmesinde değil, gök cisimlerinin kendileri hakkında daha ayrıntılı ve doğru veriler sağlamasındadır. Hangi dış gezegenlerin su barındırıp barındırmadığını bilmek, Dünya'nın nasıl oluştuğu hakkında bilgi sağlayabilir.

Gaz devi ötegezegenlerin atmosferlerinin incelenmesi, güneş sistemindeki Jüpiter ve Satürn gibi benzer gezegenlerin incelenmesi için bilgi sağlayabilir. Ve CO² seviyelerinin belirlenmesi, aşırı bir sera etkisinin bir gezegeni nasıl etkileyebileceğini gösterir. Bu, gezegen atmosferlerinin bileşimini incelemenin gerçek gücüdür.