Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Astronomlar, Venüs Atmosferinde Fosfin ve Dolayısıyla Yaşam İzi Bulgusuna Meydan Okuyor: "Fosfin Bulgusu İstatistiki Olarak Anlamlı Değil!"

Astronomlar, Venüs Atmosferinde Fosfin ve Dolayısıyla Yaşam İzi Bulgusuna Meydan Okuyor: "Fosfin Bulgusu İstatistiki Olarak Anlamlı Değil!"
6 dakika
1,466
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

2020'nin Eylül ayında bir grup bilim insanı, Venüs'ün üst atmosferinde fosfin isimli bir molekülün izlerini bulduklarını ilan etmişlerdi. İlgili yazımızdan da okuyabileceğiniz gibi fosfin, Dünya'da yaşamın potansiyel izlerinden birisi olarak görülmektedir; dolayısıyla Venüs'teki bulgu da yaşama işaret ediyor olabilirdi.[1]

Fosfin bulunan her yerde yaşam olmak zorunda değildir; çünkü cansız süreçler de fosfin üretebilir: Örneğin Jüpiter'de de bol miktarda fosfin vardır; fakat oradaki fosfin miktarı, cansız süreçlerle izah edilebilecek düzeydedir. Venüs'teki miktarı izah edebilecek düzeyde fosfin üretebilen bir cansız süreç ise bilinmemektedir - hatta birden fazla cansız sürecin toplamı bile o düzeyde fosfin üretememektedir. Bu durum, Venüs'te yaşam olma umudunu doğurmaktadır. Ancak ham verileri analiz eden bir astronom ekibi, bırakın Venüs'te yaşam izi bulunmasını, bulunanın fosfin olduğu iddiasına bile meydan okuyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Fosfin keşfini yapmakta kullanılan teleskoplardan birisi olan Atacama Büyük Milimitre ve Alt-Milimetre Dizisi (ALMA) teleskonundan elde edilen verileri yeniden inceleyen ve Hollandalı 5 bilim insanından oluşan ekip, henüz hakem denetiminden geçmemiş olan yeni makalelerinde, orijinal makalede fosfini bulmakta kullanılan 267 GHz frekansındaki spektroskopik çizginin istatistiki olarak anlamlı bir sonuç üretmediğini, yöntemde hata olduğunu ileri sürüyorlar.[2]

Araştırmacılar bu sonuca ulaşabilmek için ham ALMA verisini ve orijinal makaledeki algoritmaların birebir aynısını kullandılar. Hatta orijinal makaleyi yazan ekip, bu makaleyi yazan ekibe ulaşarak güncel verilerini de ilettiler. Ancak sonuç değişmiyor gibi gözüküyor: Yeni analize göre, orijinal çalışmada ALMA verilerine eğri oturtmakta kullanılan yöntem, hatalı sonuçlar üretiyor. Daha güvenilir yöntemler kullanıldığında, fosfine işaret eden spektrum çizgisinin istatistiki olarak anlamlı bir şekilde üretilemediği ileri sürülüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bu tür araştırmalarda kullanılan astronomik verilerde sinyal-gürültü oranı oldukça düşüktür. Bu oran, istenen ve bilgi yüklü sinyalin, arka plan gürültüsüne oranını verir. Bu oran ne kadar yüksekse, elinizde gürültüye nazaran o kadar fazla bilgi var demektir. Ne kadar düşükse, anlamlı bilgi taşıdığını sandığınız sinyaliniz, o kadar gürültüye bulanmış haldedir. Bir sinyal, gürültüden ne kadar yüksekse (yani gürültüden ne kadar net ayrıştırılabiliyorsa), o kadar anlamlıdır. Eğer sinyal-gürültü oranı düşükse, veri de anlamsız olabilir. İşte bu yeni çalışmaya göre ALMA verisi, çok düşük sinyal-gürültü oranına sahiptir: Araştırmacılara göre verinin analizine ve eğrinin nasıl oturdulduğuna bağlı olarak sadece 2 ve 1 değerine sahip iki ayrı sinyal-gürültü oranı buldular.

Bir termogravimetrik analiz cihazının gürültü seviyesinin analizi. Bu cihaz, mekanik açıdan pek iyi yalıtılmış değildir. Eğrinin orta kısmında daha düşük gürültü bulunmaktadır; çünkü geceleri civarda daha az insan vardır ve ölçüm daha az etkilenir.
Bir termogravimetrik analiz cihazının gürültü seviyesinin analizi. Bu cihaz, mekanik açıdan pek iyi yalıtılmış değildir. Eğrinin orta kısmında daha düşük gürültü bulunmaktadır; çünkü geceleri civarda daha az insan vardır ve ölçüm daha az etkilenir.
wİKİMEDİA

Orijinal makalenin yayınlandığı Nature Astronomy çalışmasında uzmanlar, verilerini izah etmek için 12. dereceden bir polinom kullanmışlardı. Bu tür yüksek dereceli polinomlar, eldeki veriden anlamsız sonuçlar çıkarmakta da kullanılabilir. Örneğin yeni makalede araştırmacılar, birebir aynı polinom ve yöntemi kullanarak 10 sigma değerinden büyük 5 diğer çizgi daha üretebildiklerini gösterdiler. Fosfine ait olduğu gösterilen çizgi ise 2 sigma değerine sahip - ki bu, bilimde yaygın olarak kullanılan 3 sigma değerinden düşük ve bu nedenle istatistiki olarak anlamlı olmayabilir. İşte bunlara dayanarak yeni makalede yazarlar, fosfin bulgusunun anlamlı olmadığını iddia ediyorlar.

Unutmayın: Bilim insanları Venüs'e gidip de fosfin bulmuyorlar (şimdilik). Teleskoplar, atmosferden geçen ışığı topluyor, bilim insanları da bu ışığın niteliklerine bakarak çeşitli kimyasal maddelerin izlerini tespit edebiliyorlar. Kimi zaman bu veriler, birden fazla teleskop ve bağımsız incelemelerle doğrulanıyor veya yanlışlanıyor. Ama bu tür çalışmalar hataya oldukça açık, çünkü yukarıda da izah ettiğimiz gibi sinyal gürültüsü oldukça yüksek olabiliyor ve kullanılan veri analiz yöntemleri de sonucu yorumlama biçimini etkileyebiliyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

İşin daha kötüsü, orijinal makalenin dayandığı verilerin, erken veri işleme döneminde keşfedilen bir "veri hatası" dolayısıyla ALMA veritabanından kaldırıldığı sonradan ortaya çıktı. Yani fosfin bulgusunun dayandığı ham verilerin kendisi de pek güvenilir olmayabilir.

Söylenene göre bu veritabanından kaldırma kararı, araştırmacılar veriyi kullanmaya karar vermeden önce alındı; ancak bilim insanlarının bu karardan haberi olmadığı düşünülüyor. Yani ortada bilim insanlarının dürüstlüğüne yönelik bir sorun bulunmuyor. Öyle ki, kendi bulgularını doğrulamak veya yanlışlamak isteyen, Nature Astronomy makalesinin başyazarı Jane Greaves, daha fazla veri toplamak istedi; ancak başaramadı.

Neden dersiniz? COVID-19 pandemisi... Pandemi dolayısıyla ALMA teleskobuna erişim aşırı kısıtlandı, hatta kimi durumda imkansız hale geldi. Greaves de daha fazla gözlem izni alamadı. Bu nedenle, veri analizi için teleskobun eski gözlem kayıtlarına ve veri tabanlarına başvurdular. Ne yazık ki, eski verilerde fosfin izine rastlayamadılar - ki bu da, daha fazla veri ve gözlem gerektiğini doğruluyor.[3]

ALMA ekibi, Nature Astronomy makalesinin yazarlarıyla yakın temastalar ve yeni analizler yaparak sonucu netleştirmeye veya çürütmeye çalışıyorlar. En nihayetinde, olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir. Hiç kimse bu ilkeden muaf değildir.

Bilim Böyle Çalışır!

Elbette bunda anormal bir durum yok: Bilim, böyle çalışır! Bir makale yayınlandıktan sonra, bilim insanları o makaleyi didik didik ederek yanlışlamaya çalışırlar. Kimisi, verileri kendi elleriyle analiz ederek, orijinal makaledeki sonuçların tekrar edilir olup olmadığına bakarlar. Yani amaç, kendi hüsnükuruntularımızı doğrulamak değil, kendi hatalarımızı açığa çıkarmaktır; ancak bu sayede gerçek olanla olmayanı ayıklayabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Bu, Venüs'te fosfin çalışmasıyla ilgili olarak yayınlanan tek makale de değil. Daha önceden bir grup bilim insanı, aşırı yüksek fosfin verisinden yola çıkarak Venüs'te ne miktarda yaşam olması gerektiğini hesaplamaya çalışmışlardı.[4] Bir diğer ekip, fosfin bulgusunun volkanik faaliyet ile açıklanabileceğini ve yaşama ihtiyaç olmadığını ileri süren bir diğer makale yayınlamışlardı.[5]

Ne fosfin (veya bunun yaşam izi olduğu) bulgusu ne de bu çürütme çabaları nihai değildir. Bilim, neredeyse hiçbir zaman tek bir makaleye dayanarak ilerlemez, her zaman bir yönde veya diğer yönde yeterince verinin ve inceleme makalesinin birikmesi gerekir ki, hangi tespitin daha sağlam temellere dayandığını tespit edebilelim. Bir diğer deyişle, zaman içerisinde değişiyor olması bilimin zaafı değil, tam tersine sahip olduğumuz en güçlü araç olduğunun işaretidir: Çünkü bilimde fikir değiştirme, bireysel arzulardan değil, ortaya konan veri ve analizlerden kaynaklanır.

Venüs'te yaşam izlerine yönelik süreç de henüz sonlanmış değildir. Bilim insanları araştırmalarını sürdürüp, yeni veriler ve analizler ortaya koydukça bu hikayenin gidişatı da değişecektir. Bilimseverlere ve bilim anlatıcılarına düşen, bu çalışmaları yakından takip etmek ve o veya bu görüşü partizan bir şekilde savunmak yerine, eldeki verileri, bunların anlamını ve zaman içinde nasıl değiştiğini olabildiğince net bir şekilde anlamak ve anlatmaktır.

En nihayetinde gerçek, bizim tespitimizden bağımsız olacaktır: Venüs'te (herhangi miktarda) fosfin ya vardır, ya yoktur. Yaşam da aynı şekilde... Bilimde yapılmaya çalışılan, gerçeği inşa etmek değil, tespit etmektir. Veriler güncellenip, daha güvenilir hale gelecek biçimde analiz edilip işlendiğinde, gerçek de er ya da geç ortaya çıkacaktır. Sonuç, hoşumuza gitse de gitmese de...

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
33
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Umut Verici! 9
  • Tebrikler! 9
  • Bilim Budur! 6
  • Üzücü! 5
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Grrr... *@$# 2
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ J. S. Greaves, et al. (2020). Phosphine Gas In The Cloud Decks Of Venus. Nature Astronomy, sf: 1-10. doi: 10.1038/s41550-020-1174-4. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ I. A. G. Snellen, et al. Re-Analysis Of The 267-Ghz Alma Observations Of Venus: No Statistically Significant Detection Of Phosphine. (19 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: arXiv.org | Arşiv Bağlantısı
  • ^ T. Encrenaz, et al. A Stringent Upper Limit Of The Ph$_3$ Abundance At The Cloud Top Of Venus. (15 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: arXiv.org | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Lingam, et al. On The Biomass Required To Produce Phosphine Detected In The Cloud Decks Of Venus. (16 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: arXiv.org | Arşiv Bağlantısı
  • ^ N. Truong, et al. Hypothesis Perspectives: Might Active Volcanisms Today Contribute To The Presence Of Phosphine In Venus's Atmosphere?. (24 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: arXiv.org | Arşiv Bağlantısı
  • E. Gough. Astronomers Challenge Recent Findings About Venus. "No Statistically Significant Detection Of Phosphine". (22 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: Universe Today | Arşiv Bağlantısı
  • N. V. Patel. Not Finding Life On Venus Would Be Disappointing. But It’s Good Science At Work.. (31 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: MIT Technology Review | Arşiv Bağlantısı
  • N. Drake. Promising Sign Of Life On Venus Might Not Exist After All. (23 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
  • G. Villanueva, et al. No Phosphine In The Atmosphere Of Venus. (27 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: arXiv.org | Arşiv Bağlantısı
  • L. Grossman. Doubts Over A ‘Possible Sign Of Life’ On Venus Show How Science Works. (28 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 1 Kasım 2020. Alındığı Yer: Science News | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 09:25:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9500

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Astronomlar, Venüs Atmosferinde Fosfin ve Dolayısıyla Yaşam İzi Bulgusuna Meydan Okuyor: "Fosfin Bulgusu İstatistiki Olarak Anlamlı Değil!". (2 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9500
Bakırcı, Ç. M. (2020, November 02). Astronomlar, Venüs Atmosferinde Fosfin ve Dolayısıyla Yaşam İzi Bulgusuna Meydan Okuyor: "Fosfin Bulgusu İstatistiki Olarak Anlamlı Değil!". Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9500
Ç. M. Bakırcı. “Astronomlar, Venüs Atmosferinde Fosfin ve Dolayısıyla Yaşam İzi Bulgusuna Meydan Okuyor: "Fosfin Bulgusu İstatistiki Olarak Anlamlı Değil!".” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 02 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/9500.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Astronomlar, Venüs Atmosferinde Fosfin ve Dolayısıyla Yaşam İzi Bulgusuna Meydan Okuyor: "Fosfin Bulgusu İstatistiki Olarak Anlamlı Değil!".” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 02, 2020. https://evrimagaci.org/s/9500.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close