Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı?

İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı? İHA
24 Aralık 2020'de kuraklık sorunuyla yüzleşen İstanbul'daki Alibeyköy Barajı rezervuarından bir kare.
8 dakika
4,595
Tüm Reklamları Kapat

İklim değişiminin yıkıcı bir gerçek olduğu ve çağımızın en büyük çevre problemi olduğu konusunda hiçbir makul şüphe yok. Ancak spesifik doğa olaylarını tek başına küresel ısınmayla açıklamak da, daha kolay bir şekilde önlenebilir diğer etmenlerin görmezden gelinmesine neden olabilir. Örneğin son zamanlarda, sürekli olarak duyduğumuz, "İklim değişikliği İstanbul’da su kaynaklarının azalmasına yol açıyor." söylemi, bu krizle ilgili bizi diğer olası etkenlerden uzaklaştırıyor ve asıl odağımızı bu "geniş ölçekli" probleme yoğunlaştırıyor.

Peki, bu ne kadar doğru bir tespit? Gerçekten de İstanbul’un su sıkıntısı yaşamasındaki başlıca etken Küresel Isınma ve İklim Değişikliği mi? Sorunun asıl nedenini anlayabilmek için, öncelikle yağış istatistiklerinin geçmiş yıllarla ve normal değerlerle olan karşılaştırmasını yapalım ve diğer olası (olasılığı çok yüksek olan) etkenleri inceleyelim. Fakat bunlardan da önce İklim Değişikliği ve kuraklık arasındaki ilişkiyi inceleyerek bazı önemli detayları vurgulamamız çok daha açıklayıcı olacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

İklim Değişikliği ve Kuraklık İlişkisi

Karşılaştırmayı yapmadan önce şunu belirlememiz gerekiyor: İklim Değişikliği yağışların üzerinde ne kadar büyük etkiye sahip? Gerçekten de kuraklığın asıl nedeni (şimdi veya gelecekte) Küresel Isınma ve İklim Değişikliği mi?

Cevabımız, maalesef evet. Fakat cevabın neden tartışmasız bir "evet" olduğunu iyi bir şekilde anlamamız, bu konunun daha iyi anlaşılmasına olanak sağlayacaktır. Bunun için öncelikle kuraklığın tanımını yapalım.

Tüm Reklamları Kapat

Kuraklık, yağışların bir bölgede beklenenden daha az olması durumudur. Burada, “beklenen” sözcüğü çok önemli olup, normal zamanlarda yağışlı olan bir bölgenin de gayet tabii hava durumuna bağlı olarak kuraklık ile karşı karşıya kalabilmesi söz konusudur. Yani, kuraklık, göreceli olarak yağışların normal (beklenen) değerlerden daha az olması durumudur. Her ne kadar kuraklık çok daha kapsamlı bir terim olsa da, şimdilik kuraklık olgusunu "su kıtlığı" ile kısıtlayabiliriz; böylece daha dar bir kapsamda, daha kolay bir analiz yapabiliriz.

Bu durumda sormak gerekir: İklim değişikliği, kuraklığa nasıl sebep olur? Aslına bakarsanız bu tamamıyla, İklim Değişikliği ile Küresel Isınma arasındaki anlam farkının anlaşılmasından geçmektedir. Bu fark, şu anlama gelmektedir: Küresel Isınma, dünyadaki yıllık ortalama sıcaklığı artıracak ve her yıl yavaş yavaş sıcaklıkların artmasına neden olacak; bunun doğal bir sonucu olarak da dünya iklimlerinin çarpıcı bir şekilde değişmesine yol açacaktır. Böylelikle, dünyanın aldığı toplam yağış hafifçe artacak olmasına karşın, yağışların dağılımında farklılıklar meydana getirecek ve kurak veya yarı-kurak iklimlerin, daha da kuraklaşmasına yol açacaktır. Lise derslerinde öğrendiğimiz gibi, Türkiye’nin de yarı-kurak bir iklime sahip olduğunu hatırlamak, Küresel Isınma'nın ülkemizi neden ve nasıl tehdit ettiğini anlamamızı sağlayacaktır.

Tüm bunlar bize şunu gösterebilir: O zaman İstanbul’daki su problemi Küresel Isınma ve onun doğal bir sonucu olarak İklim Değişikliği sebebiyle olamaz mı?

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu sorunun cevabı da tahmin edeceğimiz üzere, "evet". Fakat buradaki problem, sorunun kısmen eksik olması ve cevabını da hatalı kılmasıdır. "2020 yılı itibariyle, İstanbul’da yaşanan yağışların azalması ve göllerdeki, barajlardaki suların giderek yok olması olayında İklim Değişikliği’nin payı ne kadar?" sorusu, bizi çok daha doğru bir sonuca varmamızı mümkün kılacaktır.

Bu nedenle, buradan itibaren yazımıza, sorduğumuz bu yeni sorunun cevabını aramakla devam edeceğiz. Onun için ilk olarak istatistiksel karşılaştırmalara bakmamız gerekiyor.

İstanbul'un Toplam Yağış İstatistiklerinin Karşılaştırılması

Sorumuzun doğru cevabını bulabilmek için ilk olarak toplam yağış istatistiklerinin karşılaştırılması gerekmektedir. Bunun için ilk önce, 2020 yılının Sonbahar mevsiminde alansal yağışların geçen yıl ile olan karşılaştırmasına bir göz atalım.

2020 Sonbahar Mevsimi Alansal Yağışların Geçen Yıl İle Karşılaştırılması
2020 Sonbahar Mevsimi Alansal Yağışların Geçen Yıl İle Karşılaştırılması
Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Bu haritadan görüleceği üzere, İstanbul ilinin geneline baktığımızda, 2020 yılının Sonbahar mevsiminde, 2019 yılına kıyasla yağışların azalması bir yana, yer yer arttığını görebilmekteyiz!

Bir diğer çok önemli karşılaştırma ise; yazımızda da belirttiğimiz gibi, kuraklığın tanımına ilişkin olarak, yağışların mevsim "normalleriyle" karşılaştırılmasıdır. Böylelikle, İstanbul’un 2020 yılında mevsim normallerinin gerçekten de altında mı, altındaysa da ne kadar altında olduğunu anlayacağız ve daha doğru bir çıkarıma sahip olabileceğiz. Bu nedenle, aşağıdaki harita yazımız için kritik öneme sahiptir.

Tüm Reklamları Kapat

2020 Sonbahar Mevsimi Alansal Yağışların Normalleriyle Karşılaştırılması
2020 Sonbahar Mevsimi Alansal Yağışların Normalleriyle Karşılaştırılması
Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Açıkça görüleceği üzere, İstanbul ilinde 2020 yılı Sonbahar mevsiminde yağışlar mevsim normallerinin üstünde olmasa bile büyük oranda altında da değildir; evet, normallerin altında kalmasına rağmen, normallere de oldukça yakın bir konumdadır.

Hatta kolaylıkla görülmektedir ki; İstanbul’dan ziyade, diğer bölgelerimizde ve şehirlerimizde yağışlar, mevsimsel normallerin oldukça altında kalmıştır.

Öyleyse, neden sadece İstanbul’da su kıtlığı konuşulmaktayken, diğer şehirlerimizde böylesine bir kırmızı alarm verilmemektedir?

İstanbul'da Su Kıtlığının Asıl Nedeni

Biraz önce de bahsettiğimiz üzere, Türkiye genel olarak yarı-kurak bir iklime sahiptir. Yarı kurak iklimler, isminden de anlayabileceğimiz gibi kuraklığa oldukça meyilli bir iklim tipidir. Fakat bu yarı-kurak iklim tipi Türkiye’nin tamamını kapsamaz; daha ziyade İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yoğun bir şekilde görülür.

Tüm Reklamları Kapat

Köppen Sınıflandırmasına Göre İklimler
Köppen Sınıflandırmasına Göre İklimler
Wikimedia

Ancak yazımızın konusu olan İstanbul ili, yarı-kurak bir iklim tipinden ziyade Sıcak Yaz Akdeniz İklimi'ne sahiptir. Bu iklim tipine, Akdeniz iklimlerinde çok görülmesinden dolayı "tipik Akdeniz iklimi" de denilmektedir. Klasik olarak, lise coğrafya derslerinde çokça duyduğumuz o "yazlar kurak, kışlar yağışlı" cümlesi, işte buraya özgün bir iklim özelliğidir.

Bu konuya girmemizin asıl nedeni, tahmin edeceğimiz üzere, "yağış" durumudur. Çünkü İstanbul ilinde görülen bu tipik Akdeniz ikliminin bir özelliği olarak yağışların düzensizliği söz konusudur. Yıllık ortalama yağış miktarı örneğin Antalya gibi illerimizde 1000 mm değerlerine çıkabilirken, bu değer Çanakkale gibi bazı illerde 600 mm düzeylerine inebilmektedir. İstanbul için de bu düzensiz yağışlar söz konusu olmakla birlikte, yıllık ortalama yağış miktarı 677 mm değerindedir. Anlayacağımız üzere, İstanbul ili her ne kadar sonbahar ve kış mevsimlerini yağışlı geçirmesine rağmen bu değer (göreli olarak) pek yüksek de değildir.

İstanbul İli Yıllık Toplam Yağış Miktarı Ortalaması (mm)
İstanbul İli Yıllık Toplam Yağış Miktarı Ortalaması (mm)
Meteoroloji Genel Müdürlüğü

İstanbul'un Asıl Sorunu: Nüfus ve Plansızlık!

Gördüğümüz gibi, 2020 yılında İstanbul ili ne 2019’a göre dikkate değer miktarda daha az yağış almıştır ne de mevsimsel yağış normallerinin çok altında kalmıştır. Bu durumda sorun nedir? Bu, tek bir yıllık bir "aksaklık" mıdır? Yoksa Küresel Isınma haricinde diğer beşeri nedenler bulabilir miyiz?

İstatistiki verilerin üzerine de İstanbul ilinin iklim tipini de inceledikten sonra artık şu sonuca varabilmekteyiz: İstanbul, zaten hâlihazırda (diğer Akdeniz iklimine sahip şehirlere kıyasla ve yine göreli olarak) pek fazla yağış alan bir bölgede olmamakla birlikte, sorunun asıl nedeni, yoğun nüfus ve bunun bir sonucu olarak doğal kaynaklara (içme suyu, odun hammaddesi vb.) artan aşırı taleptir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Sosyoloji
  • Boyut: 23 x 28
  • Sayfa Sayısı: 579
  • Basım: 12
  • ISBN No: 9786053551287
Devamını Göster
₺540.00
Sosyoloji
  • Dış Sitelerde Paylaş

Üstelik İstanbul'un nüfusu yıldan yıla artmaya devam etmektedir. Buna uygun çarpıcı bir örnek olarak; İstanbul’da 1980 yılında 2,7 milyon (yaklaşık) kişi yaşamaktayken, 2019’da bu sayı 15,5 milyon (yaklaşık) gibi oldukça yüksek bir sayıya ulaşmıştır. Yani, yaşayan kişi sayısı yaklaşık olarak 40 yılda, en az 5 katına çıkmıştır. Bu da hâliyle, doğal kaynaklara olan talebin (yine bu oran korunacak olursa) en az 5 katına çıkması demektir.

İstanbul'un yüksek nüfusu ve doğal kaynaklara artan aşırı talebi üzerine; İstanbul Teknik Üniversite’sinde Meteoroloji ve Afet Yönetimi dalında Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, aşağıdan izleyebileceğiniz 1 Ocak 2021 tarihli panelinde şunları söylemiştir:

Şu an su stresinde olan Türkiye, 2030 yılında su sıkıntısı yaşamaya, 2050’den sonra ise su fakiri olmaya aday. Artan nüfus, iklim değişikliği ve azalan su kaynakları nedeniyle kişi başına kullanılabilir yıllık su miktarının 1,000 metreküpün altına inmesi ile Türkiye’nin su fakiri olması bekleniyor. İstanbul’un kronik problemi de su stresidir, yani yüksek nüfus ve aşırı talep. İstanbul, Bulgaristan sınırından Melen Çayı’na kadar bölge sularını topluyor, günde 3 milyon metreküp de barajlardan su kullanıyor. İstanbul’un kendi su kaynaklarına göre bir nüfusu olsaydı bu sıkıntılar yaşanmazdı.

Sonuç

Sonuç olarak; aslen önemli olan sorumuzu tekrar soralım: "2020 yılı itibariyle, İstanbul’da yaşanan yağışların azalması ve göllerde, barajlardaki suların giderek yok olması olayında İklim Değişikliği’nin payı ne kadar?"

Cevap: İklim Değişikliği’nin kuraklık üzerindeki etkisi, uzun yıllardır olduğu gibi, bugün de yadsınamayacak bir gerçektir. Fakat bu sorunun cevabında bahsi geçen İstanbul ili örneği için yalnızca "İklim Değişikliği" cevabını vermek, asıl sorunun üstünü örtmeyle eşdeğer olacak ve çözümü için de elimizi kolumuzu bağlayacaktır. Bu nedenle, sorunun asıl cevabı olarak; İstanbul ilinde, 2020 yılında yaşanan su sıkıntısının (kuraklığın), çok büyük oranda, artan nüfus ve aşırı talebin bir sonucu olduğunu söyleyebiliriz.

Son olarak şunu da eklemekte fayda var: Bu yazıda aşırı nüfusun su kıtlığını ortaya çıkarmasından bahsettiğimiz için, bu tür bir büyümenin başka problemler doğurmadığı anlaşılmamalıdır. Yüksek nüfus sadece su kıtlığına değil; aynı zamanda, ormanların tahribatına, hayvanların yeterince yaşam alanı, yiyecek ve su bulamamasına, biyoçeşitliliğin azalmasına, hava ve su kirliliğinin oluşmasına ve kentsel ısı adası etkisine yol açmaktadır. Bunların her biri ayrı yazılar olmayı hak eden, büyük ve acilen yönetilmesi gereken problemlerdir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
26
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Korkutucu! 5
  • Üzücü! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Muhteşem! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • TMMOB. (Bilimsel Rapor, 2016). İstanbul Çevre Durum Raporu.
  • H. Turoğlu. (2014). İklim Değişikliği Bağlamında İstanbul’un Su Yönetimi Problemleri. Ankara Üniversitesi. | Arşiv Bağlantısı
  • N. S. Partigöç, et al. (2019). Küresel İklim Değişikliğinin Kaçınılmaz Sonucu: Kuraklık. DergiPark. | Arşiv Bağlantısı
  • Ü. Şahin, et al. (Bilimsel Rapor, 2014). İklim Değişikliği Ve Kuraklık.
  • M. Eken, et al. (2021). Klimatoloji - Ii. Yayınevi: DMİ Yayınları.
  • J. Jowit. Is Water The New Oil?. (1 Ocak 2008). Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: CommonDreams | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 07:13:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9852

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Kalaycık, et al. İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı?. (5 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9852
Kalaycık, B., Bakırcı, Ç. M. (2021, January 05). İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9852
B. Kalaycık, et al. “İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 05 Jan. 2021, https://evrimagaci.org/s/9852.
Kalaycık, Berkay. Bakırcı, Çağrı Mert. “İstanbul'da Kuraklığın ve Su Kaynaklarının Tükenmesinin Asıl Nedeni İklim Değişikliği mi? Yoksa Başka Beşeri Faktörler Üzerinde mi Durulmalı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 05, 2021. https://evrimagaci.org/s/9852.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close