Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İntihar Genetik mi? İntihar Eğilimi, Nesilden Nesle Kalıtılıyor mu?

İntihar Genetik mi? İntihar Eğilimi, Nesilden Nesle Kalıtılıyor mu? LondraGazete
4 dakika
10,455
Evrim Ağacı Akademi: İntihar Yazı Dizisi

Bu yazı, İntihar yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Yaşam ve Ölüm Sarkacı: İnsanlar Neden İntihar Ediyor? İntihar Düşüncelerini ve Girişimlerini Nasıl Önleyebiliriz?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

İntihar, kişinin gönüllü ve kasıtlı olarak yaşamına son vermesi, öz canına kıyma eylemi olarak tanımlanabilir. Önemli bir halk sağlığı tehdidi olan intihar; intihar düşüncesinden, intihar girişimine ve tamamlanmış intihara varan kompleks bir eylemler bütünüdür. İntihar eğilimine; biyolojik/genetik, psikolojik ve sosyolojik (toplumsal koşullar ve stres etkenleri) olmak üzere biyopsikososyal ve tümleşik bir etmen öbeğinin etkimesi nedeniyle, intihar olgusu multidisipliner bir araştırma alanının konusudur.

Her yıl dünya genelinde yaklaşık olarak 1 milyon insanın intihar ettiği bilinmektedir ve yapılan çalışmalar, ilk 10 ölüm sebebi arasında olan intihar sonucu ölümlerin, tüm ölümlerin %1.5’luk kısmını oluşturduğunu; 15-44 yaş aralığında görülen ölüm sebepleri arasında ise önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir.

Tüm Reklamları Kapat

İntiharın Genetik Temelleri

İntihar davranışının nörobiyolojik (sinirbilim) mekanizmalarını aydınlatmak amacıyla genetik ve epidemiyolojik araştırma başlıkları altında yapılan; aile, ikiz ve evlat edinme çalışmalarından elde edilmiş ve birbirini destekleyen nitelikteki kanıtlar, "intihar eğilimine genetiğin de rol oynadığının" kuvvetli bir göstergesi olmuştur. Aile çalışmaları; intiharda aile içi riskin, yani aile bireyleri arasında bu davranıştan sorumlu olabilecek riskli-aday genler yoluyla genetik geçişin, genel populasyondaki risk ile kıyaslandığında ailesel bir kümelenme gösterdiğini ortaya koymuştur. İkiz çalışmalarında; monozigotik (tek yumurta) ve dizigotik (çift yumurta) ikizler arasında genetik ve çevresel etkenler değerlendirilmiş, monozigotik ikizlerde intihar riskinin daha yüksek olduğu bildirilmiştir.

Evlat edinme çalışmaları kapsamında ise, yine genetik ve çevresel faktörleri değerlendirmek amacıyla, aynı çevrede ve biyolojik ailesiyle büyüyen kardeşler ile doğumdan hemen sonra ayrılan biyolojik kardeşlerle bunların biyolojik ve biyolojik olmayan (evlat edinen) aileleri üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlarda evlat edinilmiş çocukların biyolojik ailelerinin de intihara genetik yatkınlığı gözlemlenerek diğer sonuçlara katkıda bulunulmuştur.

Tüm Reklamları Kapat

Bu çalışmalar, uzun yıllar boyunca, intihar davranışının kişide ve ailesinde bulunan duygudurum bozukluklarından kaynaklandığı düşüncesini tersine çevirmiştir. Sonuçlar intihar eğilimine tek başına psikiyatrik bozuklukların kısmi bir etkisi olduğu ve artırdığı gerçeğini dışlamamış ancak bu ikincil psikiyatrik bozuklukları etkileyen genetik etmenlerden bağımsız olarak, intihar davranışına etkileyen genetik faktörlerin (aileden kalıtılan genler aracılığıyla) yaklaşık %30-55'lik yüksek bir oranla etkili olduğu belirlenmiştir.

İntiharın genetik temelleri, olası genlerin belirlenmesi ve araştırılmasıyla kanıtlanmıştır. Çünkü çevresel etkilere genomun verdiği epigenetik yanıtıyla intiharın kompleks genetik fenotipi tamamlanmaktadır. Son yıllarda teknolojinin de gelişmesiyle, genetik etkenlerin rolünü belirlemeye yönelik olarak yapılan sitogenetik ve moleküler genetik çalışmalarda büyük aşamalar katedilmiştir. Sitogenetik çalışmalarıyla, intihara aday genlerin hangi kromozom bandında yerleştiği tespit edilerek kromozomlardaki kırık noktalar üzerinden gen haritalamaları yapılmaktadır. Moleküler genetik çalışmalar ise DNA metilasyonu, histon modifikasyonları, gen ifadesinin bozulması ve linkaj dengesizliği yaklaşımlarıyla intihara neden olmaya aday/riskli genlerin belirlenmesinde yoğun olarak kullanılmaktadır.

Moleküler genetik çalışmalar, aday genlerin nükleotid dizilimlerinin belirlenerek gen polimorfizmlerinin saptanması prensibine dayanır. Çalışmalarda PCR (İng: "polymerase chain reaction") ve RFLP (İng: "restriction fragment length polymorphism") yöntemleri sıklıkla kullanılmakla birlikte, en çok tek nükleotid polimorfizmlerinin (İng: "SNP-single nucleotide polymorphism") gösterildiği aday-gen ilişkilendirme analizleri yapılmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aday gen ilişkilendirme analizleri, intihar gibi kompleks fenotiplere yol açan gen varyasyonlarını belirlemek amaçlı yapılmaktadır. Bu çalışmalar koruyucu ve risk etmeni polimorfik varyantların belirlenmesinde büyük önem arz etmektedir ve intiharın genetik faktörlerinin incelenmesinde hâlâ en popüler metoddur.

İntiharın Nörobiyolojisi

Son otuz yılda yapılan çalışmalar, intihar davranışı ve etiyolojisinde birtakım nörobiyolojik yolların sorumlu olduğunu göstermiştir. Serotonerjik, Dopaminerjik, Noradrenerjik, GABAerjik veya Nöroimmün Sistemler gibi bu nörobiyolojik yollar ve disfonksiyonlarıyla ilişkili genler, hastalıklar veya endofenotipler (hastalığa yatkınlığı gösteren biyolojik belirteçler/işaretler) öncelikli olarak çalışma konusu olmuştur.

Norepinefrin, dopamin ve serotonin gibi monoaminerjik transmitter sistemlerin deregülasyonu, nörotransmitter sistem inhibitörü GABA, glutamaterjik eksitatör sistem, nörotrofik sinyal faktörleri, kannabinoid sistem, lipid metabolizması ve HPA aksı (Hipotalamus-hipofiz-adrenal aks) intiharın nörobiyolojisinde riskli ve olası nedenler olarak değerlendirilmektedir.

İntihara aday genler olarak; dopaminerjik, adrenarjik sistem reseptörleri ve çoğunlukla serotonerjik nörotransmisyonun düzenlenmesinden sorumlu genler/gen ifadeleri üzerinde çalışmalar yürütülmüştür. Bunlar arasından; serotonin metabolizması genleri (TPH), serotonin transport (5-HTT) ve serotonin reseptörü (5-HTR) genleri yapılmış çalışmalarda en fazla dikkat çekenleridir.

Serotonin (5-hidroksitriptamin; 5-HT); vasküler düz kaslarda, gastrointestinal sistemde ve beyinde tanımlanmış bir nörotransmitterdir. Merkezi sinir sisteminde önemli işlevleri olduğu bilinen bu biyolojik aminler anahtar bir role sahiptir. Yapılan postmortem (Tür: "ölüm sonrası") çalışmalarda; beynin orbital prefrontal korteksindeki serotonin etkinliğinin azlığının ve serotonerjik disfonksiyonun, intihar orijinli ölüm olgularını artırdığı, bununla birlikte dürtüsel ve saldırgan davranışlara eğilimle de ilişkili olduğu bildirilmiştir.

Sonuç

Sonuç olarak; genomun çevresel etkilere epigenetik yanıtını anlamlandırmak amacıyla yapılan bu gen düzeyindeki araştırmalarla, intiharın genetik temellerine yönelik artan kanıtlar sunulmuş ancak, henüz spesifik biyobelirteçler belirlenememiştir. Geniş örneklemli ve sonucun güvenilirliğini azaltacak faktörlerin dışlandığı yeni ve daha ileri nörobiyoloji çalışmalarına ihtiyaç vardır. Böylelikle; öncelikli olarak intihar girişiminin önceden belirlenerek önlenmesi, öte yandan ise ölümle sonlanan intihar olgularında olayın orijini ve soruşturmanın derinlik kazanması sağlanacaktır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: İntihar Yazı Dizisi

Bu yazı, İntihar yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Yaşam ve Ölüm Sarkacı: İnsanlar Neden İntihar Ediyor? İntihar Düşüncelerini ve Girişimlerini Nasıl Önleyebiliriz?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
67
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Bu yazımızda sözü edilen akademik makalenin yöntemi veya sonuçları ile ilgili bir sorunuz veya sorununuz mu var? Aşağıda, akademik makalenin yazarlarının iletişim adreslerini bulabilirsiniz.

Evrim Ağacı sadece bilimsel bir çalışmayı duyurmak ile mükelleftir; araştırmayı, araştırmacıları veya araştırmanın sonuçlarını savunmaz. Akademik bir makalenin sonuçlarını geçersiz kılmanın ana yöntemi, orijinal çalışmanın yöntemi, sonuçları veya tartışması ile ilgili hatalı noktaları tespit etmek ve bunu hakemli dergilerde yayınlamaktır. Bu yapılacak olursa, Evrim Ağacı o çalışmaları da memnuniyetle duyuracak ve/veya bu çalışmayı güncelleyecektir.

Makalenin Yazışmadan Sorumlu Yazarı:

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 26
  • Bilim Budur! 7
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Umut Verici! 4
  • Korkutucu! 4
  • Tebrikler! 3
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/11/2023 19:21:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11510

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Makine
Bilim Tarihi
Mitler
Homo Sapiens
Hücre
Köpekgil
Hız
İntihar
Nötron
Darwin
Psikoloji
Bilim İnsanı
Nobel Ödülü
Makina Mühendisliği
Kadın Doğum
Olumsuz
Botanik
Kanıt
Genler
Bilim Felsefesi
Optik
Modern
Karar Verme
Süt
Asit
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Kurtlar Neden Dolunayda Ulur?
Kurtlar Neden Dolunayda Ulur?
Sonsuz Enflasyon: Büyük Patlamadan Önce Ne Vardı?
Sonsuz Enflasyon: Büyük Patlamadan Önce Ne Vardı?
Işık Hızında Düşen Bir İğne, Dünyayı Yok Edebilir mi?
Işık Hızında Düşen Bir İğne, Dünyayı Yok Edebilir mi?
Cep Telefonları Yerinizi Nereden Biliyor da Sizi Arayabiliyor?
Cep Telefonları Yerinizi Nereden Biliyor da Sizi Arayabiliyor?
Matematikten Neden Bu Kadar Korkuyorsunuz?
Matematikten Neden Bu Kadar Korkuyorsunuz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Özcan, et al. İntihar Genetik mi? İntihar Eğilimi, Nesilden Nesle Kalıtılıyor mu?. (15 Mart 2022). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11510
Özcan, S., Karagözoğlu, M. (2022, March 15). İntihar Genetik mi? İntihar Eğilimi, Nesilden Nesle Kalıtılıyor mu?. Evrim Ağacı. Retrieved November 29, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11510
S. Özcan, et al. “İntihar Genetik mi? İntihar Eğilimi, Nesilden Nesle Kalıtılıyor mu?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, 15 Mar. 2022, https://evrimagaci.org/s/11510.
Özcan, Sinem. Karagözoğlu, Mert. “İntihar Genetik mi? İntihar Eğilimi, Nesilden Nesle Kalıtılıyor mu?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, March 15, 2022. https://evrimagaci.org/s/11510.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close