İnsanlar, Toplamda 50 Milyar Yıllık Evrime Denk Gelen Biyoçeşitliliği Yok Etmek Üzere!

En tuhaf ve en harika türlerimizden bazıları, insan kaynaklı bir kriz dönemi olarak tanımlanan altıncı kitlesel yok oluşta, yok olmak için sırada bekleyen türler arasında.

Faaliyetlerimiz, poposuyla nefes alan "punk saçlı" Mary River kaplumbağasından (Elusor macrurus), büyük gözlü, fazladan ve garip bir baş parmağı olan ay-aylara kadar (Daubentonia madagascariensis) birçok önemli canlıyı yok ediyor. Imperial College London ve Londra Zooloji Topluluğu'ndan (The Zoological Society of London) filogenetikçi Rikki Gumbs, şöyle diyor:

Bunlar, gezegenimizdeki en inanılmaz ve en göz ardı edilen hayvanlardan bazılarıdır. Bacaksız kertenkele ve küçük, kör yılanlardan, kurtçuklara benzeyen ayaksız amfibilere kadar, çoğu yok olma yolunda ilerleyen bu büyüleyici canlılar hakkında çok az şey biliyoruz.

Ancak yok ettiğimiz, sadece bu türler değil. Ne risk aldığımızı ve özellikle günümüzdeki COVID-19 salgınıyla birlikte daha da kötüleşen yetersiz kaynaklara en iyi şekilde nasıl öncelik vereceğimizi anlamaya çalışan bilim insanlarına göre, evrimsel hayat ağacındaki bütün dalları kesiyoruz.

Gumbs ve uluslararası araştırmacılardan oluşan bir ekip, bu evrimsel tarihin ne kadarını yok ettiğimizi tahmin etmek için, yaşayan ve soyu tükenen türler (filogeni) arasındaki ilişkiyi gösteren bir modelle birlikte, 25.000'den fazla tür için yok olma riski verilerini kullandı.

Pangolinler ve tapirler gibi yakın akraba olan türlerin grupları, hayat ağacının bir dalı boyunca uzun yıllar süren ve yakında sonsuza dek yok olabilecek evrimsel tarihi temsil eder. Diğer taraftan, çok uzun bir evrimsel dalın geriye kalan tek sonucu olan eşsiz, evrimsel açıdan farklı olan türler de mevcuttur (ay-aylar gibi).

Bu kayıpların evrim ağacında incelenmesi, toplamda (kümülatif olarak) 50 milyar yıldan uzun bir süreye denk gelen evrimsel mirasın risk altında olduğunu gösteriyor. Birçok tür hakkında henüz yeterli veri olmadığı göz önüne alındığında, bu muhtemelen eksik bir tahmin olabilir; çünkü sadece karada yaşayan omurgalı hayvanlara yöneliktir. Gumbs şöyle diyor:

Analizlerimiz, küresel biyoçeşitliliği korumak için daha fazla çalışmazsak karşılaşacağımız kayıpların akıl almaz sayısını ortaya çıkardı. Bazı sayıları değerlendirmeye alırsak, sürüngenlerin kaybettiği evrimsel biyoçeşitliliğin tarihinin toplamda en az 13 milyar yıllık eşsiz bir evrimsel tarih olduğunu görüyoruz. Bu, Evren'in başlangıcından bu yana geçen yıl sayısına kabaca eşittir!

Evrimsel açıdan farklı türler, hayvanlar aleminde başka yerde görülmeyen özelliklere ve niteliklere sahiptirler. Eşsiz çevresel işlevlere sahip türlerin kaybı, farklı ortamlarda yaşam ağının daha da çözülmesine yol açabilir.

Örneğin, tapirlerin tohum çimlenmesi ve dağılmasında önemli bir rolü vardır; bu nedenle onların kaybı, ormandaki yuvalarını oluşturan bitkileri de etkileyebilir ve karşılığında bu bitkilere ihtiyaç duyan hayvanlar da etkilenebilir ve bu böyle devam eder. Bu durum, sevimsiz bir domino yığını gibidir. Ekip, makalelerinde şöyle yazıyor:

Analizlerimiz, yeri doldurulamaz sürüngen çeşitliliğinin yoğunluğunun, artan insan baskısıyla çakıştığını gösteriyor.

Sürüngenler, filogenetik çeşitliliklerinde amfibiler, kuşlar ve memelilerden daha fazla kayıpla karşı karşıya. Koruma çabalarına öncelik verildiğinde, daha çok gözden kaçan alanlarda, örneğin kurak ve yarı kurak bölgelerde, özellikle de Orta Doğu ve Afrika'nın bazı bölgelerinde yaşamaktalar. Ayrıca, bilinen sürüngenlerin yarısından fazlasına yönelik yok olma riski verileri elimizde henüz bulunmuyor.

Biyoçeşitliliğin "sıcak noktaları" olan Karayipler ve Batı Ghats gibi yerlerdeki temsilcileri, insan faaliyetlerinden en ağır şekilde etkilenme riskiyle karşı karşıyalar. Araştırmacılar, habitat yenileme faaliyetlerinin bu alanlara en büyük faydayı sağlayacağını söylüyorlar - ki bu, hepimiz için büyük faydalar sağlayabilir. Gumbs, CNN'den Amy Woodyatt'e şunları anlatıyor:

Tehdit altındaki türler hakkında sahip olduğumuz tüm verilerden, tarımsal gelişimin ve küresel et taleplerinin en büyük tehditler olduğunu biliyoruz. Çok geç değil - bu alanları ve türlerin nereye dayandığını hala tanımlayabiliriz. Bunları korumak ve bu alanları yeniden canlandırmak adına yapılan koruma faaliyetlerini etkileyebileceğimizi umuyorum.

Makale, Nature Communications dergisinde yayınlandı.