H13 Geni, Primatlar ile Kemirgenlerin Evrimsel Akrabalığını Doğruluyor!

Bilim insanları sadece tür bazında akrabalıklarla değil, taksonominin daha üst basamakları arasındaki akrabalık ilişkileriyle de ilgilenirler. Örneğin aileler, sınıflar, takımlar, şubeler gibi taksonomik birimler arasındaki akrabalık ilişkileri, evrimsel biyologlar için çok büyük önem arz etmektedir. Çünkü bu ilişkilerin netleştirilmesi, daha etkili analizlerin yapılabilmesini ve diğer bilim dallarıyla evrimin ilişkilerinin güçlenmesini sağlayabilir. En basitindense bunun anlaşılması, yaşamın baş döndüren evrimsel tarihini daha net olarak anlayabilmemizi sağlayacaktır.

Bu konulardaki veriler, kimi zaman tamamen farklı konuları inceleyen bilim insanlarından ve araştırmalardan gelebilir. Örneğin X kromozomunun homolojisi ve yavruların annelerinden aldığı genlerin metilasyonu ile ilgili bazı çalışmalar, bizlere evrimsel tarih hakkında veriler sunmaktadır.

H13 geni, sinyal peptit peptitaz geni olarak da bilinmektedir. Bu genin okunması sonucu üretilen protein, zar yapılı organellerin, özellikle de endoplazmik retikulumun zarlarına yerleşir. Daha sonra burada, bazı sinyal proteinlerinin ön proteinlerden sentezlenmesi sonrasında zar içerisindeki proteolizini tetikler. Örneğin insanların savunma sisteminde bulunan sinyal dizisine bağlı olan lenfosit antijen-E üretimi bu protein sayesinde mümkün olur. Bu antijen sayesinde ise Hepatit C virüsü tespit edilebilmektedir. Dolayısıyla H13 geni, evrimsel açıdan büyük öneme sahiptir.

Yapılan araştırmada, H13 geni farklı canlı gruplarından alınan türlerde (fareler, insanlar, köpekler, inekler, opossumlar, tavuklar) dizilenmiş ve bu retrogenin varlığı incelenmiştir. İnceleme sonucunda, evrimsel olarak daha yakın oldukları öngörülen kemirgenler (buradaki incelenen türü faredir) ile primatlarda (burada incelenen türü insandır) bu genin ortak olarak paylaşıldığı, inekler ve köpekler gibi diğer doğuran memelilerde, opossum gibi keseli memelilerde ve tavuklar gibi kuşlarda ise bu genin var olmadığı tespit edilmiştir. Bu durumda, H13 geni muhtemelen primatlar ile kemirgenlerin ortak atasında evrimleşmiş, sonrasında bu iki gruba dağılmıştır.

Gerçekten de, gen üzerinde yapılan analizler bu genin ilk olarak Euarchontoglires, yani primatlar ile kemirgenleri kapsayan grubun ilk atalarında evrimleştiği, hatta tam olarak Laurasiateryen evrimsel ayrımından sonra gerçekleştiği tespit edilmiştir. Bu büyük evrimsel ayrımda, primatlar ile kemirgenlere gidecek evrimsel soy hattı ile köpekgiller ile gevişgetirenlere gidecek soy hattı birbirinden ayrılmıştır.