Cheddar Adamı Kimdir? 10.000 Yıllık Cheddar Adamının Torunları Hala Yaşıyor Olabilir mi?
Original People
Cheddar Adamı, ismini ünlü Çedar (Cheddar) peynirlerinden almıyor! Aslında hem çedar peyniri, hem de Cheddar Adamı, isimlerini aynı yerden alıyorlar; Cheddar kasabası. İngiltere'nin Somerset şehrinde bulunan Cheddar kireç taşı vadisi, çok konuşulan Cheddar Adamı'nın yattığı yerdi. 1903 yılında Gough Mağarası'ndan çıkarılan kalıntıların bu kadar önemli olmasının en önemli sebeplerinden birisi, İngiltere'nin en eski eksiksiz insan iskeleti olmasından kaynaklanıyor. Ama Cheddar Adamı'nın ünü sadece bundan kaynaklanmıyor.
Cheddar Adamı, bizim gibi Homo sapiens türüne mensuptur. Günümüz Britanya yerli halkının atalarını oluşturan topluluğun üyesiydi. İskeletinin bu denli korunmuş olması hem onun portresinin çizilebilmesine, hem Britanya halkının ataları hakkında bilgi edinilmesine, hem de Mezolitik Çağ'da Britanya'daki yaşam hakkında fikir sahibi olunmasına imkan sağlamıştır.
Britanya adası o zamanlar Avrupa ana karasına bağlıydı ve yoğun bir şekilde ormanlık alan içeriyordu. O zamanların insan toplulukları ise avcı-toplayıcılık yaparak hayatlarını sürdürüyorlardı. Diyetlerinde tohum ve kuruyemişin yanı sıra kızıl geyik, yaban öküzü ve bazı tatlı su balıkları bulunuyordu. Günümüz Britanya yerli halkının ataları hayatlarını bu koşullarda sürdürüyorlardı. Ten renkleri ise çoğu insanın beklediği gibi değildi.
Esmer Deri Rengi ve Mavi Gözler
Cheddar Adamı, yaklaşık 166 cm boyundaydı. Hafif kıvırcık siyah saçları, parlak mavi gözleri ve esmer bir teni rengi vardı. O zamanlar Avrupa'daki tüm insanlar gibi, Cheddar Adamı da laktoz intoleransına sahipti ve sütü sindiremiyordu.
Cheddar Adamı, 20'li yaşlarında ölmüştü. Ölüm sebebi ise tam olarak bilinmemektedir. Alnında bir delik bulunmaktadır; ama bunun kazı sırasında kazayla olmuş olabileceği de düşünülmektedir. Savaş, kavga veya ritüel nedeniyle öldürüldüğü yönünde fikirler vardır, ancak henüz hiçbiri kesin değildir.
Cheddar Adamı'nın Genetiği
Normal koşullarda bir organizma öldükten sonra, DNA parçalanmaya başlar. Ayrıca sıcaklık ve nem, verilerin tespit edilmesinde de büyük bir değişim yaratır. Gough Mağarası'nın sürekli serin koşulları ve doğal mineral birikintilerinin katmanları, Cheddar Adamı'nın DNA'sının korunmasına yardımcı olmuştu. Cheddar Adamı'yla ilgili çalışmalarda yer alan Dr. Selina Brace, DNA eldesini şu şekilde açıklıyor:
Bir insandan veya hayvandan antik DNA çıkarmak için aradığınız şey, içindeki DNA'yı olabildiğince korumuş olabilecek yoğun bir kemiktir. Eskiden kalın kemikler ve mine DNA'yı oldukça sağlam tuttuğu için bacak kemiklerini veya dişleri kullanırdık, ancak son iki yılda insan vücudundaki en yoğun kemik olan temporal kemiğin petröz parçası veya iç kulak kemiğini kullanmaya geçtik. Ancak bu, altın bir yumurta anlamına gelmez. Her zaman işimize yarayacak DNA'yı alamayabiliriz. Fakat ceset, serin ve sabit bir sıcaklığın olduğu DNA'nın korunması açısından iyi bir ortama bırakılmışsa, o zaman petröz bölge yararlı antik DNA bulmak için iyi bir yerdir.
DNA'yı elde ettikten sonra Selina Brace ve ekibi, Cheddar Adamı'nın DNA'sının bir gen kütüphanesini oluşturmak ve bulduklarını modern bir insan genomuna karşı haritalamak için genom boyunca rastgele dağıtılan milyonlarca DNA parçasının tanımlanmasını içeren yeni nesil dizilimler kullandı. Dr. Tom Booth bu DNA birleştirme sürecini şu şekilde anlatıyor:
Çok fazla genetik verimiz var; ama ne aradığınızı biraz bilmeniz gerekiyor. Özellikle fiziksel özellikleri gösteren eğlence amaçlı bir DNA testi yaptırdım ve testi yapan şirket değerlendirmelerini yapmak için kullandıkları belirteçleri yararlı bir şekilde listeledi. Bu belirteçlerin listesini Cheddar Adamı'nın bir portresini geliştirmemize yardımcı olması için kendi biyoinformatik laboratuvarımıza göndermeyi başardık.
Yapılan çalışmalar, Britanya halkının genlerinin hala %10 oranında Cheddar Adamı'nın da yaşadığı avcı-toplayıcı topluluk ile ortak olduğunu gösterdi. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, genlerin direkt Cheddar Adamı'ndan değil, topluluktan nesillerce aktarılmış olmasıdır.
Madem avcı-toplayıcı atalar esmer tenliydi, Britanyalılar açık ten renklerine nasıl sahip oldular? Natural History Museum'dan Chris Stringer, bunu, Britanya kıyılarına gelen çiftçi halklar ile açıklıyor:
Bu çiftçi insanlar, yalnızca bir veya iki tahıl mahsulüne dayalı nispeten zayıf diyetlere sahip olacaklardı ve D vitamininden yoksun kalacaklardı. Buna karşılık, avcı-toplayıcılar, sayıca az olsalar da, muhtemelen çok sayıda balık ve karaciğer içeren diyetlere sahiptiler. Diyetleri D vitamini açısından zengindi. Cheddar Adamı'nın sağlıklı dişleri vardı, bu da iyi bir diyetin göstergesidir. D vitamini açısından düşük diyetler, yumuşak kemikler, iskelet deformiteleri ve diğer problemler geliştirecek olan bu erken çiftçiler üzerinde bir etkiye sahip olacaktı. Bununla birlikte, güneş ışığına tepki olarak cildimizin altında D vitamini de oluşur.
Sonuç olarak, beslenmeden yoksun çiftçi halk, D vitaminini artırmak için daha açık ten rengi ile seçilim gösterdi; koyu deri rengi için gen varyantları kayboldu. Daha açık ten rengi için genler bu çiftçi insanlar tarafından kıyılarımıza getirildi. Çiftçilik, o günlerde daha zayıf beslenme biçimleri sunmuş olabilir, ancak aynı zamanda, avcı-toplayıcı olarak yaşayanlara kıyasla, bölgede çok daha fazla sayıda insanın yaşamasına olanak sağladı. Başka bir deyişle, sayıları fazlaydı ve bu nedenle Britanya'da çiftçilik yerleştiğinde daha açık ten rengine sahip olan genler nüfusta çoğunluk haline geldi.
Evrim Ağacı'ndan MesajEvrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Yaşayan Torunu!
Britanya halkının genlerinin %10'unu Cheddar Adamı'nın da yaşadığı atasal topluluktan aldığını söylemiştik. Genlerü direkt Cheddar Adamı'ndan değil, topluluktan nesillerce aktarılmıştı. Ancak araştırmacıların aklına bir soru takılmıştı: Acaba Cheddar kasabasında, Cheddar Adamı'na direkt akraba insanlar hala yaşıyor olabilir miydi? Bu sorunun peşine düşen araştırmacılar, Cheddar kasabasının yolunu tuttu.
Araştırmacılar burada mitokondriyal DNA araştırmaları yaparak bir iz bulmaya çalıştılar. Mitokondriyal DNA sadece anneden geçtiği için geçmişe doğru izi sürülebilirdi. Bu konuyu şuradaki yazımızda açıklamıştık ("Babadan mtDNA geçişi olabilir mi?" sorusu hakkında buradaki yazımıza göz atabilirsiniz).
Bilim insanları, Cheddar Adamı'nın azı dişlerinden birinin boşluğundan alınan genetik materyali kullanarak, tarih öğretmeni olan Adrian Targett'ın doğrudan Cheddar Adamı'nın soyundan geldiğini tespit edebildiler. Targett ve Cheddar Adamı ortak bir dişi ata paylaşıyordu. Bu da demek oluyordu ki Cheddar Adamı'nın soyu yaklaşık 300 nesil boyunca Cheddar kasabasında devam etmişti. Targett ise kendisi ile Cheddar Adamı'nın fiziksel olarak benzediği söyleyip şunları ekledi:
Kesinlikle bir aile benzerliği olduğunu görebiliyorum. Bu burun, benimkine benziyor. Ve ikimiz de o mavi gözlere sahibiz. Kuzenlerimin fotoğraflarına baktığınızda Cheddar Adamı'nın modeliyle kesinlikle bir benzerlik var. Açıkçası benim saçlarım çok daha gri ama bu atamın 20'li yaşlarında öldüğü düşünülecek olursa, bu çok normal.
Bunun gibi iyi korunmuş fosiller ve gelişen teknolojinin ışığında her geçen gün yeni bilgiler almaya devam ediyoruz. Yapılan araştırmalar devam ettikçe yeni bilgiler gelmeye ve sorularımıza yanıt olmaya devam edecektir!
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
24
-
16
-
7
-
6
-
5
-
4
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Natural History Museum, London | Arşiv Bağlantısı
- R. McKie. Cheddar Man Changes The Way We Think About Our Ancestors. (10 Şubat 2018). Alındığı Tarih: 12 Temmuz 2021. Alındığı Yer: the Guardian | Arşiv Bağlantısı
- J. Naish. Meet My Ancestor Cheddar Man: Separated By 10,000 Years But Linked By Dna, The Somerset History Teacher Who Says 'Just Look At The Family Resemblance'. (7 Şubat 2018). Alındığı Tarih: 12 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Daily Mail | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 17:26:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10725
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
