“Hobbitler” Olarak Bilinen Homo floresiensis Türünün Ağız, Diş ve Çene Yapısı, Diğer İnsanlardan Ne Şekillerde Farklıydı?
Kimi zaman Flores İnsanları olarak anılan Homo floresiensis türü, Endonezya'nın Flores adasında, bir opera salonu kadar büyük olan Liang Bua mağarasının geniş kubbeli tavanından bir avize gibi uzanmış sarkıtının altında, geniş bir aydınlatma jeneratörünün gürültüsü tıngırdarken, farklı dillerin fısıltıları arasında keşfedildi. 2003 yılında, elliden fazla antropolog, yerel halktan birkaç kişi ve polis eşliğinde bulunan kafataslarının, erişkin olmalarına rağmen bir Homo sapiens’ten çok daha küçük boyutta olması yeni bir Homo türünün bulunduğuna işaretti. Boyları yaklaşık 1.1 m olduğu düşünülen bu yeni türe bulundukları adanın ismi verildi: Homo floresiensis!
Boyutlarının Homo sapiens türünden daha küçük olması onların J. R. R Tolkien’in efsanevi “Yüzüklerin Efendisi” serisi ve “The Hobbit” kitabında anlattığı hayali Orta Dünya ırkı Hobbit’lere benzetilmesine neden oldu. İlk keşfedildiklerinde Down sendromlu H. sapiens örnekleri olduğu düşünüldü; ancak yapılan araştırmalarda bunun doğru olmadığı anlaşıldı ve yeni bir tür olarak adlarını evrim ağacına yazdırdılar.
Yalnızca fiziksel özellikleri ile değil, beyin boyutları ile de evrime dair uzun zaman boyunca kabul gören büyük beyin-gelişmiş zeka ilişkisini de sarsarak büyük spekülasyonlara sebep oldular; lakin büyük bir beyinleri olmasına rağmen alet yapımında iyi değillerdi. Buna rağmen Afrika’dan göç eden ilk hominid oldukları bilinmektedir. Zürih Üniversitesi’nden antropolog Marcia Ponce de León onlar için şöyle diyor:
Onlar tam bir baş belası, her şeyi yeniden düşünmemize sebep oldular!
Yine Zürih Üniversitesi’nden araştırmacı Christoph Zollikofer, H. floresiensis’in atalarının Homo erectus olduğu öğrenildiğinde şöyle diyor:
H. floresiensis’i pedomorfik, cüce erectus’lar olarak düşünebiliriz.
Geç insan evriminde, çiğneme stresi azaldıkça (besini öğütmek için harcanması gereken kuvvet), fasiyal konturlar (yüz hatları) keskinliğini kaybeder. Maxilla ve mandibula (üst ve alt çene), kafa kaidesinden uzaklaşma eğilimini yitirir, daha basit bir tabirle “daha az çıkık“ gözükür ve horizontal (yatay) yönde büyümesini kısıtlar. Çene kemiklerini taklit eden yumuşak dokular (örneğin çiğneme kasları, yanak yağ dokuları) daha ince ve yumuşak tabakalar halini alır.
Baş-boyun yapılarını incelediğimizde, “hobbitlerin” Homo erectus ve Homo sapiens’ten farklı olduklarını görüyoruz. Özellikle mandibulaları (alt çeneleri) karşılaştırıldığında bize “hobbitler” ile ilgili daha karmaşık sorular sorma ihtiyacı hissettiriyor.
H. floresiensis mandibulaları ile yapılan birçok çalışma bize beslendikleri yiyecekler, çiğneme alışkanlıkları, yemek kültürleri ile ilgili ışık tutuyor. LB1 ve LB6 denilen iki tip H. floresiensis mandibulası ve H. erectus ve H. sapiens mandibulaları karşılaştırıldığında, ilginç bir şekilde beklenenden daha fazla varyasyon oluşmuş olduğu görülüyor.
H. sapiens ile karşılaştırıldığında diş yapıları “megadontik” yani dev dişler, dişlerin en dış sert tabakası olan mine tabakası çok daha kalın ve buna rağmen yaygın atrizyonlar (diş aşınmaları) görülmüş. H. sapiens’in tükettiğinden daha sert yiyeceklerle beslenmek zorunda kaldıkları aşikardır. Tükettikleri yiyeceklere bağlı olarak çene yapıları daha güçlü ve daha uzun süre çiğneme yapabilecek şekilde adaptasyon göstermiş haldedir.
Homo türleri arasında farklı tip çene yapılarının görülmüş olması ender olmamakla beraber, bu varyasyonların türlerin ne tip yiyecekler tükettikleri ve bunları nasıl tükettikleri ve hatta bunlara istinaden gelişen davranışsal adaptasyonlara bağlı olarak ortaya çıkmasında gerekçe olarak gösterilmiştir. LB1, 2 ve H. sapiens çene modellerinin yukarıdan görünüşü şöyledir:
Bilgisayarlı tomografi aracılığı ile 3-Boyutlu modelleri elde edilen H. floresiensis çenelerini ise aşağıdan inceleyebilirsiniz:
Büyük azı dişlerinin (molar dişlerin) tıpkı modern insanda olduğu gibi 3 tane olduğunu görüyoruz, bu da günümüzde evrimin bir sonucu olarak artık çenelerimize sığmayan, çoğu zaman sürüp işlev göremeyen ve çektirmek zorunda kaldığımız 20 yaş dişlerinin H. floresiensis türünde rahatça sürebildiğini görüyoruz.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Sert ve pişmemiş gıdalar ile beslenildiğinde ve çiğneme süresi uzadığında kaçınılmaz olan okluzal atrizyon (dişlerin çiğneme yüzeylerinin aşınması) ve/veya çene eklemine (temporomandibular eklem) gelen ağır yüklerden ve stresten dolayı çenelerde dikey boyutta azalmaya yol açacak şekilde tüm dişlerin çiğneme yüzeylerinin aşınması a ve d modellerinde açıkça görülmektedir. Daha büyük ve sert dişlere sahip olmalarına rağmen aşınmanın bu kadar agresif olması şaşırtıcı olmaktadır.
Çene gövdeleri, oransal olarak H. sapiens’ten ve modern büyük maymunlardan çok farklı olmakla beraber boyutları benzer bulunmuştur. H. floresiensis’in çene oranları ise büyük ölçüde Australopithecus ile benzer bulunmuştur. Yani alt çenelerinin genişlik/ uzunluk oranı H. floresiensis ve Australopitlerde daha fazladır. Ancak alt çenenin, kafa ile eklem yapmak için yukarı doğru uzanan kısmı olan “boyun” bölümü Australopitlerin aksine oldukça kısadır.
İnsan evriminde, büyük azı dişleri geriye doğru gittikçe küçülür. Yani 1. büyük azı dişimiz 2. büyük azı dişimizden daha büyük, 2. büyük azı dişimiz ise 3. büyük azı dişimizden (20 yaş dişi) daha büyüktür. Ataları olarak kabul edilen H. erectus ve H. floresiensis türlerinin büyük azı dişleri arasındaki farkları şu görsel ile inceleyelim:
Boyutları arasında belirgin bir fark gözlenmiş; ancak oransal morfolojileri arasında 2. büyük azı dişinin palatinal cuspları haricinde (H. floresiensis’te tek bir palatinal cusp ve H. erectus’ta 2 belirgin palatinal cusp bulunmaktadır) anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Örneklerde, yine H. floresiensis’in diş yüzeylerinde oluşmuş agresif aşınmalar göze çarpmaktadır.
“Hobbitleri” özel kılan en önemli fark ise, 1. büyük azı dişlerinin önemli ölçüde kısa olmasıdır. Dental evrim açısından onları çok farklı bir yere taşıyan bu özellik sayesinde “hiper-modern” olarak tanımlanmışlardır. 1. büyük azı dişi, hem türler arası hem de tür içi morfolojide en çok varyasyon gösteren diş olmasına rağmen birçok karşılaştırmada açığa çıkan morfolojik farklar diyet içeriği ve beslenme alışkanlıkları ile açıklanmıştır ancak H. floresiensis için bunlar hala tahmin statüsünü korumaktadır.
Küçük kemiklerin büyük gizemi üzerine hala birçok araştırma yapılmaktadır ve hobbitler ile ilgili keşifler devam etmektedir. Yüce büyücü Ak Gandalf’ın da dediği gibi:
Şu hobbitler takdire şayan yaratıklar. Bir ay içerisinde onlardan öğrenebileceğin her şeyi öğrenebilirsin, ancak birkaç yüzyıl sonra bile hala seni şaşırtabilirler.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 15
- 8
- 5
- 5
- 4
- 3
- 3
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- L. C. Aiello. (2010). Five Years Of Homo Florensies. Journal of Human Evolution. | Arşiv Bağlantısı
- Y. Kaifu, et al. (2015). Unique Dental Morphology Of Homo Floresiensis And Its Evolutionary Implications. PLOS. | Arşiv Bağlantısı
- P. Brown, et al. (2009). Liang Bua Homo Floresiensis Mandibles And Mandibular Teeth: A Contribution To The Comparative Morphology Of A New Hominin Species.. Journal of Human Evolution. | Arşiv Bağlantısı
- D. J. Daegling, et al. (2014). Geometric Properties And Comparative Biomechanics Of Homo Floresiensis Mandibles. Journal of Human Evolution. | Arşiv Bağlantısı
- E. Culotta. (2007). Paleoanthropology. The Fellowship Of The Hobbit. Science. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/12/2024 13:18:59 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8643
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.