Hamilelik Döneminde Maruz Kalınan Hava Kirliliği, Bebeklerin Obezite Riskini Artırıyor Olabilir!

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre; hava kirliliği sebebiyle her sene yaklaşık olarak yedi milyon insan ölüyor.^[1] Ölümlerin çoğuna, hava kirliliğinin doğrudan veya dolaylı olarak sebep olduğu solunum yolu ve kalp hastalıklarının yol açtığı bilinmektedir.

İnsan sağlığını ciddi bir şekilde tehdit eden bir diğer unsur ise obezitedir. Yine Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine bakacak olursak; obezite nedeniyle her yıl yaklaşık olarak dört milyon insan hayatını kaybetmektedir.^[2]

EASO Obesity

Peki, Homo sapiens türünün hayatını ciddi ölçüde tehdit eden bu iki unsurun arasında herhangi bir neden-sonuç ilişkisi olabilir mi? Eğer hava kirliliği ve obezite arasında bir ilişki varsa bu ilişki kendini ilk olarak ne zaman gösterir?

Obezite ve Hava Kirliliği İlişkisi

Colorado Boulder Üniversitesi tarafından yapılan araştırma; hamilelik sırasında yoğun hava kirliliğine maruz kalan kadınların, doğumdan sonraki ilk aylarda alışılmadık bir hızda büyüyen bebeklere sahip olduğunu ve bebeklerin aşırı yağ alarak yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde obezite ve/veya ilgili hastalıklara yakalanma ihtimalini artırdığını gösteriyor.^[3]

Mirror

Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Hispanik anne-çocuk ikililerini inceleyen bu çalışma; kötü hava kalitesinin toplumdaki obezite pandemisine kısmen de olsa katkıda bulunduğunu gösteriyor. Özellikle toksik kirleticilere daha fazla maruz kalınan bölgelerde yaşayan insanlarda bunu daha net bir biçimde gözlemliyoruz. Araştırmada görev alan Doç. Dr. Tanya Alderete şöyle diyor:

Toplumumuzdaki belli kesimler arasındaki yüksek obezite oranları, sadece egzersiz, kalori alma-verme gibi kişisel tercihlerin yan ürünü değil. Durum, bundan daha karmaşık. Bu çalışma ve diğerleri, bunun kişinin ne kadar çevresel yük taşıdığıyla da ilgili olabileceğini öne sürüyor.

Daha önceki araştırmalarda, sigara içen veya kronik olarak hava kirliliğine maruz kalan hamile kadınların doğum kilosu daha az olan bebeklere sahip olacağı ortaya konmuştu.^[4] Bundan dolayı, hayatın ilk yıllarında bu bebeklerin alışılmışın dışında bir hızla kilo alarak yetişmeye çalıştığı görülür. Bebeklik yıllarında hızlandırılmış olarak alınan bu kiloların, çocukluk ve ergenlik yıllarında ortaya çıkan diyabet, kalp hastalıkları ve kilo problemleriyle ilişkili olduğu gözlemlenmiştir. Çalışmada rol alan bilim insanlarından doktora öğrencisi William Patterson, bu konu hakkında şöyle bir yorum yapıyor:

Hamilelik sırasındaki veya doğumdan kısa bir süre sonraki bu dönem, kritik bir gelişim penceresidir. Olumsuz maruziyet, bebeği ilerleyen dönemlerde bir dizi sorunla karşı karşıya bırakabilir.

Şimdi, belirli kirleticilerin bebeğin büyüme gidişatını nasıl etkilediğini inceleyelim.

Hava Kirliliği, Obeziteyi Nasıl Etkiliyor?

Araştırmacılar, 123 anne-bebek çiftini inceledi. Hamilelik öncesi yaklaşık üçte biri normal kiloda, üçte biri fazla kilolu ve geri kalan üçte biri ise obezdi. Araştırmada, ABD Çevre Koruma Ajansı'nın Hava Kalite Sistemi'nden saatlik olarak hava kalitesini kaydeden veriler kullanıldı. Bu veriler; yerel izleme istasyonlarından, annelerin doğum öncesi dört çeşit kirleticiye maruziyet miktarını saptamak için elde edildi.

Wallpaper Access

Bu dört kirleticiyi kısaca tanıyalım:

• PM^2.5 ve PM¹⁰ (fabrikalardan, arabalardan ve inşaat alanlarından salınan solunabilir partiküller)
• Nitrojen dioksit (arabalardan ve elektrik santrallerinden salınan kokusuz bir gaz)
• Ozon (dumanda yer alan ana madde)

Annelerin maruziyet oranının incelenmesinin ardından bebeklerin kilosu, uzunluğu, nerede ve ne kadar yağ taşıdığı takip edildi. Doğum öncesi daha fazla hava kirliliğine maruz kalan bebeklerin, ilk altı ayda vücutlarında meydana gelen ağırlık ve yağ oranı değişimi daha fazlaydı.

Bazı durumlarda kirletici maddeler erkekleri ve dişileri farklı şekilde etkiledi. Örneğin rahimdeyken nitrojen dioksit ve ozon kombinasyonuna maruz kalma dişilerde bel çevresindeki daha hızlı büyüme ile ilişkilendirilirken, erkeklerde boyda daha yavaş uzama ve karın bölgesinde daha fazla yağ birikmesi ile ilişkilendirildi. Bu karın yağlanması, yetişkinlerde kalp rahatsızlıkları ve diyabetle alakalıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Peki havadaki bu kirletici maddeler, annenin doğmamış çocuğunun büyüme şeklini nasıl etkiler? Araştırmada görev alan bilim insanları bu kirleticilerin; annenin akciğerlerini iltihap edebileceğini, organların sistemik iltihabına yol açabileceğini ve metabolik süreçlere etkide bulunarak (örneğin, insülin duyarlılığı) fetüsün gelişimini etkileyebileceğini öne sürüyor. Ayrıca kirleticilerin bebeklerdeki gen ifadelerini etkileyerek nesilleri aşan yaşam boyu etkileri olduğu gözlemlenmiştir.

Öneriler

Çalışmayı yürüten bilim insanları; deneyin göreli olarak az kişiden oluştuğunu ve belirli bir ırksal azınlığın ele alındığının unutulmamasını istiyor. Son olarak araştırmacılar hamile kadınlara hava kirliliğine maruziyeti en aza indirmek için şu önerilerde bulunuyor:

• Havadaki ozon oranının yoğun olduğu günlerde camları kapayın.
• Hava kirliliğinin yüksek olduğu zamanlarda açık havada egzersiz yapmayın.
• Yoğun trafiğin olduğu yolların etrafındaki faaliyetlerden uzak durun.