Güneş Sistemindeki Gezegenlerin Renkleri Nasıl Oluşmuştur?
Wikipedia
- Özgün
- Astrokimya
- Astronomi
Güneş Sistemindeki gezegenler hakkında çoğumuz genel bilgilere sahibizdir. Örneğin, sekiz tane gezegen vardır ve Güneş'ten uzaklıklarına göre sırayla Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Ayrıca, Güneş sisteminde Plüton başta olmak üzere cüce gezegenler de vardır.
Gezegenlerin büyüklükleri ve renkleri birbirinden farklıdır. Peki gezegenlerin renklerinin neden birbirinden farklı olduğunu hiç düşündünüz mü? Buna verilebilecek en basit cevap gezegenlerin bileşenleri ile ilgilidir. Eğer gezegen minerallerden ve silikat kayalardan oluşmuşsa görünüşü gri tonlarında olacaktır veya oksitlenmiş minerallerin görünümünü alacaktır. Ayrıca, atmosferlerinin güneş ışınlarını nasıl absorbe ettiği veya yansıttığına bağlı olarak da gezegenlere dışarıdan bakıldığında renkleri olduğundan daha farklı görünebilir. Gelin, gezegenlerin renklerinin nasıl oluştuğunu Güneş’ten uzaklık sırasına göre tek tek inceleyelim.
1. Merkür
Merkür’ün Dünya'dan net fotoğraflarını çekmek neredeyse imkansızdır. Şimdiye kadar Merkür’ün en net fotoğrafları MESSENGER uzay sondası tarafından çekilmiştir. Merkür'ün yüzeyinin görüntüsü Ay'ınkine benzemektedir. Karasal bir gezegen olan Merkür, metalik bir çekirdek ile kayalık bir manto arasında çoğunluğunu demir, nikel ve silikat kayalarının oluşturduğu bileşenlerden oluşur. Bu oluşum Merkür’ün koyu gri renkli olmasını sağlar. Atmosferi çok ince olduğu için Güneş ışığını ne absorbe eder ne de yansıtır, dolayısıyla bu durum rengini etkilemez.
2. Venüs
Venüs karasal bir gezegen olmasına rağmen karbondioksit, azot ve kükürt dioksitten oluşan oldukça yoğun bir atmosfere sahiptir. Bu nedenle dışarıdan bakıldığında gezegenin rengini yüzey özellikleri değil de atmosferi belirler: Sülfirik asit içeren ve her yeri kaplayan yoğun bulutlar mavi ışığı absorbe eder ve güneş ışınlarının yüzde doksanını geri yansıtır. Bu yüzden de gezegen sarımsı bir renkte görünür. Venüs, Dünya'dan çıplak gözle görülebilen en parlak gezegendir. Venüs'ün yüzeyi sağlam ve kayalıklıdır. Kalıcı yoğun bulutlar yüzünden Venüs, Güneş'e Dünya'dan daha yakın olmasına rağmen yüzeyine daha az Güneş ışını ulaşır. Eğer Venüs Güneş ışınlarını yansıtmasaydı magmatik bazalt bakımından zengin olduğu bilinen bu gezegen muhtemelen uzaydan bakıldığında grimsi bir görünüme sahip olurdu.
3. Dünya
Öncelikle, mavi yoğunluklu gördüğünüz uzaydan çekilen Dünya fotoğrafları Dünya’nın gerçek rengini yansıtmamaktadır. Bu fotoğraflarda özel filtreler kullanılmış ve mavi tonları öne çıkarılmıştır ya da bilgisayar ortamında renklere müdahale edilmiştir. Bunun sebebi tabii ki biricik gezegenimizi öyle görmek istediğimizden kaynaklıdır. Bildiğiniz üzere Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak %70’i sularla kaplıdır. Yoğun bir azot-oksijen atmosferine sahip karasal bir gezegen olan Dünya’nın görünümü uzaydan bakıldığında mavi rengin etki ettiği koyu gri tonlarındadır. Mavi rengin etkili olmasının sebebi, mavi ışının dalga boyunun kısa olmasından kaynaklı olarak diğer renklere göre atmosferde ve okyanuslarda daha fazla saçılmasıdır. Peki mavi ışın saçılmasaydı ve Dünya’yı gerçek renklerinde görebilseydik, Dünya uzaydan nasıl görünürdü? Okyanusların gerçek renginin koyu gri tonlarında olması sebebiyle gri tonlarının yoğunluklu olduğu ve bulutların beyazlık kattığı koyu gri bir gezegen olarak görünürdü.
4. Mars
Mars ''Kızıl Gezegen'' olarak bilinir. Mars’ın atmosferi çok ince olduğundan ve Dünya'ya yakınlığından dolayı Mars’ı gözlemlemek hiç zor değildir ki çoğunlukla Dünya'dan çıplak gözle görülebilir. Son yıllardaki Mars keşifleri sayesinde Mars hakkında çok fazla bilgiye sahibiz. Mars'ın yüzeyinde çoğunlukla demir oksit bulunmasından dolayı rengi kırmızımsı turuncudur. Atmosferinin de oldukça ince olması sebebiyle Mars uzaydan doğal renklerinde gözlemlenir. Ayrıca Mars’taki kutup buzulları nedeniyle kutupların etrafında beyaz lekeler de gözlenmektedir.
5. Jüpiter
Jüpiter; beyaz, turuncu ve kahverengi renklerden oluşan bantlı görünüme sahip bir gaz devidir. Jüpiter’in atmosferi büyük oranda hidrojen ve helyum gazlarından oluşur, aynı zamanda su ve amonyak kristalleri de içerir. Jüpiter’de saatte ortalama 360 km hıza ulaşan fırtınalar gerçekleşmektedir. Jüpiter’de oluşan bu fırtınalar bantlarda dalgalanmalar yaratır. Jüpiter’deki Büyük Kırmızı Leke'nin çok uzun süre devam eden dev bir fırtınadan kaynaklandığı düşünülmektedir. Jüpiter'in turuncu ve beyaz renkleri Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlara maruz kaldıklarında renk değiştiren moleküllerin birikmesi ile oluşur. Bu tip moleküller kromofor olarak bilinir ve muhtemelen Mars'taki kromoforlar kükürt, fosfor ve hidrokarbonlar içermektedir.
6. Satürn
Satürn de Jüpiter gibi bir gaz devidir ve bantlı bir görünüme sahiptir. Satürn’ün yoğunluğunun düşük olmasından kaynaklı olarak bantları daha sönüktür ve ekvatora yakın olan yerlerde daha geniştir. Ayrıca Satürn’ün atmosferi de Jüpiter gibi yoğunluklu olarak hidrojen ve helyum gazlarından oluşur ve amonyak gazlarından oluşan bir katmana sahiptir. Hidrojen gazı koyu kırmızı bulutların oluşmasını sağlar fakat bu bulutlar atmosferin dış katmanını oluşturan ve tüm gezegeni kaplayan amonyak bulutları tarafından gizlenir. Bu durum Satürn'ün, amonyağın Güneş’in ultraviyole ışınlarına maruz kalması sebebiyle, beyaz görünmesine neden olur. Çok yoğun kırmızı bulutlarla birleştiğinde ise soluk altın rengine sahip olur.
7. Uranüs
Bir gaz ve buz devi olan Uranüs’ün atmosferi büyük oranda hidrojen, helyum ve metan gazlarından oluşur. Uranüs’ün cam göbeği renginde görünmesini sağlayan şey metan gazıdır. Metan gazı, uzun dalga boylu ışınları (kırmızı ve turuncu) absorbe ederken kısa dalga boylu ışınları (mavi ve yeşil) absorbe etmez. Uranüs'ün cam göbeği rengi kısa dalga boylu ışınların yansıtılmasıyla oluşur.
8. Neptün
Neptün ve Uranüs benzer bileşenlere sahip olduğu için görüntü olarak da birbirine benzerler. Çoğunlukla hidrojen ve helyum gazından oluşan bu gaz ve buz devi, ayrıca, az miktarlarda hidrokarbon ve azot içermektedir. Uranüs'ün atmosferinin üst katmanlarında eser miktarda metan gazı vardır. Metan gazı uzun dalga boylu ışınları (kırmızı ve turuncu) absorbe eder ve kısa dalga boylu mavi ışınları yansıtır. Bu sebeple, Neptün de Uranüs gibi mavi görünür. Uranüs'ün ve Neptün’ün atmosferindeki metan miktarları birbirine yakın olduğu halde mavi tonlarının daha farklı olmasının başka bir bileşenden kaynaklı olduğu düşünülmektedir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
16
-
12
-
8
-
7
-
6
-
3
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Matt Williams. What Are The Colors Of The Planets?. (11 Mayıs 2016). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Universe Today | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Mercury (Planet). (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Venus. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Earth. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Mars. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Jupiter. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Saturn. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia, et al. Uranus. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- wikipedia, et al. Neptune. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 15/05/2025 13:31:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7619
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
