Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Genomik Nedir? Genom, Transkriptom ve Proteom Gibi Genetik Terimler Ne Anlama Gelir?

Genomik Nedir? Genom, Transkriptom ve Proteom Gibi Genetik Terimler Ne Anlama Gelir? Learning Center - Home Science Tools
9 dakika
9,634
  • Moleküler Biyoloji ve Genetik
  • Genomik
Evrim Ağacı Akademi: Biyoteknoloji Yazı Dizisi

Bu yazı, Biyoteknoloji yazı dizisinin 3. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Klonlama ve Genetik Mühendislik: Genler Nasıl Klonlanır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Genomik, genlerin birbirleriyle ve canlının çevresiyle etkileşimini anlamak, genomların yapısını ve işlevini sıralamak, bunları birleştirmek ve analiz etmek için rekombinant DNA, DNA dizileme yöntemleri ve biyoinformatik gibi alanların birlikte çalışması ile oluşan bir moleküler biyoloji ve genetik alanıdır. Bir seferde bir gen veya gen ürünü yerine bir organizmanın kalıtsal materyalinin tamamını incelemesi bakımından klasik genetikten ayrılır. Dahası genomik, genom içindeki lokuslar ve aleller arasındaki etkileşimlere ve epistaz, pleiotropi ve heteroz gibi diğer etkileşimlere de odaklanır. Hem Frederick Sanger'in çalışmaları hem de yeni nesil dizileme teknolojileri sayesinde genomik alanı gelişmiştir.

Genomik için genel bakış
Genomik için genel bakış
National Human Genome Research Institute

Genomik ile İlişkili Kavramlar

DNA Nedir?

Deoksiribonükleik asit (DNA), neredeyse tüm canlı organizmaların faaliyetlerini geliştirmek ve işlevleri yönlendirmek için gereken talimatları içeren kimyasal bileşiktir. DNA molekülleri genellikle çift sarmal adlandırılan bükülmüş bir çift şeritten oluşur. Her bir DNA zinciri, genetik alfabeyi oluşturan, nükleotid adı verilen dört kimyasal birimden oluşur. Bazlar adenin (A), timin (T), sitozin (C) ve guanindir (G). Zıt iplikçikler üzerindeki bazlar spesifik olarak eşleşir. Bir adenin daima bir timinle eşleşir ve bir guanin daima sitozinle eşleşir. Bu nükleotid sıralamaları, tıpkı harflerin sıralanarak anlamlı kelimeler oluşturması gibi, DNA'nın anlamını belirler.

Tüm Reklamları Kapat

Genom Nedir?

Bir organizmanın tam DNA setine, onun genomu denir. Vücuttaki hemen hemen her hücre, insan genomu oluşturan yaklaşık 3 milyar baz çiftinin tam bir kopyasını içerir. Dört harfli dili ile DNA, tüm insan vücudunu inşa edebilmek için gereken bilgiye sahiptir.

Gen, geleneksel olarak, belirli bir protein ya da protein setini yapmak için talimatlar taşıyan DNA birimi olarak tanımlanır. İnsan genomunda tahmin edilen 20.000-25.000 genin her biri, ortalama 3 protein kodlar. Bir insan hücresinin çekirdeğine yerleştirilmiş 23 çift kromozom üzerinde bulunan genler, enzimlerin ve haberci moleküllerin yardımıyla proteinlerin üretimini yönetir.

Tüm Reklamları Kapat

Spesifik olarak bir enzim, bir genin DNA'sındaki bilgiyi, haberci ribonükleik asit (mRNA) adı verilen bir moleküle kopyalar. mRNA, çekirdeğine dışına ve hücrenin sitoplazmasına gider; burada mRNA, ribozom adı verilen küçük bir moleküler makine tarafından okunur ve bilgi, belirli bir protein oluşturmak için, aminoasitler adı verilen molekülleri doğru sırada birbirine bağlamak için kullanılır. Bu proteinler ise organlar, dokular gibi vücut parçalarını oluşturur, kimyasal reaksiyonları kontrol eder ve hücreler arasında sinyaller taşır. Bir hücrenin DNA'sı mutasyona uğrarsa, anormal bir protein üretilebilir, bu da vücudun olağan süreçlerini bozabilir ve kanser gibi hastalıklara yol açabilir.

Genomik Kütüphane Nedir?

Gen kütüphaneleri ya da DNA kütüphaneleri, belirli bir organizmadan her genin en az bir kopyasını içerecek kadar büyük, klonlanmış gen koleksiyonlarıdır. Bu genleri klonlamak ve kütüphane şekilde depolamak için hangi vektör organizmaların kullanılacağını, genlerin ve organizmanın genomunun büyüklüğü belirler. Prokaryotik organizmaların genleri, her biri ortalama 1000 baz çifti olmak üzere, genelde kısadır ve karmaşık olmayan vektör sistemleriyle, kolayca kütüphaneler hazırlanabilir. Buna karşılık, özellikle insanı içeren ökaryotik genler, çok daha fazla ve uzundur. Bu nedenle daha karmaşık kütüphane hazırlama ve vektör kullanımı metotları gerektirir. Gen kütüphaneleri ayrıca çevresel DNA örneklerinden alınabilir. Bu tür metagenomik kütüphaneler, belirli bir ortamda bulunan çok sayıda canlıdan elde edilen genleri içerir.

Transkriptom Nedir?

Önceden de belirtildiği gibi DNA'nın işlevini gerçekleştirebilmesi için uğradığı adımlardan biri mRNA şeklinde okunmasıdır ve bu olaya transkripsiyon denir. Bir transkriptom, bir hücrede bulunan tüm gen okumalarının bir koleksiyonunu içerir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Hücrede çok çeşitli RNA türleri vardır, mRNA proteinin oluşması için gerekli amino asit sırasını belirtir, rRNA ribozomun yapısında bulunur ve proteinin sentezi sırasında görev alır, tRNA ise amino asitleri ribozomlara hedefleyen, taşıyıcı RNA tipidir. Diğer küçük, çeşitli görevlere sahip RNA'lar ve 3 temel RNA'nın hepsi, kopyalandığı DNA'nın dizisini yansıtır. Sonuç olarak bir hücrenin transkriptomunu inceleyerek araştırmacılar, bir organizmanın hücrelerinde protein ifadesinin yerini ve zamanını belirleyebilir.

İnsanlarda ve diğer organizmalarda hemen hemen her hücre organizmanın genomuna dahil olan her geni içerir fakat her gen her hücrede ve her zaman ifade olmaz. Yani hücreler farklı ifade kalıpları içerir. Araştırmacılar bu gen ifade düzeyi farklılıklarının hangi sonuçlar doğurduğunu, hastalıklarla ilişkilerini ve olası tedavi yöntemlerini bulabilmek için transkriptom çalışmalarına başvururlar.

Proteom Nedir?

Bir proteom, bir organizma tarafından üretilen tüm protein dizilerinin eksiksiz bir koleksiyonu anlamına gelir. Transkriptomda olduğu gibi proteom da bir canlının genomunun yansımasıdır. Bunun yanında stabil bir özellik gösteren genomun aksine proteom, organizmanın gelişim aşaması ve hem iç hem de dış koşullar dahil olmak üzere çeşitli faktörlere yanıt olarak aktif bir şekilde değişir.

Proteomun çalışılması, proteomik olarak adlandırılır ve proteinlerin nasıl çalıştığı ve birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğinin anlaşılmasını içerir. Örneğin proteinler, işlevleri doğrultusunda karmaşık 3 boyutlu yapılar şeklinde katlanır ve bazıları kompleksler haline gelerek birbirleriyle birleşir, sentezlendikten sonra çeşitli modifikasyonlara uğrarlar. Bunların tamamı proteomun kapsamı dahilindedir.

Proteomun incelenmesi için çok çeşitli yöntemler vardır. Örneğin iki boyutlu jel elektroforezi, proteinleri boyutlarına ve türlerine göre ayırır. Proteom ayrıca, karmaşık örneklerdeki belirli proteinleri tanımlayan kütle spektrofotometresi adı verilen bir diğer laboratuvar tekniği ile de incelenir.

Tüm Reklamları Kapat

DNA Dizileme Nedir?

Biyolojik numunelerdeki nükleik asit kalıntılarının sırasının belirlenmesi, çok çeşitli araştırma uygulamalarının ayrılmaz bir bileşenidir. Son 50 yılda çok sayıda araştırmacı DNA ve RNA moleküllerini sıralayarak bu bileşeni kolaylaştırmak için birçok sayıda teknik geliştirdiler ve bu teknikler sayesinde birçok organizmanın genomunu dizilediler. Bu zaman ölçeği, kısa oligonükleotidlerin uzun uğraşlar sonucunda sıralanmasından milyonlarca bazın yıllar süren sıralamasına, tek bir genin kodlama dizisinin anlaşılmasından tüm genom dizilemelerine kadar muazzam değişikliklere tanık oldu.

Genom dizileme için bir illüstrasyon
Genom dizileme için bir illüstrasyon
Genetic Engineering and Biotechnology News

Genomu Dizilenen İlk Organizma Nedir?

DNA Dizileme için teknikler geliştirmeye çalışan bilim insanları, küçük ve basit organizmaların genomların dizileyerek işe başladılar. Teknikler geliştikçe insan gibi çok daha karmaşık organizmaların genomlarını dizilemek mümkün hale geldi. Sonuç olarak artık, inceleyip karşılaştırabileceğimiz, dizilenmis geniş bir genom kataloğumuz var. Genomu dizilenen ilk canlı ise 1976 yılında Belçika Ghent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Laboratuvarı üyesi Walter Fiers ve ekibi tarafından çalışılan, MS2 bakteriyofajıdır. Bu bakteriyofaj, Escherichia coli'yi içeren bakteri ailesini enfekte eden tek sarmallı bir RNA virüsüdür ve 3.569 bazlık tek bir kromozoma sahiptir.

İlk DNA Dizileme Teknolojileri Nelerdir?

Gilbert ve Maxam, 1973 yılında 24 baz çifti dizisini, gezinme noktası analizi olarak bilinen bir yöntem kullanarak bildirdiği zamanlarda olduğu gibi genlerin dizilenmesindeki ilk çalışmalar, zahmetli, zaman alıcı, yoğun emek isteyen çalışmalardı. Neyse ki bu durum, araştırmacı Frederick Sanger'in DNA'yı dizilemek için birkaç daha hızlı ve daha verimli teknikler geliştirdiği 1970'li yılların ortalarında değişmeye başladı. Gerçekten de, Sanger'in bu alandaki çalışması o kadar çığır açıcıydı ki 1980'de Kimya'da Nobel Ödülü almaya hak kazanmasını sağladı.

Sonrasındaki birkaç 10 yıl içinde, teknik gelişmeler otomatik hale geldi, önemli ölçüde hızlandı ve Sanger'in sıralama süreçleri daha da iyileştirildi. Zincir sonlandırma veya dideoksi yöntemi olarak da bilinen Sanger dizileme, farklı uzunluktaki DNA zincirlerini sentezlemek için saflaştırılmış bir DNA polimeraz enziminin kullanılmasını içerir. Sanger yönteminin reaksiyon karışımının temel özelliği deneye dideoksinükleotid trifosfatların dahil edilmesidir.

Tüm Reklamları Kapat

Yeni Nesil Dizileme Teknolojileri Nelerdir?

Yeni nesil dizileme (NGS), büyük ölçüde paralel dizileme, genomik araştırmada devrim yaratan bir DNA dizileme teknolojisini tanımlayan terimdir. NGS kullanılarak tüm insan genomu bir günde dizilenebilir. Bunun aksine, insan genomunu deşifre etmek için kullanılan önceki Sanger dizileme teknolojileri, son insan genomu taslağını sunmak için 10 yıldan fazla süre gerektirdi. Genom araştırmalarında NGS, çoğunlukla geleneksel Sanger yönteminin yerini almış olsa da henüz rutin klinik uygulamalara çevrilmemiştir. Farklı dizileme teknolojileri kullanan çeşitli NGS yöntemleri vardır. Temelde tüm yöntemler DNA parçalarının paralel olarak, aynı anda dizilenmesini içerir. Ardından biyoinformatik analizler bu sonuçları yorumlar, bu şekilde hata oranı da azaltılmış olur.

İnsan Genom Projesi Nedir?

Ulusal İnsan Genomu Araştırma Enstitüsü tarafından Ulusal Sağlık Enstitülerinde (NIH) yürütülen İnsan Genomu Projesi, insan genom dizisinin halka açık veri tabanlarında ücretsiz olarak bulunabilen çok yüksek kaliteli bir varyasyonunu üretmiştir. Bu uluslararası proje, bütçe dahilinde ve planlanandan iki yıl fazla bir sürede, Nisan 2003'te başarıyla tamamlandı.

Sekans, birkaç kişiden elde edilen DNA verisini içeriyordu. Bu nedenle temsili veya "jenerik" bir dizidir. DNA donörlerinin anonimliğini korumak için, yaklaşık 100 kişi olmak üzere gerekenden daha fazla kişiden kan örneği alınmıştır ve analiz edilen örneklerde herhangi bir kişi belirtilmemiştir.

İnsan Genom Projesi, çok çeşitli biyomedikal çalışmalar için kullanılabilecek bir kaynak oluşturmak üzere tasarlandı. Böyle bir kullanım, kanser gibi belirli hastalıkların riskini artıran genetik varyasyonları taramaya veya kanser hücrelerinde sıklıkla görülen genetik mutasyon tiplerini tespit etmeye yardımcı olur. Genomun nasıl çalıştığını tam olarak anlayabilmek, ve hastalıklar için genetik temeli keşfedebilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Kütleçekim: Ağır Bir Konu Üzerine Kısa Gezinti

Doğanın dört temel kuvvetinden biri olan kütleçekim belki de en anlaşılmaz fakat en içli dışlı olduğumuz kuvvettir. Tanınmış fizikçi Anthony Zee, anne karnında olduğumuz zamanlardan bugüne her daim farkında olduğumuz kütleçekim üzerine kısa bir giriş niteliği taşıyan bu kitabında, Albert Einstein’ın genel görelilik kuramını merkezine alıyor. Einstein’ın uzay zamanın dalgalanabildiği şeklindeki cesur önermesinden ilham alan Zee, kütleçekim dalgalarıyla başladığı yolculuğuna uzayzaman bükülmesi, kara delikler ve Hawking ışıması ile devam ediyor. Zee kitabında kütleçekim kuramının gidebildiği yere kadar gidiyor ve okurları kuantum kütleçekiminin uzlaşmazlığı ve kara madde ile kara enerjinin gizemiyle baş başa bırakıyor.

  • Çevirmen: Tonguç Rador
  • İlk Yayın Tarihi: 22.05.2019
  • Baskı Sayısı: 2. Baskı
  • Sayfa Sayısı: 182
  • Cilt Tipi: Karton Kapak
  • Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
  • Boyut: 13.5 x 21 cm
  • ISBN: 9786058067820
Devamını Göster
₺45.00
Kütleçekim: Ağır Bir Konu Üzerine Kısa Gezinti

Genomiğin Tıp Bilimlerinde Kullanım Alanları Nelerdir?

Neredeyse her insan rahatsızlığının temelinde genler vardır. Yakın zamana kadar doktorlar, genler ve genetik çalışmaları yalnızca doğum kusurları ve sınırlı sayıda diğer hastalıklarda dikkate alabiliyorlardı. Bunlar orak hücre anemisi gibi genetik anlamda basit, öngörülebilir kalıtım modellerine sahip durumlardır, çünkü her biri tek bir bendeki mutasyondan kaynaklanır.

İnsan Genomu Projesi ve diğer genomik araştırmalar tarafından üretilen insan DNA'sı hakkında geniş veri hazinesiyle bilim insanları ve klinisyenler, çok daha karmaşık hastalıklarda, çevresel etkenlere birlikte hareket eden çoklu genetik faktörlerin oynadığı rolü incelemek için daha güçlü araçlara sahiptir. Kanser, diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi durumlar en sık rastlanan sağlık sorunlarıdır. Genom tabanlı araştırma, hâli hazırda tıbbi araştırmacıların gelişmiş teşhisler, daha etkili terapötik stratejiler, klinik etkinliği göstermek için kanıta dayalı yaklaşımlar ve hastalar için daha iyi karar verme araçları geliştirmesine olanak sağlamaktadır. Nihayetinde, tedavilerin bir hastanın özel genomik yapısına göre şekillendirilmesi kaçınılmaz görünüyor. Böylelikle sağlık hizmetlerinde genetiğin rolü derinden değişmeye başlıyor ve genomik tıp çağının ilk örnekleri açığa çıkıyor.

Bununla birlikte keşifleri bilimsel laboratuvardan tıbbi kliniğe taşımanın genellikle önemli ölçüde zaman, çaba ve finansman gerektirdiğini anlamak önemlidir. Genom temelli araştırmaya dayalı çoğu yeni ilacın, en az 10-15 yıl uzakta olduğu tahmin ediliyor. Biyoteknoloji uzmanlarına göre bir şirketin Gıda ve İlaç İdaresi sistemlerinden onay alması için gereken türden klinik çalışmaları yürütmesi genellikle 10 yıldan fazla sürer. Bunun yanında ilaç tedavisini kendi ihtiyaçlarına göre daha iyi uyarlamak için bir hastanın genetik yapısı hakkında bilgilerin kullanılmasını içeren farmakogenomik alanında da hızla ilerleme kaydedilmektedir.

Açıkçası genetik, insanların en yaygın hastalıkları geliştirme riskine katkıda bulunan birkaç faktörden sadece biridir. Diyet, yaşam tarzı ve çevresel etkiler, pek çok kanser türü de dahil olmak üzere bir çok durumu etkiler. Genetiğin daha derin bir şekilde anlaşılması, hücrelerin temel bileşenlerini ortaya çıkararak ve nihayetinde de tüm çeşitli unsurların hem sağlık hem de hastalıkta insan vücudunu etkilemek için nasıl birlikte çalıştığını açıklayarak kalıtsal risklerden daha fazlasına ışık tutacaktır.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Biyoteknoloji Yazı Dizisi

Bu yazı, Biyoteknoloji yazı dizisinin 3. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Klonlama ve Genetik Mühendislik: Genler Nasıl Klonlanır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
34
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Muhteşem! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Bilim Budur! 2
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: NIH | Arşiv Bağlantısı
  • EMBL - EBI. What Is Genomics?. (20 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 20 Aralık 2020. Alındığı Yer: EMBL - EBI | Arşiv Bağlantısı
  • S. Maloy, et al. (2020). Brenner's Encyclopedia Of Genetics.
  • J. U. Adams, et al. (2008). Dna Sequencing Technologies. Nature. | Arşiv Bağlantısı
  • S. Behjati, et al. (2020). What Is Next Generation Sequencing?. BMJ. | Arşiv Bağlantısı
  • Your Genome. Timeline: Organisms That Have Had Their Genomes Sequenced. (20 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 20 Aralık 2020. Alındığı Yer: Your Genome | Arşiv Bağlantısı
  • NIH/National Human Genome Research Institute. Transcriptome Fact Sheet. (20 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 20 Aralık 2020. Alındığı Yer: NIH | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/03/2023 14:34:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9776

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
-. NIH, et al. Genomik Nedir? Genom, Transkriptom ve Proteom Gibi Genetik Terimler Ne Anlama Gelir?. (21 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 21 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9776
NIH, -., Akın, Y., Bakırcı, Ç. M. (2020, December 21). Genomik Nedir? Genom, Transkriptom ve Proteom Gibi Genetik Terimler Ne Anlama Gelir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 21, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9776
-. NIH, et al. “Genomik Nedir? Genom, Transkriptom ve Proteom Gibi Genetik Terimler Ne Anlama Gelir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 21 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9776.
NIH, ---. Akın, Yasemin. Bakırcı, Çağrı Mert. “Genomik Nedir? Genom, Transkriptom ve Proteom Gibi Genetik Terimler Ne Anlama Gelir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 21, 2020. https://evrimagaci.org/s/9776.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.