Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Fosiller Hangi Yöntemler Kullanılarak Ayırt Edilir?

Fosiller Hangi Yöntemler Kullanılarak Ayırt Edilir? Naturalis Historia
9 dakika
28,253
Evrim Ağacı Akademi: Evrimi Anlamak Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimi Anlamak yazı dizisinin 36. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan ""Tesadüf" Geliyor, Kaçın! Bilimde "Şans" ve "Tesadüf" Kavramlarına Yer Yok mu?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Bize en sık gelen sorulardan birisi şu:

İnsanlarla ortak bir atadan geldiği düşünülen bir canlı fosilinin Homo cinsinden olduğu nasıl ayırt edilir? Mesela Homo erectus fosilini şempanze fosillerinden ayıran şey nelerdi?

Bunu anlayabilmek için, öncelikle insanların tek bir cinse ait olmadığını bilmemiz gerekmektedir. 6 milyon yıl kadar önce başlayan insan ve yakın akrabalarının (şempanzelerden insana giden kolun ayrılmasından sonraki) evriminde temel olarak tanımlanan 7 farklı cins ve bu cinslere ait olarak tespit edilen toplamda 30 civarı farklı insan türü bulunmaktadır. Cins olarak şunları sayabiliriz:

Tüm Reklamları Kapat

  1. Sahelantropus
  2. Orrorin
  3. Ardipithecus
  4. Australopithecus
  5. Kenyanthropus
  6. Paranthropus
  7. Homo

Bunların bazılarının altında tek tür bulunabilirken, günümüze daha yakın olmalarından ötürü Homo cinsine ait 10 farklı tür, Australopithecus cinsine ait 8 farklı tür tanımlanmıştır. Bunların her biri arasındaki geçişler, türler ve fosillerle neredeyse tamamen net olarak bilinmektedir (bazı tartışmalı noktalar olsa da). Bu, insan eviminin bilim tarafından ne kadar ayrıntılı bir şekilde tanımlandığını göstermektedir. Elbette ki yeni bulgularla bu sayılar artacak ve dallanacaktır.

Fosilleri Ayırt Etmek...

Burada bir sorudan ötürü insan örneğinden yola çıktık; ancak soruyu diğer tüm türlere genişletmek de mümkündür. Bulunan bir fosilin analizi, genelden özele doğru sayısız test ile yapılır ve bunlar sonucunda önce detaylı tür tanımı, sonrasında ise genellikle o türün içerisinde özel bir varyasyon (çeşit) olup olmadığı bile teşhis edilebilmektedir. Yine, insan fosilleri üzerinden gidelim (ancak herhangi bir tür için de geçerli olduğunu unutmayın bunların):

Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel süreçte geriye gittikçe, giderek daha fazla türün ortak atası olan canlılara ulaşırız. Örneğin bundan 500.000 yıl kadar önceye giderseniz, Homo sapiens ile Homo neanderthalensis'in ortak atası olan Homo heidelbergensis türüne ulaşırsınız. Ancak 6 milyon yıl geriye gidecek olursanız, belki de diğer tüm insan türlerinin atası olan (toplamda en az 30 türün atası olan) Sahelantropus tschadensis türüne varırsınız. Bundan 26 milyon yıl öncesine giderseniz Propliopithecus cinsine ulaşırsınız ki bu, bütün İnsansı Maymunlar'ın (şempanzeler, goriller, insanlar, orangutanlar ve gibonlar) ortak atasıdır. 30 milyon yıl öncesine giderseniz Saadinus cinsine varırsınız ki bu da tüm Eski Dünya Mamyunları (Afrika'da yaşayan tüm maymunlar) ile Kuyruksuz Maymunlar'ın ortak atasıdır. 47 milyon yıl öncesine giderseniz, lemurlara daha yakın olmasına rağmen tüm primatların ortak atasını temsil eden Darwinius masillae türüne ulaşırsınız. 60 milyon yıl öncesine giderseniz Plesiadapis cinsine, yani primatların ortak atalarından biri olduğundan emin olduğumuz bir cinse ulaşırsınız. Bunun çok daha eskisi de vardı tabii... 600 milyon yıl önceye giderseniz, karadaki bütün hayvanların atalarına, 1 milyar yıl öncesine giderseniz, bütün çok hücreli canlıların atalarına, 4 milyar yıl öncesine giderseniz, var olan, olmuş ve olacak olan tüm canlıların ortak atasına (koaservatlara) ulaşırsınız. Evrimsel biyolojinin baş döndürücü gücü, bu açıklayıcılığından ve netliğinden gelmektedir.

Peki, bu milyonlarca, milyarlarca farklı tür fosilleri birbirlerinden nasıl ayırt edilirler? Örneğin bilim insanları, bulunan fosilleri neye göre "Homo cinsine ait." ya da "Pan (şempanze) cinsine ait." diyerek ayırt edebiliyorlar?

Morfolojik Özellikler

Bunun için daha önce de dediğimiz gibi pek çok yöntem kullanılmaktadır. Tanımlamaların en başında, morfolojik özelliklere bakılmaktadır. Birçok fosil uzmanı biyoloji, paleontoloji, antropoloji, arkeoloji ve jeoloji gibi bilim dallarından gelmektedir. Dolayısıyla canlıların genel şekilleri ve neye benzedikleri konusunda çok geniş bilgileri bulunmaktadır. Bu sebeple, ilk bakışta bir canlının yaklaşık olarak hangi canlı grubuna ait olduğunu yaklaşık olarak anlamaları mümkündür. Çoğumuza "taş parçası" gibi gelecek bir fosil, bir bilim insanının gözünde doğrudan, net bir sınıflandırmayla örneğin bir Orbiculoidea missouriensis türüne ait olabilir. Belki tür düzeyinde hemen tespit edemeyebilirler ama Orbiculoidea cinsinden bir tür olduğunu anlayabilirler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ancak bu, her zaman mümkün olmamaktadır elbette. Örneğin bir kafatası fosili bulunduğu zaman, kafatasının genel yapısına bakarak bilim insanı bulgunun bir insana ait olduğunu söyleyebilir ve kesin bir şekilde bir şempanzeye ait olmadığını bildirebilir; ancak hangi insan türüne ait olduğunu söyleyebilmesi için daha detaylı bilgiler gerekebilir.

Orbiculoidea missouriensis fosilleri
Orbiculoidea missouriensis fosilleri
The Fossil Forum
Orbiculoidea truncata
Orbiculoidea truncata
Views of the Mahantango

Yukarıda, sırasıyla Orbiculoidea cinsine ait fosiller ve fosillerin kabaca benzeyebileceklerine 2 örnek verilmektedir.

İnsan Türlerinin Fosilleri

İnsan türleri söz konusu olduğunda, bilim insanlarına gereken fazladan verilerin başında kafatası kapasitesi (cranial capacity) gelmektedir - ki bu da morfolojik özellikler arasındadır. Çünkü insan evriminin en ayırt edici özelliği beynin evrimidir ve beynin evriminin haritası, kafatasının beynin büyümesiyle doğru orantılı olarak genişlemesiyle çıkarılabilmektedir. Örneğin A. garhi türünde 450 cc olan kafatası hacmi, H. habilis türünde 600 cc'ye çıkmaktadır, bir Homo sapiens'de ise kimi zaman 1500 cc'ye kadar ulaşabilmektedir. Yani kafatası kapasitesi, insanın evrimsel basamaklarında günümüze yaklaştıkça artmaktadır.

İnsan Beyin Büyüklüğünün Evrimi
İnsan Beyin Büyüklüğünün Evrimi
John Hawks

Üstelik genellikle bir türe ait sadece kafatası bulunmaz, iskelete dair daha birçok parça da fosilleşir. İşte bu durumlarda iskelet yapısı, kemik bağlantıları, kemik tipleri gibi pek çok özellik de yapılan kıyaslamalarda kullanılmaktadır. Aşağıda, Neandertallere ait bulunan sayısız fosilden biri gösterilmektedir: 

Neandertal Fosilleri
Neandertal Fosilleri
Phys.org

Bu diğer kalıntılar arasında bilim insanlarına en geniş bilgileri veren unsurlardan biri, özellikle beslenme tiplerine (diyet) göre değişen diş yapılarıdır. Ağırlıklı olarak et ile beslenen türlerde dişler daha keskindir; daha vejetatif beslenen türlerde ise arka dişler daha büyük ve yaygındır. Dişler, bir türü ayırt etmek konusunda çok büyük önem taşırlar. Darwin ve benzeri bilim adamlarının sadece bir diş fosilinden tür ayırt edebildikleri ve yapılan incelemeler sonucunda tahminlerinin çoğunlukla doğru çıktığı bilinmektedir. Darwin, bu şekilde, sadece diş kalıntılarından bir Megatherium tanılmladığı ve İngiltere'de yapılan araştırmalarda, tahminin doğru çıktığı bilinmektedir. Üstelik dişler, genellikle canlının beslenme tipinden yola çıkarak yaşadığı ekosistemi anlamamız ve paleobiyolojik analizler yapmamız açısından da faydalıdır. Aşağıda, farklı diş tiplerine ait fosiller görülmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Çin'de Bulunan İnsan Dişi Fosilleri
Çin'de Bulunan İnsan Dişi Fosilleri
The Independent
İnsan Dişi Fosilleri
İnsan Dişi Fosilleri
IDTA

Genetik Malzeme

Ayrıca kimi zaman, yakın dönem fosillerinden genetik materyal elde etmek bile mümkün olmaktadır. DNA'nın, 50.000 ila 100.000 yıl boyunca iyi korunmuş fosillerin üzerinde kalabildiği bilinmektedir. DNA'sı elde edilen bir canlının taksonomik sınıflandırılmasının yapılması son derece kolay olmaktadır. Ne yazık ki reçine içerisinde saklanagelmiş olan ve şans eseri sıradışı düzeyde iyi korunan fosiller haricinde, çoğu zaman genetik materyal kolayca bozulduğundan bu mümkün olmamaktadır. Örneğin Neandertal fosillerinden DNA elde etmek oldukça kolayken, bir dinozor DNA'sını elde etmek olanaksızlık derecesinde zordur.

Dinozor Fosilleri
Dinozor Fosilleri
Dinosaur Pictures

Diğer Yöntemler

Bu şekilde yöntemler kullanılarak ve karşılaştırmalı anatomi gibi bilim dallarına başvurularak bulunan fosillerin türleri ayırt edilebilmektedir.

Bunlar haricinde, eğer ki halen türün tanımlanması mümkün olamadıysa, bazı arkeometrik yöntemlere başvurulabilmektedir. Örneğin ilk olarak, canlının yaşadığı dönemin anlaşılabilmesi için göreceli ve kesin tarihlendirme yöntemleriyle türün ne kadar süre önce yaşadığı ortaya çıkarılmaktadır. Bu teknikler son derece kesin sonuçlar verebilmektedirler. 

Sonrasında, bu döneme ait veriler ortaya çıkarılır ve değerlendirilir. Fosilin bulunduğu bölgenin, fosilin yaşadığı zamanki koşulları göz önünde bulundurularak analiz edilir. Varsa, türün civarında aynı dönemde yaşamış canlıların fosilleri ve diğer kalıntıları analize dahil edilir. 

Tüm Reklamları Kapat

Sonrasında, türün paleobiyolojik ilişkileri ortaya çıkarılmaya çalışılır. Varsa, fosiller üzerindeki izlerden yola çıkılarak avcıları ve avlandığı türler araştırılır. Bu, besin zincirindeki yerinin anlaşılabilmesi açısından önem taşır. Örneğin birçok fosilin karın bölgesinde, ölmeden önceki son yemeğinin de kemikleri ve parçaları fosilleşmektedir. Bu sayede besin zincirindeki yeri anlaşılabilir.

Bunlar haricinde, fosilin üreme biçimi de analiz edilebilir. Tıpkı son yemeklerin fosilleşmesi gibi, kimi zaman anne rahmindeki yavruların kalıntıları bile fosilleşebilmektedir. Bu sayede, türlerin analizi embriyolojik analizler ile de yapılabilir.

Bu süreçte, işin içerisine jeologlar dahil olur. Türün yaşadığı dönemin jeolojisi anlaşılmaya çalışılır. Çoğu zaman, özellikle de Fanerozoik Çağ (542 milyon yıl önce - günümüz) içerisinde yaşamış bir türün fosili varsa elde, türün yaşadığı dönemin şartları, iklimi, coğrafyası, biyolojisi hakkında %100'e yakın isabetlilikle veriler elde edilebilir, çünk Jeologlar günümüzde bu devasa zaman dilimini birkaç bin yıllık dilimlere bölebilecek kadar detaylı verilere sahiptirler. Türün çevresel durumunun analizi sayesinde, hangi tür grubuna ait olduğu da anlaşılabilir.

Bunlar da yeterli olmazsa veya daha detaylı analizlerin yapılması isteniyorsa, matematiksel bilgisayar modellemeleri uygulanır. Bu modellemeler sayesinde kemiklerin birbirleriyle olan ilişkisi ve bir arada çalıştıklarında canlıya nasıl bir duruş kazandıracakları analiz edilir. Türün hareket ve davranış biçimleri, önceki veriler ve hipotezlerle kıyaslanır ve eldeki veriler geliştirilmeye çalışılır. Türün eklem, kemik, iskelet, postür, duruş gibi özellikleri net bir şekilde ortaya konulmaya çalışılır.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
  • Dış Sitelerde Paylaş

Bunlar haricinde uzak-analiz, jeofiziksel analiz, koruyucu bilimler analizi gibi ek analizlere ve testlere başvurulabilir. Bu testler sayesinde kemiklerin bulunduğu coğrafyanın türler ile olan ilişkisine ve türlerin yaşam sürelerinin değişkenliklerine bakılır. Bu analizler sırasında kemiklere zarar verilmeden testler yürütülür. Tüm bunlar sonucunda elde edilen veriler, veri havuzuna eklenerek matematiksel bilgisayar modelleri daha da geliştirilir ve türün özellikleri daha net bir şekilde anlaşılır.

Sonrasında, bu da yeterli olmazsa diğer bilimler de işin içerisine dahil olur: taş (litik) analizler, arkeometalurji, paleoetnobotanik, palinoloji, zooarkeoloji gibi alanlardan destek alınır ve bu alanların çalışmalarıyla, eldeki veriler birleştirilerek kıyaslanır. Hatalar ayıklanarak gerçeğe ulaşılmaya çalışılır. Tüm bu işlemler, arkeometrik analizlerle güncellenir ve detaylandırılır. Tüm bu süreçte yapılan analizler ve testler arasında radyokarbon tarihlendirme, dendrokrinoloji, termoluminesans tarihlendirme, optik uyaranlı luminesans, elektron spin rezonans, potasyum-argon tarihlendirme, X-Ray floresans, endüksiyonla çiftlenmiş plazma kütle spektrometresi, nötron aktivasyon analizi, tarama elektron mikroskobu analizi, lazer endüksiyonlu kırılma spektroskopisi, provenans analizi gibi yüzlerce metot bulunmaktadır.

Yalayarak Fosil Ayırt Etmek Mümkün mü?

24 Kasım 2018'de Kim Milyoner Olmak İster? yarışmasında sorulan sorulardan birisinin doğru cevabı, arkeologların buldukları taşların gerçekten fosil mi, yoksa sıradan bir taş mı olduğunu ayırt etmek için yalama yöntemini kullandıklarını söylemektedir. Bu konuyla ilgili analizimizi buradan okuyabilirsiniz.

Sonuç

Sonuç olarak, tüm bu işlemlerden geçirilen tekil buluntular çok net bir şekilde sınıflandırma yapmamızı sağlarlar. Bu sınıflandırmalar şimdiye kadar hiç evrimsel biyoloji ile çelişecek veriler sunmamıştır; bu kadar detaylı olmalarına rağmen. Tam tersine, tüm bu analizlerin sonucunda Evrimsel Biyologlar'ın öngördüğü tür ilişkileri desteklenmiş olur ve evrimsel süreçler ortaya çıkarılır. Evrimsel Biyoloji'nin verdiği yönlendirici ve aydınlatıcı bilgiler, tüm bahsi geçen bilimlerce kullanılır. Bu bilimlerin bulguları ise, evrimsel biyolojinin geliştirilmesinde ve güçlendirilmesinde rol oynar. Böylece bilim, tamamen tarafsız bir şekilde, sadece doğal gerçeklere dayanarak ilerler, güçlenir ve gerçeğe bir adım daha yaklaşmamızı sağlar.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrimi Anlamak Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimi Anlamak yazı dizisinin 36. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan ""Tesadüf" Geliyor, Kaçın! Bilimde "Şans" ve "Tesadüf" Kavramlarına Yer Yok mu?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Muhteşem! 4
  • Bilim Budur! 4
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 19:01:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/43

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Fosiller Hangi Yöntemler Kullanılarak Ayırt Edilir?. (22 Nisan 2011). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/43
Bakırcı, Ç. M. (2011, April 22). Fosiller Hangi Yöntemler Kullanılarak Ayırt Edilir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/43
Ç. M. Bakırcı. “Fosiller Hangi Yöntemler Kullanılarak Ayırt Edilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 22 Apr. 2011, https://evrimagaci.org/s/43.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Fosiller Hangi Yöntemler Kullanılarak Ayırt Edilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 22, 2011. https://evrimagaci.org/s/43.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close